Ηδη πριν από το καλοκαίρι οι αριθµοί προσφύγων και µεταναστών που µετακινούνταν και έρχονταν στην Ευρώπη ήταν αυξηµένοι. Ξεκίνησε εκ νέου µια συζήτηση περί «κρίσης» και της ανάγκης επιτάχυνσης των διαδικασιών έγκρισης του Συµφώνου για τη Μετανάστευση και το Ασυλο ως κύριου κοµµατιού πολιτικής της ΕΕ στο ζήτηµα της διαχείρισης της µετανάστευσης.
Η συζήτηση πήγαινε συνέχεια στο 2015 και στην «προσφυγική κρίση», η οποία οδήγησε στο κλείσιµο συνόρων και τελικά στην κοινή δήλωση ΕΕ – Τουρκίας. Φαίνεται όµως ότι σε αυτήν τη συζήτηση ξεχνάµε όλοι ότι τον Φεβρουάριο του 2022, µε την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η ΕΕ υποδέχτηκε «αυτόµατα» πάνω από 8 εκατοµµύρια πρόσφυγες. Βέβαια η επιλογή της ΕΕ για παροχή προσωρινής προστασίας ήταν η µόνη επιλογή.
Καλό θα είναι όµως να συζητήσουµε κάποια στιγµή γιατί δεν κάναµε το ίδιο το 2015. Γιατί έχουµε ακόµη ως σηµείο αναφοράς το 2015 και όχι το 2022. Οι Ουκρανοί «αναγνωρίστηκαν» από πολλούς πολιτικούς παράγοντες της ΕΕ ως πραγµατικοί πρόσφυγες, ενώ προστέθηκε και το επιχείρηµα του «είναι σαν και εµάς».
Η ρατσιστική αυτή προσέγγιση είναι, δυστυχώς, απολύτως συµβατή µε την ευρύτερη πολιτική που ακολουθούν πολλά κράτη-µέλη, όπως και η Ελλάδα, στο ζήτηµα του προσφυγικού.
Η κυβέρνηση από το 2019 µιλά για αυστηρή αλλά δίκαιη µεταναστευτική πολιτική, βασικά στοιχεία της οποίας είναι η µείωση των ροών, η επιτάχυνση των διαδικασιών ασύλου, η αύξηση των επιστροφών και τα κλειστά ελεγχόµενα κέντρα. Στο επίκεντρο αυτής της πολιτικής είναι η φύλαξη των συνόρων µε σεβασµό στα ανθρώπινα δικαιώµατα, όπως τονίζει και η ΕΕ. Η πολιτική αυτή κρίθηκε επιτυχηµένη, αφού και οι ροές µειώθηκαν, µε την πανδηµία να «βοηθάει» σε αυτό, και τα σύνορα προστατεύτηκαν, µε τα γεγονότα του Εβρου τον Μάρτιο του 2020 να είναι ορόσηµο, και οι κλειστές ελεγχόµενες δοµές λειτουργούν (όχι όλες).
∆υστυχώς η αιχµή του δόρατος αυτής της πολιτικής είναι τα pushbacks, τα οποία ειδικά µετά τον Μάρτιο του 2020, όταν η Ελλάδα χαρακτηρίστηκε «ασπίδα της Ευρώπης», έλαβαν χαρακτήρα de facto πολιτικής, σύµφωνα και µε τον ειδικό εισηγητή του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώµατα των µεταναστών. Οι κατάφωρες παραβιάσεις των θεµελιωδών δικαιωµάτων των προσφύγων δεν κινητοποιούν ούτε τις αρµόδιες αρχές ούτε την ΕΕ και γίνονται σιωπηρά δεκτές στο όνοµα της προστασίας των συνόρων.
Παρ’ όλα αυτά η πρόσφατη αύξηση των αριθµών λόγω των συνεχιζόµενων συγκρούσεων, µε τελευταία την αδιανόητη κατάσταση στη Γάζα, φανέρωσε όλες τις αδυναµίες του συστήµατος αφού πλέον οι δοµές είναι υπερπλήρεις, χωρίς δυνατότητα κάλυψης βασικών υπηρεσιών. Πολλοί άνθρωποι περιµένουν να καταγραφούν µε τεράστια καθυστέρηση, χωρίς ιατρική κάλυψη των αναγκών τους. Η κυβέρνηση εφαρµόζει την πολιτική της αποσυµφόρησης των νησιών χωρίς όµως πλέον να καλύψει τις ανάγκες στην ενδοχώρα, αφού το σύστηµα υποδοχής δεν µπορεί να καλύψει τις ανάγκες προσαρµοσµένο στη λογική της µείωσης των ροών.
Αφού λοιπόν οι επιλογές της κυβέρνησης αποτυγχάνουν, ο αρµόδιος υπουργός καταφεύγει στην εύκολη λύση της στοχοποίησης των προσφύγων και µεταναστών επαναφέροντας την ακροδεξιά ρητορική των «λαθροµεταναστών». Από την τοξική ευκολία δεν ξεφεύγουν ούτε βουλευτές της αντιπολίτευσης, µε βουλευτή του ΠΑΣΟΚ-ΚΙΝΑΛ να µιλά για «εισβολείς» θέλοντας να κάνει αντιπολίτευση στην κυβέρνηση.
Αποδεικνύεται και πάλι ότι η έλλειψη συνεκτικής εθνικής µεταναστευτικής πολιτικής ευνοεί την ακροδεξιά και ταΐζει τον ρατσισµό σε ένα φαύλο κύκλο.