Η έκθεση «Tracing Freud on the Acropolis» στο Λονδίνο αναδεικνύει την επίσκεψη του πατέρα της ψυχανάλυσης στον ιερό βράχο
Ο Σίγκμουντ Φρόιντ συνήθιζε κάθε χρόνο τέλη Αυγούστου ή αρχές Σεπτεμβρίου να ταξιδεύει στην Ιταλία ή σε κάποια ακτή της Μεσογείου παρέα με τον κατά δέκα χρόνια μικρότερο αδερφό του. Τον Σεπτέμβριο του 1904, παρότι είχαν προγραμματίσει να επισκεφθούν την Κέρκυρα, άλλαξαν τα σχέδιά τους μετά την παρότρυνση ενός γνωστού τους –κυρίως λόγω της αφόρητης ζέστης που επικρατούσε στο Ιόνιο νησί– και κατέληξαν στην Αθήνα. «Το απόγευμα της άφιξής μας, πάνω στον λόφο της Ακρόπολης, όταν αγκάλιασα με το βλέμμα μου το γύρω τοπίο, ξαφνικά μου ήρθε στον νου η παράξενη σκέψη: “Ολα αυτά υπάρχουν στ’ αλήθεια, όπως τα μάθαμε στο σχολείο;”!» αναφέρει δεκαετίες μετά (συγκεκριμένα το 1936) ο Φρόιντ στην περίφημη επιστολή που έγραψε ως συνεισφορά σε έναν τόμο για τα εβδομηκοστά γενέθλια του Ρομέν Ρολάν.
Πρόκειται στην πραγματικότητα για ένα σημείωμα αυτοψυχανάλυσης στο οποίο ο Φρόιντ αποκαλύπτει ότι αυτό που του συνέβη αντικρίζοντας την Ακρόπολη ήταν διαταραχή μνήμης. Οπως γράφει, ένιωσε ένα αίσθημα αποξένωσης. Σαν αυτό που είχε μπροστά του να μην ήταν αληθινό. Σαν να μην είχαν υπάρξει ποτέ όχι μόνο η Ακρόπολη αλλά ούτε η Αθήνα. «Σύμφωνα με τη μαρτυρία των αισθήσεών μου, βρίσκομαι αυτήν τη στιγμή πάνω στην Ακρόπολη, μόνο που δεν μπορώ να το πιστέψω» περιγράφει. Αυτό του δημιούργησε σύγχυση, καθώς από μικρός είχε έρθει σε επαφή με την Ακρόπολη μέσα από τις αποτυπώσεις της στα έργα Γερμανών ρομαντικών ζωγράφων, ενώ η σχέση του με την αρχαία Ελλάδα ήταν βαθιά και πολυεπίπεδη (έγραφε το ημερολόγιό του στα ελληνικά). Αυτή η εμπειρία κλόνισε τις βεβαιότητές του σε τέτοιο βαθμό ώστε τον «στοίχειωνε» μέχρι την ηλικία που έγραψε την επιστολή – ήταν ήδη 80 ετών. Ο ίδιος σύνδεσε το βίωμά του με την ενοχή του να γίνει καλύτερος από τον πατέρα του, άρα να οδηγηθεί ψυχολογικά στην «πατροκτονία».
Την έκθεση στο 20 Maresfield Gardens (το σπίτι στο βόρειο Λονδίνο όπου η οικογένεια Φρόιντ κατέφυγε από τη Βιέννη για να γλιτώσει από τους ναζί το 1938) επιμελείται η μουσειολόγος Μαρίνα Μανιαδάκη και περιλαμβάνει καρτ ποστάλ, επιστολές και έγγραφα, εικόνες και αντικείμενα που συγκέντρωσε ο ίδιος ο Φρόιντ.
Info
Η επιστολή του Σίγκμουντ Φρόιντ δημοσιεύεται στο βιβλίο «Μια διαταραχή της μνήμης στην Ακρόπολη» (εκδ. Αγρα, 2021, μτφρ. Σοφία Λεωνίδη, επιμ. Πάνος Αλούπης). Την έκδοση συμπληρώνει ένα όνειρο του Γιώργου Σεφέρη.
