Συναντήσαμε τον επίκουρο καθηγητή Νέων Μέσων και Ψηφιακού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Άμστερνταμ Γκάβιν Μιούλερ με αφορμή την επίσκεψή του στην Αθήνα.
Στη δεύτερη δεκαετία του 19ου αιώνα στη Βρετανία υφαντουργοί εξεγέρθηκαν κατά της ιδιοκτησίας και του κράτους. Στόχος ήταν τα νέου τύπου μηχανήματα της Βιομηχανικής Επανάστασης –η πλεκτική μηχανή, ο κυλινδρόμυλος και η μηχανή φινιρίσματος– που δημιουργήθηκαν με στόχο τη μείωση του εργατικού προσωπικού. Το κίνημα των λουδιτών στην πορεία του χρόνου παρερμηνεύτηκε, καθώς συχνά ταυτίστηκε με την τεχνοφοβία.
Το βιβλίο «Σπάζοντας πράγματα στη δουλειά – Οι λουδίτες ήξεραν γιατί μισείς τη δουλειά σου» του επίκουρου καθηγητή Νέων Μέσων και Ψηφιακού Πολιτισμού στο Πανεπιστήμιο του Αμστερνταμ Γκάβιν Μιούλερ που κυκλοφορεί στα ελληνικά, σε μετάφραση των Γιώργου Καλαμπόκα και Αντώνη Φάρα, εκκινεί από το κίνημα του λουδισμού, διαπερνά τους εργατικούς αγώνες των τελευταίων αιώνων και καταλήγει στο σήμερα.
Στόχος του συγγραφέα είναι να καταδείξει πώς η τεχνολογία επηρεάζει την εργασία και τους εργαζόμενους, παροτρύνοντας τη διεκδίκηση του ελέγχου επί του προϊόντος και των συνθηκών της εργασίας μας. Σήμερα Δευτέρα 28 Απριλίου (στις 19.00) ο Γκάβιν Μιούλερ θα συναντήσει τους αναγνώστες στο Matchpoint (Αινιάνος 1, Αθήνα). Λίγες μέρες πριν τον συναντήσαμε στο βιβλιοπωλείο των εκδόσεων Εκτός Γραμμής.
Ένας από τους λόγους που τον έκαναν να ασχοληθεί με το θέμα είναι η συζήτηση που έχει ανοίξει στις ΗΠΑ σχετικά με την αυτοματοποίηση περίπου 47% των θέσεων εργασίας μέχρι το 2030. «Για τους μαρξιστές η εργασία είναι η ρίζα της πολιτικής σκέψης. Οπότε δημιουργείται τεράστιο θέμα. Κάποιοι πιστεύουν ότι η αυτοματοποίηση βελτιώνει τις συνθήκες εργασίας και ότι θα μας οδηγήσει σε ένα καλύτερο, μετακαπιταλιστικό μέλλον. Δεν βρίσκω αυτή την εκδοχή πειστική, τη θεωρώ προβληματική. Αν η εργασία είναι το κέντρο της πολιτικής μας, με την αυτοματοποίηση το χάνουμε» λέει ο Μιούλερ.
Οι εργάτες έσπαγαν τις μηχανές
Όπως εξηγεί, σήμερα κάποιοι θεωρούν ότι οι λουδίτες είχαν έναν παράλογο φόβο για την πρόοδο. Ωστόσο, ο ίδιος ανατρέχοντας στην ιστορία της εποχής ανακάλυψε ότι επρόκειτο για ειδικευμένους τεχνίτες που χρησιμοποιούσαν μηχανές. «Δεν είχαν πρόβλημα με τις ίδιες τις μηχανές αλλά με τη χρήση τους, καθώς οι ιδιοκτήτες των εργοστασίων απέκλειαν τους ειδικευμένους εργάτες ώστε να μπορούν στη θέση τους να απασχολούν γυναίκες και παιδιά με χαμηλότερα ημερομίσθια. Οι άνθρωποι αυτοί συχνά τραυματίζονταν, ενώ οι εργοστασιάρχες έριχναν στην αγορά χαμηλότερης ποιότητας και φτηνότερα αγαθά». Τις δεκαετίες που ακολούθησαν, ως ένδειξη διαμαρτυρίας για τις απάνθρωπες συνθήκες εργασίας, οι σκλάβοι στις φυτείες των ΗΠΑ έσπαγαν τα εργαλεία με τα οποία καλλιεργούσαν τη γη, ενώ σημειώθηκαν φαινόμενα καταστροφής των μηχανών και σε μεγάλα εργοστάσια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη. Οταν το ζητούμενο ήταν οι άνθρωποι να γίνουν πιο γρήγοροι από τις μηχανές, οι εργάτες έσπαγαν τους ιμάντες και αφαιρούσαν τα εξαρτήματα. Οπως εξηγεί ο Γκάβιν Μιούλερ, «το σαμποτάζ ήταν ένας αποτελεσματικός τρόπος να επιβραδυνθούν τα πράγματα».
Οι ολιγάρχες της τεχνολογίας
Η συζήτηση έρχεται στο σήμερα και στους ολιγάρχες της τεχνολογίας – τον Τζεφ Μπέζος, τον Ίλον Μασκ, τον Μαρκ Ζούκερμπεργκ– που φαίνεται να ελέγχουν τη ζωή μας. «Πρόκειται για τις μεγαλύτερες εταιρείες στον κόσμο τις οποίες κατέχουν οι πιο πλούσιοι άνθρωποι. Αν θέλουμε να ζούμε σε πιο δημοκρατικό κόσμο, πιο δίκαιο για τη συντριπτική πλειονότητα των ανθρώπων, πρέπει να βρούμε έναν τρόπο να αλλάξουμε την ισορροπία δυνάμεων. Δεν θα είναι εύκολο γιατί μιλάμε για τεράστιους πόρους, μεγαλύτερους ακόμη και από εκείνους που αντιστοιχούν σε ολόκληρα έθνη» εξηγεί ο Μιούλερ. Στην ερώτηση τι θα έπρεπε να κάνουμε για να αλλάξουμε την κατάσταση απαντά ότι είναι απαραίτητο να θεσπιστούν μέτρα. Οπως λέει, στις ΗΠΑ υπάρχει κίνημα που στηρίζει το σπάσιμο του μονοπωλίου των εταιρειών αυτών σε μικρότερες εταιρείες. «Στην Ευρώπη υπάρχει προστασία για τον μεμονωμένο χρήστη σε ό,τι αφορά το απόρρητο. Ωστόσο, αν η Ευρωπαϊκή Ενωση θέλει να είναι πολιτικά κυρίαρχη, πρέπει να είναι και ψηφιακά. Πρέπει να έχει τον έλεγχο του διαδικτύου στον ψηφιακό κόσμο αντί να χρησιμοποιεί αμερικανικά paths. Διαφορετικά θα υπάγεται πάντα στις ΗΠΑ» σημειώνει.
Συζητάμε για τη σχέση συνεργασίας που είδαμε να αναπτύσσεται τους τελευταίους μήνες μεταξύ του Ντόναλντ Τραμπ και των ολιγαρχών της τεχνολογίας και πώς τελικά δείχνει να καταρρέει. Ήδη –σύμφωνα με τον Μιούλερ– η πρώτη διακυβέρνηση του Τραμπ υπήρξε χαοτική και ασταθής. Ανθρωποι που ήταν στο πλευρό του τη μια μέρα την άλλη απομακρύνονταν. Αυτή την εποχή βλέπουμε τον Ίλον Μασκ να διαχωρίζει τη θέση του, μια εξέλιξη που θεωρεί θετική καθώς πιστεύει ότι η επέμβασή του στην πολιτική ζωή ήταν καταστροφική. Οπως λέει: «Ο Μασκ προσπάθησε να χρησιμοποιήσει την τεχνολογία για να αναλάβει τις κυβερνητικές υπηρεσίες. Μιλάμε για ένα είδος ψηφιακού πραξικοπήματος. Ο Μασκ δεν εκλέχθηκε στην κυβέρνηση. Ωστόσο, μέσω αυτής της οργάνωσης που έχει –η οποία δεν είναι καν κυβερνητική– επιχείρησε να αποσπάσει στοιχεία από υπουργεία. Ανησυχούσα πολύ τις πρώτες εβδομάδες της θητείας του Τραμπ. Ωστόσο, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε ότι οι συγκεκριμένες εταιρείες δεν του είναι πιστές ούτε όμως κι εκείνος σε αυτές. Πρόκειται για οπορτουνιστές».
INF0
Το βιβλίο «Σπάζοντας πράγματα στη δουλειά» του Γκάβιν Μιούλερ κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Εκτός Γραμμής σε μετάφραση των Γιώργου Καλαμπόκα και Αντώνη Φάρα
