Το προφίλ των δραστών σεξουαλικής κακοποίησης όπως το αποτυπώνει μια ψυχολόγος που βιώνει καθημερινά το δράμα
«Να αγαπάς όσους προσφέρονται να σε βοηθήσουν». Είναι μια φράση γραμμένη σε ζωγραφιά στο γραφείο 320 της Γενικής Αστυνομικής Διεύθυνσης Αττικής. Είναι το Τμήμα Προστασίας Ανηλίκων της Ελληνικής Αστυνομίας, εκεί όπου τα παιδιά καλούνται ανάμεσα σε χρωματιστούς μαρκαδόρους, κουκλόσπιτα και κάθε λογής παιχνίδια να ξεχαστούν και να αποκαλύψουν τη χειρότερη εμπειρία της ζωής τους: την κακοποίησή τους από κάποιο πρόσωπο του στενού ή του ευρύτερου οικογενειακού τους περιβάλλοντος.
Οι ιστορίες των παιδιών είναι πολλές. Στο άκουσμά τους αισθάνεσαι ανατριχίλα, ειδικά όταν η ψυχολόγος του Τμήματος Ανηλίκων της ΕΛΑΣ Κωνσταντίνα Κωστάκου εξηγεί στο Documento: «Στα δικά μας περιστατικά μόνο το 5% είναι τελείως άγνωστος δράστης, δηλαδή ένας άνθρωπος που ακολούθησε το παιδί, μπήκε στην πολυκατοικία και προέβη σε ασελγείς πράξεις. Το 95% είναι οικείοι και οι μισοί από αυτούς από το στενό οικογενειακό περιβάλλον. Οι υπόλοιποι μισοί ανήκουν στο ευρύτερο οικογενειακό, δηλαδή άνθρωποι που το παιδί γνωρίζει και πιστεύει (προπονητές, δάσκαλοι, θείος, νονός ή γείτονας κ.λπ.)».
Παιδιά βαθιά τραυματισμένα που ενδέχεται με τη βοήθεια θεραπευτικών πρακτικών να μπορέσουν να συνεχίσουν τη ζωή τους με μια σχετική κανονικότητα, ωστόσο, όπως αναφέρει η Κ. Κωστάκου, «είναι πολύ βαθιά τραυματική εμπειρία, ακόμη και αν έχουμε ανθρώπους που είναι λειτουργικοί και δημιουργούν τις δικές τους σχέσεις, σίγουρα από κάτω υπάρχουν άλλα κομμάτια. Εξαρτάται από τον ψυχισμό του κάθε ανθρώπου και την ανθεκτικότητα που έχει ο κάθε ψυχισμός».
Πώς φτάνουν στην αποκάλυψη
Κάθε παιδί αντιμετωπίζει το βίωμά του με διαφορετικό τρόπο.
Υπάρχουν παιδιά που εμπιστεύτηκαν κάποιον ο οποίος δεν βρίσκεται στο οικογενειακό τους περιβάλλον: «Εχουμε παιδιά που πήγαν κατασκήνωση και το εμπιστεύτηκαν στην ομαδάρχισσά τους ή μίλησαν σε έναν δάσκαλο. Εχουμε παιδιά που βρήκαν έναν αστυνομικό στον δρόμο, παιδιά που το εξομολογήθηκαν στην καλύτερή τους φίλη και εκείνη μίλησε στους γονείς της» λέει η Κ. Κωστάκου και συνεχίζει: «Υπάρχουν όμως και παιδιά που το έχουν πει από καιρό στη μητέρα τους και εκείνη στρουθοκαμηλίζει».
«Υπάρχει ένα κομμάτι συνενοχής όταν η κακοποίηση έχει μείνει κρυφή για καιρό» λέει η ψυχολόγος του Τμήματος Ανηλίκων της ΕΛΑΣ. «Είναι πολύ πιο εύκολο ένα παιδί να σου μιλήσει για έναν άγνωστο δράστη. Ομως όσο πιο κοντά είναι ο δράστης τόσο πιο πολλά χρόνια κρατάει η μη αποκάλυψη».
Οι αντιδράσεις διαφοροποιούνται στα παιδιά που βρίσκονται στην εφηβεία: «Είναι η στιγμή που το παιδί φτιάχνει τη δική του ρομαντική σχέση, το εκμυστηρεύεται στον σύντροφό του και το φέρνει εκείνος εδώ. Δηλαδή παιδιά που δυσκολεύονται στη σεξουαλική επαφή με τον σύντροφο που έχουν επιλέξει. Παιδιά που θέλουν πλέον να μην έρχεται ο μπαμπάς στο δωμάτιο και αρχίζουν να θυμώνουν».
Τέλος, είναι και εκείνα τα παιδιά που είναι «ορκισμένα» να μη μιλήσουν. Συνήθως είναι κορίτσια που δεν έχουν αποκαλύψει σε κανέναν τίποτε. Κορίτσια που έχουν ερωτευτεί τον θύτη τους και το ανακάλυψαν οι γονείς τους. Αυτές είναι οι δύσκολες περιπτώσεις παιδιών, διότι δεν θέλουν να μιλήσουν.
Η συνήθης στάση της «ένοχης» μητέρας
Η στάση της μητέρας απέναντι στην κακοποίηση των παιδιών της είτε από τον βιολογικό τους πατέρα είτε από τον πατριό τους, ακόμη και από στενό συγγενή, είναι αυτό που τελικά θα σώσει ή θα ρίξει ακόμη πιο βαθιά στη δυστυχία το ανήλικο παιδί. Μαμάδες οικονομικά εξαρτημένες από τους συντρόφους τους δεν καταγγέλλουν το περιστατικό στις αρχές, παρά μόνο απομακρύνουν όσο μπορούν το παιδί από τον δράστη, χωρίς βέβαια αυτή η τακτική να αποτελεί ουσιαστική προστασία του παιδιού. Αλλες δεν πιστεύουν τα παιδιά τους, ακόμη και όταν η κατάθεση του παιδιού επιβεβαιώνεται και από εργαστηριακά ευρήματα. «Εκεί έχουμε το μεγάλο ποσοστό των παιδιών τα οποία μπορεί να καταθέσουν, αλλά αν επιστρέψουν σπίτι και δεν λάβουν την υποστήριξη από τον γονέα που δεν εμπλέκεται στην κακοποίηση, επιστρέφουν για να αποσύρουν» λέει η Κ. Κωστάκου.
Οι αντιδράσεις είναι ακόμη χειρότερες όταν ο θύτης είναι ο πατριός του παιδιού. «Οταν πρόκειται για πατριό έχουμε μεγαλύτερο ποσοστό μαμάδων που δεν πείθονται και έχουμε και ένα ποσοστό μαμάδων που μπαίνουν σε ανταγωνιστική σχέση με την κόρη που μεγαλώνουν. Δηλαδή υπάρχουν μαμάδες που λένε ότι ‘‘αποκλείεται να το έχει κάνει ο σύντροφός μου αφού έχουμε άριστη σεξουαλική σχέση’’. Να σημειωθεί ότι υπάρχουν πολλοί άντρες που επειδή είναι παιδόφιλοι επιλέγουν να κάνουν σχέση με μαμά με ανήλικα παιδιά» σημειώνει η ψυχολόγος της ΕΛΑΣ. Σε κάθε περίπτωση, τα επιστημονικά δεδομένα αναφέρουν ότι οι περισσότερες μαμάδες που σιωπούν ήταν και οι ίδιες θύματα ενδοοικογενειακής βίας.
Το προφίλ των παιδόφιλων
Οι παιδόφιλοι, σύμφωνα με την Κ. Κωστάκου, χωρίζονται σε δύο κατηγορίες: στη μία ανήκουν άνθρωποι οι οποίοι προχωρούν τη ζωή τους με ενήλικα άτομα. Παντρεύονται, κάνουν παιδιά και παλινδρομούν σε προηγουμένη κατάσταση.
Στη δεύτερη κατηγορία ανήκουν εκείνοι που είναι καθηλωμένοι σε ένα αναπτυξιακό στάδιο. Δηλαδή σεξουαλικά ως προς την ανάπτυξή τους σε ένα στάδιο πιο πρώιμο και γι’ αυτό επιλέγουν παιδιά. Αυτοί δεν φτιάχνουν ρομαντικές σχέσεις με ενήλικες, δεν επιλέγουν ούτε για παρέα ενήλικα άτομα. Είναι εκείνοι οι άνθρωποι που θα τους δεις ενώ η ενήλικη παρέα τους πίνει μπίρες να βρίσκονται σε μια παιδική χαρά και να ασχολούνται πάρα πολύ με τα παιδιά. «Μπορεί και να μην αγγίξουν ποτέ τα παιδιά, να μη φτάσουν ποτέ να κακοποιήσουν, αλλά έλκονται και νιώθουν ο ίδιοι πολύ πιο ασφαλείς στη συναναστροφή τους με τα παιδιά. Αυτοί είναι και οι άνθρωποι που πιο συχνά επιλέγουν επαγγέλματα για να βρίσκονται κοντά στα παιδιά» εξηγεί η ψυχολόγος.
«Ηλπιζα να ανοίξει η πόρτα και να με πιάσουν»
Τι γίνεται όμως όταν οι παιδόφιλοι καλούνται να απολογηθούν για τις πράξεις τους; «Οι περισσότεροι δεν το παραδέχονται, ωστόσο είχαμε πατριό ο οποίος έδωσε τέλος στη ζωή του. Αρχικά ομολόγησε, μετά τακτοποίησε πράγματα για τα παιδιά που θα έμεναν πίσω και για τη σύζυγό του και στη συνέχεια έδωσε τέλος στη ζωή του. Και έχουμε και κάποιους ανθρώπους που έχουν υπάρξει οι ίδιοι θύματα όταν ήταν παιδιά, οι οποίοι όταν ομολόγησαν είπαν: “Ηλπιζα να ανοίξει η πόρτα και να με πιάσουν”. Δηλαδή η σύλληψή τους ήταν ένα κομμάτι ανακούφισης για κάτι το οποίο δεν μπορούσαν καθόλου να διαχειριστούν».
Ωστόσο υπάρχουν και εκείνοι που διακρίνονται από γνωστικά σφάλματα: «Υπάρχει και ένα πολύ μεγάλο κομμάτι ανθρώπων που σε επίπεδο ψυχοπαθολογίας είναι ξεκάθαρα παιδόφιλοι, οι οποίοι έχουν γνωστικά σφάλματα. Δηλαδή θα πουν ‘‘έδειχνα στο παιδί ποιος είναι ο σωστός ο δρόμος’’ ή ‘‘καλύτερα που την έμαθα εγώ από το να τη μάθει ένας ξένος’’» αναφέρει η Κ. Κωστάκου.
