Ο φόβος σαν εργαλείο και η ήττα της γλώσσας

Η τελευταία ανάρτηση που είχε κάνει στην ιστοσελίδα του ο σπουδαίος µαρξιστής και συγγραφέας Μαρκ Φίσερ ήταν το τραγούδι των Magazine «Look what fear’s done to my body». Πίσω από τον παραλλαγµένο τίτλο «∆είτε τι µπορεί να κάνει ο φόβος στην απόφασή σας» κρύβεται το µήνυµα της προεκλογικής καµπάνιας της Ν∆: αν δεν ψηφίσετε εµάς, η δραχµή θα επιστρέψει µέσω της «∆ήµητρας» του Βαρουφάκη, η χώρα θα χρεοκοπήσει αν εφαρµοστεί το πρόγραµµα του ΣΥΡΙΖΑ, ο κεντρώος χώρος δεν θα επιβιώσει γιατί αποτελεί αποκλειστικό µας φέουδο, τα ακροδεξιά σταγονίδια θα γίνουν θάλασσα και θα σας πνίξουν και θα απολυθείτε από τη δουλειά σας. Το «θα ’ρθουν οι κοµµουνιστές και θα σας σφάξουν» το κρατάνε για τον β΄ γύρο που θα ενταθεί η πόλωση. Ολα αυτά βέβαια καταλήγουν στο θατσερικό δόγµα «∆εν υπάρχει εναλλακτική».

Ο Φίσερ στο βιβλίο του «Καπιταλιστικός ρεαλισµός» αναλύει την παντοδυναµία του συστήµατος και το περιγράφει σαν την «Απειλή» του Κάρπεντερ, µια ελαστική τερατώδη οντότητα που µεταβολίζει και απορροφά τα πάντα στο πέρασµά της. Πατρίδα, θρησκεία, οικογένεια ρίχνονται ανενδοίαστα στη µάχη της κάλπης. Πολιτικοί ποζάρουν µε τις συζύγους φορώντας το χαµόγελο της ευτυχίας, ψηφοδέλτια τοποθετούνται δίπλα στο παγκάρι και η προσωπική υπόθεση της πίστης µετατρέπεται σε βαθιές γονυκλισίες µπροστά στην εικόνα «Αξιον εστί». Στην εύφορη κοιλάδα των ψευδαισθήσεων προς άγραν ψήφων τα πάντα ρευστοποιούνται. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης επισκέφτηκε πρόσφατα µια ταβέρνα στο Κερατσίνι που βοηθάει τους απόρους, όχι µόνο υπακούοντας στο πρόταγµα της κοινωνίας του θεάµατος «φωτογραφίζοµαι, άρα υπάρχω». Ουσιαστικά οµολογεί ότι ο ρεαλιστικός καπιταλισµός δεν ενδιαφέρεται να αµβλύνει τις κοινωνικές ανισότητες αλλά προτείνει τη φιλανθρωπία ως πολιτική λύση.

Σε αυτό τον γενικότερο παραµορφωτικό φακό η µεγάλη ηττηµένη πριν από την ετυµηγορία της 21ης Μαΐου είναι η γλώσσα. Ενα γιαούρτωµα βαφτίζεται καθ’ υπερβολήν δολοφονική επίθεση, ο θάνατος 57 ανθρώπων στα Τέµπη αποτιµάται µε τον κυνισµό της «προσωρινής δηµοσκοπικής φθοράς», η αύξηση των ενοικίων αποτελεί αποδεικτικό στοιχείο για την άνθηση της οικονοµίας και η ευνοιοκρατία δείγµα επιχειρηµατικού µοντέλου. Πιθανόν να ακούσουµε ότι και ο πλειστηριασµός πρώτης κατοικίας σηµαίνει οριστική απαλλαγή από τον ΕΝΦΙΑ.

Ακόµη και το κεντρικό σύνθηµα της Ν∆ «Σταθερά, τολµηρά, µπροστά» µε τα τρία επιρρήµατα στη σειρά πάνω από τη φωτογραφία του νυν πρωθυπουργού προβάλλει µια εξουσιαστική βουλιµία για να εξισορροπηθεί η τρεκλίζουσα αυτοπεποίθηση. Ειδικά το «µπροστά» αυτοακυρώνεται από τις συχνές αναδροµές σε ένα παρελθόν διαρκείας. Ο όρος όµως της «τερατογένεσης» που χρησιµοποιείται συχνά για την πιθανή κυβερνητική συνεργασία των άλλων κοµµάτων συνιστά ευθεία προσβολή της λαϊκής βούλησης. Η πολυδιαφηµισµένη αριστεία κατέρρευσε µε την ανακοίνωση των ονοµάτων στο ψηφοδέλτιο επικρατείας. Ιδιο φιάσκο και για το «επιτελικό κράτος» που φάνηκε στα Τέµπη ότι ήταν απλώς µια φανταχτερή λεκτική επινόηση.

Ωστόσο, παρά την πεσιµιστική άποψη των οικονοµολόγων «Είναι ευκολότερο να φανταστούµε το τέλος του κόσµου παρά το τέλος του καπιταλισµού», η Αριστερά είχε πάντα σύµµαχο την αισιοδοξία στην οποία πίστευε ο Φίσερ: «Και το µικρότερο γεγονός µπορεί ν’ ανοίξει µια τρύπα στην γκρίζα κουρτίνα της αντίδρασης που έχει σηµαδέψει τον ορίζοντα των δυνατοτήτων µας».

*H Χρύσα Κακατσάκη είναι φιλόλογος – ιστορικός Τέχνης