Από τραγική έως εγκληματική, σε βαθμό και διερεύνησης ποινικών ευθυνών, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η στάση του Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ) στη διαχείριση της πανδημίας.
Την ώρα που οι αποκαλύψεις για το παράλληλο σύστημα καταγραφής κρουσμάτων στον ΕΟΔΥ δεν έχουν τελειωμό και η υπόθεση έχει ήδη πάρει τον δρόμο της Δικαιοσύνης, το Documento αναδεικνύει την ανευθυνότητα, τα λάθη αλλά και τις σκόπιμες παραλείψεις των αρμοδίων του ΕΟΔΥ από την έναρξη της πανδημίας έως σήμερα, περίπου εννέα μήνες μετά.
Από τη μία το καλοκαίρι γίνονταν απλοί δειγματοληπτικοί έλεγχοι στους τουρίστες που επισκέπτονταν τη χώρα μας χωρίς τεστ, την ώρα που γιατροί και νοσηλευτές ζητούσαν καθολικούς ελέγχους για να μην ξεφύγει η κατάσταση. Και από την άλλη υπήρξε αποσιώπηση των κρουσμάτων που σημειώθηκαν το καλοκαίρι στα νησιά για να μην πληγεί ο τουρισμός, με αποτέλεσμα εκατοντάδες ή χιλιάδες άνθρωποι να εκτεθούν στον ιό δίχως να το γνωρίζουν.
Όσο για την περιβόητη παροχή οδηγιών, όσοι νοσούν από κορονοϊό και τα πρόσωπα του στενού τους περιβάλλοντος βρίσκονται αντιμέτωποι με ένα μπάχαλο ως προς τις οδηγίες που δικαιούνται να λάβουν, όπως προκύπτει από μαρτυρίες-φωτιά που συνεχώς αποκαλύπτει το Documento.
Σχέδιο επί χάρτου
Ηταν 14 Ιουνίου 2020 όταν ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης έδινε ακόμη μία συνέντευξη σε διεθνές ΜΜΕ –αυτήν τη φορά στο CNN– αναφορικά με το άνοιγμα του τουρισμού, μία μέρα μετά τη φιέστα της Σαντορίνης. Σε αυτήν ο πρωθυπουργός έκανε λόγο για «καλά μελετημένο σχέδιο» σε ό,τι αφορά το άνοιγμα των συνόρων της χώρας.
«Κύριο μέλημά μας είναι πώς θα χειριστούμε το άνοιγμα της χώρας ώστε να υποδεχτεί ξένους επισκέπτες. Εχουμε ένα καλά μελετημένο σχέδιο για τον σκοπό αυτό. Θα το κάνουμε σταδιακά. Και πρώτο μας μέλημα θα είναι πάντα η ασφάλεια και η υγεία των επισκεπτών μας» είχε αναφέρει χαρακτηριστικά.
Όπως αποδείχτηκε στη συνέχεια, ωστόσο, το «καλά μελετημένο σχέδιο» της κυβέρνησης Μητσοτάκη δεν ήταν παρά ένα σχέδιο επί χάρτου. Συγκροτημένο και σοβαρό σχέδιο βασισμένο σε επιστημονικά ευρήματα με μεθοδική καταγραφή της πραγματικότητας ουδέποτε υπήρξε. Η διαχείριση από την πλευρά του ΕΟΔΥ ήταν όχι απλώς τραγική αλλά εγκληματική, όπως προκύπτει από επίσημες μαρτυρίες επιστημόνων, γιατρών και ασθενών.
Τα σύνορα άνοιξαν διάπλατα με τον κορονοϊό να καραδοκεί. Οι επισκέπτες διαπίστωναν ότι δεν χρειαζόταν να υποβληθούν σε τεστ κορονοϊού, όπως για παράδειγμα απαιτούσαν άλλες χώρες από τους επισκέπτες τους, τουλάχιστον 72 ώρες πριν από το ταξίδι τους. Η αυστηρότητα του ΕΟΔΥ εξαντλούνταν επίσης σε δειγματοληπτικούς ελέγχους, χωρίς να κάνει καθολικούς. Αυτό πρακτικά σήμαινε ότι από τους 280 επιβάτες μιας πτήσης οι υπηρεσίες του ΕΟΔΥ ήλεγχαν ένα μέρος τους. Μάταια γιατροί και νοσηλευτές ζητούσαν καθολικά τεστ και βέβαια το ανάλογο προσωπικό. Το κυβερνητικό «success story» στο πρώτο κύμα της πανδημίας δεν άφηνε περιθώριο να ακουστούν διαφορετικές φωνές.
Άφαντα κρούσματα στα νησιά
Σταδιακά τα κρούσματα άρχισαν να αυξάνονται και ιδιαίτερα στα νησιά λόγω του τουρισμού. Το ίδιο όμως άρχισαν να γιγαντώνονται και οι ανησυχίες των υγειονομικών, όπως και πολλών εκπροσώπων της τοπικής αυτοδιοίκησης, χωρίς όμως ο ΕΟΔΥ να τις συμμερίζεται.
Στα μέσα Αυγούστου ο βουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ Γιάννης Ραγκούσης τάραξε τα νερά με μια σοβαρή καταγγελία που έκανε για την Πάρο και την Αντίπαρο. Σύμφωνα με αυτήν, στα κέντρα υγείας των νησιών καταγράφονταν αυξανόμενα κρούσματα κορονοϊού, ωστόσο υπήρχε «κεντρική απόφαση» αυτά να αποκρύπτονται και να μη δίνονται αναλυτικές πληροφορίες για αυτά.
Στο ίδιο μήκος κύματος κινήθηκε την ίδια μέρα και ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ Μιχάλης Γιαννάκος. Όπως είχε καταγγείλει, τα δείγματα που συλλέγονταν στα νησιά στέλνονταν στην Αθήνα λόγω έλλειψης υποδομών. Με τον τρόπο αυτό εμφανίζονταν κρούσματα σε αστικά κέντρα και όχι στα νησιά, παρόλο που εκεί εντοπιζόταν η πραγματική εστία του προβλήματος την περίοδο εκείνη.
«Για τις ανάγκες του τουρισμού δεν ταυτοποιούνται τα κρούσματα στα νησιά. Αυτό θέτει σε κίνδυνο την υγεία των κατοίκων, μόνιμων και επισκεπτών, ειδικά τώρα Δεκαπενταύγουστο» είχε σημειώσει ο Μιχ. Γιαννάκος, περιγράφοντας με μελανά χρώματα τον τρόπο λειτουργίας των συνεργείων του ΕΟΔΥ στα νησιά. Ή για την ακρίβεια την ανυπαρξία του ΕΟΔΥ σε αυτά.
«Στα νησιά δεν υπάρχουν συνεργεία του ΕΟΔΥ να πάρουν δείγματα και τα λίγα που λαμβάνονται στέλνονται στην Αθήνα για έλεγχο. Καθυστερούν δυο ημέρες να εκδοθούν τα αποτελέσματα. Εν τω μεταξύ οι επισκέπτες αλωνίζουν στην περιοχή και διασπείρουν τον ιό. Σε πολλά νησιά και άλλα τουριστικά μέρη τα κέντρα υγείας δεν παίρνουν ούτε δείγματα.
Όσοι κάτοικοι ή επισκέπτες εμφανίζουν συμπτώματα καλούνται να πάνε στο κοντινότερο νοσοκομείο, χωρίς όμως να ελέγχεται εάν όντως πήγαν. Με ήπια συμπτώματα κανείς τουρίστας δεν επισκέπτεται νοσοκομείο και συνεχίζουν τις διακοπές τους. Πολλοί φεύγουν με ιδιωτικά σκάφη από νησιά και κάνουν τεστ σε νοσοκομεία άλλης πόλης και δηλώνονται εκεί ως κρούσματα» είχε καταγγείλει δημόσια ο πρόεδρος της ΠΟΕΔΗΝ.
Στις 12 Αυγούστου Ιταλοί τουρίστες που μόλις είχαν κάνει τις διακοπές τους στην Κέρκυρα επέστρεψαν στην Ιταλία έχοντας νοσήσει από Covid-19. Οι επτά νεαροί ανέφεραν στις υγειονομικές αρχές της Ιταλίας ότι δεν υπήρχαν τα ενδεδειγμένα μέτρα προφύλαξης στο νησί. Την ίδια περίοδο ακόμη ένας 18άχρονος τουρίστας που βρέθηκε θετικός έπειτα από διακοπές στο νησί της Κέρκυρας υποστήριξε ακριβώς το ίδιο: οι έλεγχοι στο νησί ήταν χαλαροί…
ΟΕΝΓΕ: «Δεν θα γίνουμε επίορκοι»
Στις 17 Αυγούστου τη σκυτάλη των σοβαρών καταγγελιών πήρε η Ομοσπονδία Ενώσεων Νοσοκομειακών Γιατρών (ΟΕΝΓΕ). Σε ανακοίνωση-φωτιά οι γιατροί κατήγγειλαν ούτε λίγο ούτε πολύ ότι «τα κρούσματα αποσιωπούνταν» και σημείωναν ότι οι ίδιοι δεν θα «γίνουν επίορκοι».
«Με αφορμή ενημερωτικά δελτία τύπου ΚΥ τουριστικών προορισμών για τον αριθμό επιβεβαιωμένων κρουσμάτων Covid-19, οι διοικήσεις των αντίστοιχων ΥΠΕ έδωσαν εντολή να μην εκδίδονται δελτία Τύπου χωρίς προηγούμενη ενημέρωση και συνεννόηση με τις υγειονομικές περιφέρειες. Ωστόσο, εδώ και έναν μήνα, οπότε και δόθηκε η εντολή, δεν έχει γίνει απολύτως καμία σχετική ενημέρωση προς τους κατοίκους και τους επισκέπτες, ούτε από τις ΥΠΕ ούτε από τον ΕΟΔΥ» ανέφεραν.
«Ποιον εξυπηρετεί η ανεπίτρεπτη τακτική απόκρυψης που θέτει σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία, ιδιαίτερα τις ευπαθείς ομάδες, αν όχι τα μεγάλα οικονομικά συμφέροντα που δραστηριοποιούνται στον κλάδο του τουρισμού;» αναρωτιούνταν οι νοσοκομειακοί γιατροί. Η ανακοίνωση προκάλεσε σάλο και ανησυχία αλλά αντιμετωπίστηκε με… μετριοπάθεια.
Μάλιστα οι νοσοκομειακοί γιατροί επισήμαιναν ακόμη ότι «δεν είναι η πρώτη φορά που αποκρύπτονται επιβεβαιωμένα κρούσματα. Δεκάδες είναι οι καταγγελίες σωματείων για συγκάλυψη, αποσιώπηση και άρνηση ενημέρωσης των εργαζομένων σε μεγάλους εργασιακούς χώρους που έχουν επιβεβαιωμένα κρούσματα, με αποτέλεσμα να τίθεται σε κίνδυνο η υγεία τους» ανέφεραν.
Όλα αυτά την ώρα που η κυβέρνηση και προσωπικά ο Κυρ. Μητσοτάκης περιέφεραν σε χαλαρά τριήμερα τον αυτοθαυμασμό τους για την επιτυχή αντιμετώπιση του πρώτου κύματος της πανδημίας.
Το έγγραφο που ξεγύμνωσε τον ΕΟΔΥ
Μία μέρα μετά ο Γ. Ραγκούσης δημοσίευσε ένα άκρως αποκαλυπτικό έγγραφο της 2ης ΥΠΕ Πειραιώς και Αιγαίου προς τα κέντρα υγείας, το οποίο επιβεβαίωνε ότι «η απόκρυψη των στοιχείων για τα κρούσματα του ιού στα νησιά ήταν κεντρικά σχεδιασμένη από τα μέσα Ιουλίου». Σύμφωνα με αυτό, που δεν επιδεχόταν καμία αμφισβήτηση, από τις 16 Ιουλίου είχε επιβληθεί στις μονάδες υγείας των νησιών να σταματήσουν να ενημερώνουν κατοίκους και επισκέπτες για τα κρούσματα κορονοϊού. Μάλιστα κατά τον διοικητή της 2ης ΥΠΕ «η αρμοδιότητα και η ευθύνη για την ενημέρωση για τα επιβεβαιωμένα περιστατικά Covid-19 ανήκε αποκλειστικά στον ΕΟΔΥ».
Κανείς ωστόσο από τον ΕΟΔΥ δεν ενημέρωσε τους νησιώτες και τους τουρίστες ότι μέρα με τη μέρα τα κρούσματα αυξάνονταν υπέρμετρα. Οτι οι ίδιοι και οι οικογένειές τους εκτίθονταν στον φονικό ιό και θα έπρεπε ίσως να προστατευτούν ή να υποβληθούν σε τεστ προκειμένου να διαπιστώσουν εάν έχουν και οι ίδιοι νοσήσει, έστω και ασυμπτωματικά. Είναι άγνωστο πόσοι άνθρωποι σε ολόκληρη τη χώρα μολύνθηκαν από τον ιό εξαιτίας της εγκληματικής διαχείρισης του ΕΟΔΥ.
Πώς δικαιολογήθηκε η επίσημη πολιτεία; Με κυνικό τρόπο ο υφυπουργός Πολιτικής Προστασίας Νίκος Χαρδαλιάς επιβεβαίωσε όλες τις καταγγελίες για την εγκληματική διαχείρισή του. «Η μη ανακοίνωση συγκεκριμένων κρουσμάτων ανά νησί γίνεται για να μην υπάρξει στοχοποίηση της περιοχής» είχε παραδεχτεί ο… σερίφης.
Οι μαρτυρίες-φωτιά όσων τηλεφώνησαν στον ΕΟΔΥ
Η απόκρυψη των κρουσμάτων στα νησιά είναι η μια όψη της διαχείρισης της πανδημίας από την πλευρά του ΕΟΔΥ. Η άλλη πλευρά έχει να κάνει με τον γενικότερο τρόπο λειτουργίας του. Οπως με σειρά δημοσιευμάτων έχει αποκαλύψει το Documento, ανοχύρωτοι από αξιόπιστη ιατρικά κατεύθυνση παρέμεναν και παραμένουν όσοι τηλεφωνούν στον ΕΟΔΥ επειδή είτε νοσούν με κορονοϊό είτε ήρθαν σε επαφή με κρούσμα ή απλώς επιθυμούν, όπως δικαιούνται, να λάβουν τις κατάλληλες οδηγίες από τον κατεξοχήν αρμόδιο φορέα του κράτους. Αντί για βοήθεια, όμως, βρίσκονται αντιμέτωποι με ασυνεννοησία, ανοργανωσιά και ανευθυνότητα.
Ενδεικτικά μόνο υπενθυμίζουμε κάποιες από τις σοκαριστικές μαρτυρίες, όπως του βραβευμένου Ελληνα φωτορεπόρτερ Αρη Μεσσήνη που πριν από μερικές εβδομάδες επέστρεψε από το Ναγκόρνο Καραμπάχ, όπου είχε βρεθεί για να καλύψει την πολεμική σύρραξη. Οταν προσγειώθηκε στο «Ελ. Βενιζέλος» υποβλήθηκε σε υποχρεωτικό τεστ από τις μονάδες του ΕΟΔΥ. Οπως είπαν σε όλους τους επιβάτες της πτήσης, αν ήταν θετικοί θα τους ενημέρωναν εντός 24 ωρών. Ουδέποτε συνέβη αυτό. Ευτυχώς ο πολύπειρος φωτορεπόρτερ αν και ασυμπτωματικός υποβλήθηκε αυτοβούλως σε τεστ σε μονάδα ιδιωτικής κλινικής. Εντός έξι ωρών τον ενημέρωσαν ότι ήταν θετικός.
«Εάν δεν είχα κάνει το τεστ ιδιωτικά, θα είχα έρθει σε επαφή με πάρα πολύ κόσμο: τη σύντροφό μου, τα παιδιά μου, φίλους, γνωστούς, συναδέλφους. Θα ξεκινούσε αλυσιδωτή μετάδοση παντού» κατήγγειλε στο Documento.
Στα τέλη Οκτωβρίου η Μυρσίνη Ρ. ανέβασε πυρετό. Ο σύζυγός της τηλεφώνησε στον ΕΟΔΥ και ο γιατρός με τον οποίο μίλησε «διέγνωσε» απλό κρυολόγημα. Επειτα από λίγες μέρες η γυναίκα παρουσίασε δέκατα, απώλεια γεύσης – όσφρησης και καταρροή. Επικοινώνησε η ίδια με τον προσωπικό της γιατρό, ο οποίος αποκρίθηκε ότι πρόκειται για συμπτώματα κορονοϊού. Αμέσως μετά επικοινώνησε με τον ΕΟΔΥ, αναμένοντας περίπου μισή ώρα για να συνδεθεί. Πάλι ο γιατρός του ΕΟΔΥ εκτίμησε ότι πρόκειται για… κρυολόγημα.
Την Παρασκευή 6 Νοεμβρίου έκαναν τεστ PCR εκείνη και ο σύζυγός της. Η ίδια βγήκε θετική και ο σύζυγός της αρνητικός. Τη Δευτέρα 9 Νοεμβρίου επικοινώνησε με τον ΕΟΔΥ και ο γιατρός τής επισήμανε πως πρέπει να τεθεί σε καραντίνα 14 ημερών, οι οποίες μετρούν από την ημέρα που έγινε το τεστ, και ότι δεν είναι υποχρεωτικό να κάνει τεστ μετά το πέρας της 14ήμερης απομόνωσής της. Δεν τη ρώτησαν ούτε πόσων χρονών είναι ούτε αν έχει υποκείμενα νοσήματα ούτε πώς πιθανολογεί ότι κόλλησε προκειμένου να γίνει ιχνηλάτηση στις επαφές της.
