Το Documento απευθύνθηκε στον σκηνοθέτη και ηθοποιό Ένκε Φεζολλάρι για να γράψει την άποψή του σχετικά με όσα συμβαίνουν στον χώρο του πολιτισμού εξαιτίας της πανδημίας
Η είδηση του κορονοϊού µε βρήκε µεταξύ Σερρών και Αθήνας, µόλις είχα ολοκληρώσει το έργο «Ο θείος Βάνιας» του Τσέχωφ στο ∆ΗΠΕΘΕ Σερρών. Τελικές πρόβες, άγνωστη κατάσταση, τηλέφωνα µε φίλους στην Αθήνα οι οποίοι µου µιλούσαν για τις εξελίξεις και µου µετέφεραν όσα µετέδιδαν τα ΜΜΕ. Η αλήθεια είναι ότι είχα εγκλωβιστεί στο έργο και στην παράσταση. Η καλλιτεχνική διευθύντρια του ∆ΗΠΕΘΕ Καλλιόπη Ευαγγελίδου κατάφερε µε την αρωγή της διοίκησης να πραγµατοποιηθεί η πρεµιέρα. ∆άκρυα χαράς και µια λύπη, διότι µόλις κάναµε πρεµιέρα η παράσταση σταµάτησε στο πλαίσιο των διατάξεων. Πρόλαβα και γύρισα· η απαγόρευση και τα νέα µέτρα µε βρήκαν στην Αθήνα.
Ηταν δύσκολη περίοδος και εξακολουθεί να είναι· όχι γιατί οι περιορισµοί µού έδωσαν νέο έδαφος, αλλά επειδή το άγνωστο και η επόµενη µέρα έγιναν γρίφος και εξίσωση άλυτη. Τις πρώτες µέρες παρέµεινα κολληµένος στις δηλώσεις του Τσιόδρα και του Χαρδαλιά. Τηλέφωνα και τηλεδιασκέψεις, µεταπτώσεις συναισθηµατικές και διαθέσεις που εναλλάσσονταν µε καταιγιστικούς ρυθµούς. Η αλήθεια είναι ότι έπρεπε να µείνουµε ενεργοί και έτσι µε την προτροπή του ∆ΗΠΕΘΕ Σερρών δηµιουργήθηκε µια ιντερνετική πλατφόρµα µε βίντεο διάφορων καλλιτεχνών. Ετσι καταφέραµε να µείνουµε ενεργοί ως καλλιτέχνες. Μιλήσαµε, διαβάσαµε και κρατήσαµε για λίγο το εικονικό συναπάντηµα. Η επόµενη µέρα βουνό.
Η κρίση αυτή είναι ταξική. Αλλο είναι «µένω σπίτι» σε µια λαϊκή γειτονιά, άλλο στην έπαυλη µε τους Φιλιππινέζους και τους οικιακούς βοηθούς. Αλλο δεν έχω εισόδηµα και άλλο είµαι στο βουνό και γράφω ηµερολόγιο καραντίνας. Αυτούς τους δύο µήνες εξαπλώθηκαν ο φόβος και η αγωνία, πήραν έναν µανδύα διαφορετικό. Τώρα δεν είναι η Μέρκελ ή κάποιο Eurogroup που αποφασίζει για τη δηµοκρατία και τους θεσµούς. Τώρα επιβάλλεται βιοπολιτικά, τώρα καλείσαι να επαναπροσδιορίσεις κάτι που είναι έξω από σένα, κάτι που φέρει δικούς του νόµους, µια άγνωστη νόσος, στον αέρα, στις επαφές, στη διαβίωση.
Αυτό κατάφερε αυτός ο ιός, να ξυπνήσει τα ανθρώπινα ένστικτα: να τη σκαπουλάρω, να έχω χρήµατα, να τρώω σαν να µην υπάρχει αύριο
Τώρα αναδείχτηκαν άλλοι ήρωες: οι γιατροί, οι ντελιβεράδες, οι ταµίες των σουπερµάρκετ. Τώρα αναµοχλεύεται ο κοινωνικός ιστός σε αυτούς που έχουν αξία και αυτούς που δεν έχουν. Τώρα αναλαµβάνουν τον ρόλο άλλοι, εσύ απλώς προσεύχεσαι να τη βγάλεις καθαρή, να σε ταΐζουν σανό από τις οθόνες, να κατακλύζεσαι από σκουπίδια – αυτά που τρως χρόνια και δεν σηκώνεις κεφάλι! Αλλαξε η σελίδα, τώρα τα πράγµατα δεν θα είναι όπως τότε. Υστερα από µια σκληρή δεκαετία που τίποτε δεν άλλαξε στη συνείδησή µας: αποτύχαµε βουτηγµένοι στην παραµύθα της καλύτερης µέρας, αναπολώντας τα παλιά καλά χρόνια, χωρίς φως πια στο τούνελ, χωρίς ποιητές και φάρους για να πορεύεσαι σε µια κοιλάδα όπου το µόνο που καλείσαι να σκεφτείς είναι πώς να τη σκαπουλάρεις. Αυτό είναι το νέο ναρκωτικό: να τη σκαπουλάρω. Είναι νωρίς για οποιαδήποτε αποτίµηση. Στοπ! Αλλαξε ρότα.
Τώρα το µόνο που µετράει για όλους µας είναι να επιστρέψουµε στην εργασία· και ναι, η κρίση είναι βαθιά. Νέα έθιµα, νέα ζακόνια, αποστάσεις ασφαλείας, αποστάσεις από όλα. Τους καλλιτέχνες δεν τους υπολόγιζαν ποτέ, οι καλλιτέχνες δεν προσφέρουν στην οικονοµία και στους αριθµούς. Οι καλλιτέχνες είναι χαραµοφάηδες, είναι λούµπεν προλεταριάτο, είναι η τελευταία τρύπα του ζουρνά. Οµως αυτό είναι το θέµα. Η τέχνη θα επιβιώσει, η τέχνη έχει µιλήσει για όλα αυτά πριν από αιώνες, είναι εκεί, είναι ένα ευαγγέλιο που αν το ανακαλύψεις, ναι, κάτι θα αλλάξει.
Με τροµάζει η επόµενη µέρα. Η επιστροφή θα έχει κόστος, οι ανυπολόγιστες ζηµιές στον κλάδο µας, ο φόβος και το σταµάτηµα των ονείρων. Αυτό κατάφερε αυτός ο ιός, να ξυπνήσει τα ανθρώπινα ένστικτα: να τη σκαπουλάρω, να έχω χρήµατα, να τρώω σαν να µην υπάρχει αύριο. Εβγαλε στην επιφάνεια για άλλη µια φορά την αισθητική µας, τη βία που θα επακολουθήσει. Ενα είναι σίγουρο: αυτήν τη φορά στο επίκεντρο είναι ο άνθρωπος και όχι οι αριθµοί. Πρώτη φορά στην ιστορία της ανθρωπότητας που σε µια πανδηµία όλες οι χώρες νοιάζονται για την τύχη του ανθρώπου και αυτό είναι βασικό πλεονέκτηµα. Τι κρύβεται από πίσω; Ποιος ξέρει; Ενα είναι σίγουρο. Θα ξανασυναντηθούµε στα τραγούδια, στους δρόµους, στα µπαρ, τα φιλιά, στην Ακαδηµίας, την Οµόνοια και την Κλαυθµώνος, στη σκηνή. Και τότε µόνο «η ζωή νικά» που λέει και η Λιλή Ζωγράφου.
Οταν λοιπόν επιστρέψουµε να µην ξεχάσουµε, να µην αναλωθούµε σε άσκοπα φιλιά, σε τόση οργή, σε τόσο καναπέ. Να επιστρέψουµε και να αντικρίσουµε τον εαυτό µας κατάµατα, τους γύρω, να επιτρέψουµε στον εαυτό µας να σκεφτεί καλά τι ψηφίζει, τι αγαπά, τι µισεί, να δώσουµε τον αγώνα, να απελευθερωθούµε από την ανυπόστατη ύπαρξή µας, να γελάσουµε δυνατά, να φτύσουµε κατάµουτρα το τέρας. Να κάψουµε τον βασιλιά Καρνάβαλο που παραµονεύει στα σωθικά µας, να περπατήσουµε σε νέα µονοπάτια, να τροφοδοτούµε τη ζωή µόνο µε οµορφιά. Να έχουµε χάρη στην καθηµερινότητα, να εµπλακούµε στα κοινά. Τώρα ήρθε η ώρα, ναι, η ώρα που λογαριαζόµαστε, και απέναντί µας είναι µόνο ο αδερφός, αυτό να αναλογιστούµε. Την ευθύνη. Εκεί είναι το ζήτηµα. Εκεί θα χρειαστεί να δώσουµε µάχη. Τώρα είναι η ώρα της κινητοποίησης.
