Η καταβαράθρωση του ΣΥΡΙΖΑ και η εκτόξευση της ΝΔ αιφνιδίασαν – αν δεν σόκαραν– τους/τις ψηφοφόρους τού χαμένου από την πρώτη εκλογική αναμέτρηση κόμματος. Ακόμη όμως και οι υποστηρικτές της ΝΔ φαίνεται πως δεν ανέμεναν τη συντριπτική κατίσχυση της παράταξής τους έναντι της αξιωματικής αντιπολίτευσης, παρά την αταλάντευτη δημοσκοπική υπεροχή της. Το εκλογικό αποτέλεσμα μοιάζει να μην έχει ιστορικό προηγούμενο και η διαφορά είναι χαώδης, δεδομένης μάλιστα της προβληματικής κυβερνητικής θητείας, η οποία έφτασε να απασχολήσει ευρωπαϊκούς θεσμούς και διεθνείς φορείς. Εκκίνησε, όπως ήταν αναμενόμενο, μια δημόσια συζήτηση για τα αίτια τόσο της ήττας όσο και της νίκης.
Αν περιηγηθούμε στις ερμηνείες του εκλογικού αποτελέσματος, από τις οποίες βρίθουν τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης, θα διαπιστώσουμε πως εκτείνονται από τις θεωρίες συνωμοσίας για νοθεία της εκλογικής διαδικασίας μέσω κακόβουλων λογισμικών μέχρι τις αλληλομομφές σε μια ηθική βάση και την επικέντρωση σε πολιτικά πρόσωπα.
Εχω την αίσθηση πως τελικά χάνουμε τη μεγάλη εικόνα, πράγμα επίσης αναμενόμενο αφού κυριαρχεί το θυμικό, εφόσον δεν έχει παρέλθει ικανός χρόνος για την αποστασιοποίηση. Ομως έχει σημασία, έστω και στο παρά πέντε της επόμενης εκλογικής αναμέτρησης, να επιχειρήσουμε μια επισκόπηση των εξωγενών παραγόντων. Στο παρόν θα εστιάσω σε έναν παράγοντα: τον φόβο ο οποίος έχει καλλιεργηθεί στην ελληνική κοινωνία.
Ο φόβος έχει καταστεί κυρίαρχος γνώμονας στις επιλογές μας στη νέα εποχή, συνδυαζόμενος με την αναδίπλωση στην ιδιώτευση, την ιδιοτέλεια, την αποπολιτικοποίηση εντέλει, χαρακτηριστικά του καπιταλιστικού βίου στις πιο προηγμένες χώρες.
Το αποτύπωμα των αλλεπάλληλων κρίσεων (οικονομική, ανθρωπιστική, ενεργειακή, πολιτική κ.λπ.) ενεργοποίησε τα φοβικά αντανακλαστικά μιας κοινωνίας που θέτει ως βασικό αίτημα την ασφάλεια και τη σταθερότητα και μάλιστα με όποιο τίμημα. Οταν μια χώρα περιδινείται περισσότερα από δέκα χρόνια σε αβεβαιότητα θα εμπιστευτεί ακόμη και τον δυνάστη της εάν αυτός προβάλλει χαρακτηριστικά σωτήρα, έστω και ψευδεπίγραφα. Η ωμότητα της εξουσίας και ο αυταρχισμός σε μια τέτοια συνθήκη μπορούν να εκληφθούν ως αρετές.
Επιπλέον, το αποτύπωμα της πανδημίας, τόσο ως συνθήκη απειλής της ζωής αλλά και ως καταστρατήγηση των ελευθεριών σε κλίμα μάλιστα αστυνομικής αυθαιρεσίας, ενέτεινε και εμπέδωσε το ήδη κυρίαρχο αίσθημα του φόβου. Οταν στέλναμε SMS στο κράτος για να πάμε τον σκύλο βόλτα το συλλογικό ασυνείδητο κατέγραφε.
Η απάντηση στον φόβο δεν είναι το αναμάσημα των υλικών της δυστοπίας, γιατί αυτό μας καθηλώνει ακόμη περισσότερο, μας αποδυναμώνει, μας κρατά δεσμώτες του. Δεν έχει κανένα νόημα να μιλάμε για σύνδρομο της Στοκχόλμης, επειδή ψυχολογικοποιούμε την πολιτική ζωή αλλά και επειδή τέτοιου τύπου «διαγνώσεις» δεν προτάσσουν λύσεις.
Η απάντηση στον φόβο είναι ένα διαυγές αφήγημα. Ενα πεντακάθαρο πρόταγμα προς το συμφέρον των καταπιεζόμενων λαϊκών στρωμάτων, που έχει στον πυρήνα του το «Δικαιοσύνη παντού» όχι μόνο ως σύνθημα αλλά ως ριζοσπαστική πολιτική πρόταση. Οι προτάσεις υπάρχουν, μένει να αναδειχτούν με αρετή και τόλμη. Η αρετή δεν έλειπε ποτέ σε εμάς που πιστεύαμε σε έναν πιο δίκαιο κόσμο. Υπογραμμίζω την τόλμη. Τόλμη σε όλα τα επίπεδα και με κατεύθυνση προς τα αριστερά.
*Η Πέλα Σουλτάτου είναι συγγραφέας
