Με τα μέτωπα της Ουκρανίας και της Γάζας να είναι ανοιχτά και να απασχολούν, όπως είναι και αναμενόμενο, έντονα το σύνολο της διεθνούς κοινότητας, είναι πραγματικά δύσκολο να μπουν και επιπλέον ζητήματα στην ατζέντα. Παρά ταύτα, όταν πρόκειται για το πιο μακροχρόνιο εμπάργκο- οικονομικό αποκλεισμό στην πρόσφατη ιστορία που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ σε ένα μικρότερο γειτονικό τους κράτος, την Κουβανική Δημοκρατία, η ανάγκη για μια άμεση επίλυση του θέματος είναι επιτακτική και τραβά το ενδιαφέρον, τόσο του κοινού, όσο και της διεθνούς κοινότητας.
Τουλάχιστον αυτός είναι ο στόχος της πρωτοβουλίας για την σύσταση ενός άτυπου μη δικαιοδοτικού δικαστηρίου, που θα στηθεί σε χώρο του Ευρωκοινοβουλίου στις 16 και 17 Νοεμβρίου για να εξετάσει τη νομιμότητα του πλήρους αποκλεισμού της Κούβας που διαρκεί πάνω από 60 χρόνια και έχει πλέον σημαντικότατες επιπτώσεις τόσο στο βιοτικό επίπεδο των Κουβανών, όσο και στις οικονομικές σχέσεις των υπολοίπων χωρών με την Κουβανική Δημοκρατία.
Στην πρωτοβουλία αυτή, θα συμμετέχει ως ένας από τους πέντε «δικαστές» και ο Έλληνας καθηγητής Θεωρίας του Κράτους και του Δικαίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, Δημήτρης Καλτσώνης, με τον οποίο και μιλήσαμε για να μας εξηγήσει όχι μόνο τον τρόπο με τον οποίο το άτυπο αυτό δικαστήριο θα βοηθήσει τον στόχο για άρση του εμπάργκο, αλλά και γενικότερα το που βρισκόμαστε σήμερα όσον αφορά στο θέμα αυτό έπειτα και από το τελευταίο ψήφισμα του ΟΗΕ για την καταδίκη του αποκλεισμού και την άρση του:
Θα μπορούσατε να μας πείτε λίγα περισσότερα πράγματα σχετικά με την πρωτοβουλία του άτυπου δικαστηρίου και πως αυτή προέκυψε;
Η ιδέα του άτυπου δικαστηρίου προέκυψε μέσα από μια σειρά οργανώσεων αλληλεγγύης προς την Κουβανική Δημοκρατία. Αλληλεγγύης που αφορά ιδιαίτερα το ζήτημα του οικονομικού αποκλεισμού. Στη συνέχεια αυτές οι οργανώσεις απευθύνθηκαν και βρήκαν διάφορους πανεπιστημιακούς, νομικούς και άλλους που είτε είχαν ασχοληθεί με το ζήτημα είτε ήθελαν να ασχοληθούν με αυτό, και έτσι προέκυψε αυτό το συμβολικό άτυπο διεθνές δικαστήριο για το ζήτημα του οικονομικού αποκλεισμού.
Το γεγονός ότι η «δίκη» φιλοξενείται σε χώρο του Ευρωκοινοβουλίου καταδεικνύει κάποια στήριξη στην πρωτοβουλία από την ΕΕ;
Υπάρχει μια διευκόλυνση από την πλευρά του ευρωκοινοβουλίου και πιο συγκεκριμένα από την πλευρά της Αριστεράς από όσο γνωρίζω, αυτό βέβαια υποδηλώνει ίσως και ένα ευρύτερο ενδιαφέρον της Ευρωπαϊκής Ένωσης για το θέμα αυτό, γιατί ο οικονομικός αποκλεισμός θίγει φυσικά την Κούβα ωστόσο στερεί διάφορες επιχειρήσεις και χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης από τη δυνατότητα να αναπτύξουν τις εμπορικές τους -αλλά και άλλες οικονομικές- σχέσεις, με την Κουβανική Δημοκρατία.
Ο οικονομικός αποκλεισμός που έχουν επιβάλλει οι ΗΠΑ εδώ και 60 και πλέον χρόνια είναι οικονομικός, εμπορικός, χρηματοπιστωτικός αυτό σημαίνει ότι μια σειρά από χώρες ή επιχειρήσεις που θέλουν να αναπτύξουν σχέσεις με την Κούβα εμποδίζονται γιατί αν το κάνουν αυτό, τους περιμένει μια σειρά από κυρώσεις. Επί παραδείγματι μια εφοπλιστική εταιρεία η οποία θέλει να συνάψει μια συμφωνία για να μεταφέρει πετρέλαιο που αγοράζει η Κούβα από την Βενεζουέλα ή από κάποια άλλη χώρα, δεν μπορεί να το κάνει αυτό γιατί η εταιρεία αυτή θα έχει μια σειρά κυρώσεις, αν πάει σε κάποιο άλλο λιμάνι ή μεταφέρει πετρέλαιο ή οτιδήποτε.
Πρόσφατα οι ΗΠΑ και η κυβέρνηση Μπάιντεν χαλάρωσαν τις κυρώσεις προς την Βενεζουέλα σχετικά με την παραγωγή πετρελαίου, πιστεύετε ότι θα μπορούσε η Κούβα να είναι η επόμενη;
Δεν θεωρώ ότι η Κούβα θα μπορούσε να πάρει σειρά για χαλάρωση των περιορισμών εναντίον της μετά την Βενεζουέλα, κι αυτό γιατί μια πολύ περιορισμένη χαλάρωση των κυρώσεων και του οικονομικού αποκλεισμού είχε συμβεί επί διακυβέρνησης Ομπάμα.
Τότε είχε ανακοινωθεί από τις ΗΠΑ ότι αυτή η χαλάρωση είχε ως στόχο να βρεθεί ένας άλλος τρόπος πιο αποτελεσματικός για την άσκηση πολιτικών πιέσεων προς την κουβανική κυβέρνηση, με τελικό στόχο την ανατροπή της κυβέρνησης και του επαναστατικού καθεστώτος.
Επειδή προφανώς αυτός ο τρόπος δεν απέδωσε η μετέπειτα διοίκηση των ΗΠΑ, ο Τραμπ δηλαδή, επανέφερε το σύνολο των κυρώσεων και τις έκανε μάλιστα και πιο αυστηρές και πιο ασφυκτικές.
Δεν έχει υπάρξει κάποιο δείγμα γραφής από την κυβέρνηση Μπάιντεν για αλλαγή πολιτικής και θα εξακολουθήσει την ίδια πολιτική για το διάστημα που παραμένει.΄ Εξάλλου, ενόψει και των εκλογών του χρόνου στις ΗΠΑ και αυτής της όξυνσης που υπάρχει μεταξύ Δημοκρατικών και Ρεπουμπλικανών δε φαντάζομαι ότι θα μπορούσε να υπάρξει μια τέτοια χαλάρωση.
Πως θα μπορούσε η δική σας πρωτοβουλία να βοηθήσει την Κούβα;
Κάθε χρόνο με συντριπτική πλειοψηφία σχεδόν ομόφωνα δηλαδή υπάρχει καταδίκη του οικονομικού αποκλεισμού. Φέτος πάλι, προ ημερών όλα τα κράτη μέλη του ΟΗΕ ψήφισαν ενάντια στο εμπάργκο εκτός από τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και την Ουκρανία που απείχε.
Η αξία της δικής μας συμβολής είναι περισσότερο ηθική, συμβολική και από νομική άποψη πρέπει να πω ότι το θέμα είναι απολύτως ξεκάθαρο κι αυτό φαίνεται κι από τις ψηφοφορίες του ΟΗΕ δηλαδή το άρθρο 2 παράγραφος 4 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ, βάσει του οποίου θα κρίνουμε, λέει ότι τα κράτη μέλη πρέπει να απέχουν από την χρήση ή την απειλή χρήσης βίας και όπως είναι δεκτό στο διεθνές δίκαιο και στις αναλύσεις περί διεθνούς δικαίου η βία, η έννοια της βίας, περιλαμβάνει και την οικονομική βία, την άσκηση οικονομική βίας. Δηλαδή η επιβολή οικονομικών κυρώσεων από την πλευρά ενός ανεπτυγμένου ισχυρού οικονομικά κράτους σε βάρος ενός άλλου ανίσχυρου οικονομικά συνιστά χρήση βίας που απαγορεύεται με βάση το άρθρο 2 παράγραφος 4 του καταστατικού χάρτη του ΟΗΕ. Νομικά το θέμα είναι απολύτως καθαρό, δηλαδή ο πρωτοετής φοιτητής της νομικής που μαθαίνει διεθνές μαθαίνει αυτό στο διεθνές δίκαιο.
Στην «δίκη» θα κατατεθούν μια σειρά από ντοκουμέντα και στοιχεία που θα αποδεικνύουν προφανώς, φαντάζομαι, την βλάβη που προκαλείται στην κουβανική οικονομία και στον κουβανικό λαό από αυτόν τον οικονομικό αποκλεισμό. Να θυμίσω ότι στο παρελθόν οικονομικές κυρώσεις επιβλήθηκαν σε άλλες χώρες ακόμα πιο αδύναμες από την Κούβα. Για παράδειγμα στο Ιράκ είχε καταστροφικές ανθρωπιστικές συνέπειες με χιλιάδες ανθρώπους να χάνουν την ζωή τους εξαιτίας της έλλειψης φαρμάκων, εξαιτίας της έλλειψης επαρκούς διατροφής, στοιχεία που δεν συντρέχουν στην περίπτωση της Κουβανικής Δημοκρατίας. Παρόλα αυτά το κόστος και στην οικονομία της είναι δυσβάσταχτο, υπολογίζεται σε πολλά εκατομμύρια δολάρια ετησίως και φυσικά αυτό έχει και επιπτώσεις και στο βιοτικό επίπεδο του λαού. Το κόστος υπολογίζεται χονδρικά σε 5 δις δολάρια κατ’έτος. Αν δεν υπήρχε ο αποκλεισμός η αύξηση του Κουβανικού ΑΕΠ για το 2022 θα ήταν 9%.
Θα μπορούσε η Κούβα να κάνει κάτι από την πλευρά της για να σπάσει το εμπάργκο εναντίον της;
Η κουβανική ηγεσία αυτό που μπορεί να κάνει για την άρση του εμπάργκο είναι να απευθύνεται στην διεθνή κοινότητα και στην διεθνή κοινή γνώμη ζητώντας το αυτονόητο δίκαιο, ηθικά νόμιμο και σύμφωνο με το διεθνές δίκαιο δικαίωμα της να σταματήσει αυτός ο παράνομος οικονομικός αποκλεισμός.
