Ο EastMed, τα ελληνοτουρκικά και η προεδρική εκλογή

Η υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας μεταξύ Αθήνας, Ισραήλ και Κυπριακής Δημοκρατίας για την υποστήριξη της κατασκευής του ενεργειακού αγωγού EastMed, την περασμένη Πέμπτη στο Ζάππειο Μέγαρο, δεν σημαίνει σε καμία περίπτωση ότι η κατασκευή του αγωγού έχει «κλειδώσει».

Αν κάτι έχει διασφαλιστεί, στο μέτρο που μπορεί να γίνει αυτό, είναι ότι με το προσύμφωνο συνεργασίας μεταξύ της ΔΕΠΑ και της ισραηλινής Energean Oil & Gas που υπογράφηκε το πρωί της περασμένης Πέμπτης απομακρύνονται οι όποιες δεύτερες σκέψεις εντός του Ισραήλ (όχι πάντως του Νετανιάχου) για πέρασμα του αγωγού από την Τουρκία, λύση η οποία σαφώς είναι πολύ πιο φτηνή σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η τουρκική αγορά διψά για ενέργεια.

Στην ημεδαπή η ΝΔ, παρά το γεγονός ότι σήμερα εμφανίζεται διαπρύσια υποστηρίκτρια του έργου, μέχρι πριν από λίγες ημέρες ακολουθούσε τη γνωστή της πολιτική τής κωλυσιεργίας, όπως έχει πράξει έως τώρα για παράδειγμα με την ανακήρυξη των ΑΟΖ με Ιταλία και Αλβανία και όπως άφηνε σαφώς να εννοηθεί με το ονοματολογικό της Βόρειας Μακεδονίας (μπορούμε να περιμένουμε ακόμη 20 χρόνια!).

Το γεγονός ότι το κυβερνών κόμμα μετέβαλε ξαφνικά τη στάση του οφείλεται αποκλειστικά στην υπογραφή του μνημονίου κατανόησης της Τουρκίας με την κυβέρνηση της Τρίπολης που τοποθετεί την τουρκική ΑΟΖ νοτιοανατολικά της Κρήτης και ακριβώς πάνω στη χάραξη του EastMed. Βέβαια στη ζωή και ειδικά στη διπλωματία ισχύει το «κάλλιον του θεραπεύειν το προλαμβάνειν». Αλλά εδώ η ελληνική διπλωματία εμφανίζει ένα πάγιο έλλειμμα, με εξαίρεση ίσως τις προσπάθειες του πρώην ΥΠΕΞ Νίκου Κοτζιά, επί των ημερών του οποίου είχε γίνει σοβαρότατη δουλειά στο θέμα της χάραξης των ΑΟΖ με Αλβανία και Ιταλία. Είναι χαρακτηριστικό το γεγονός ότι παρά τη δημόσια συζήτηση για το θέμα των κοιτασμάτων εντός της ελληνικής επικράτειας, μόλις τον περασμένο Ιούνιο υπογράφηκαν από τον τότε υπουργό Περιβάλλοντος και Ενέργειας και την κοινοπραξία Total, ExxonMobil και Ελληνικών Πετρελαίων οι συμβάσεις παραχώρησης για έρευνες νοτιοδυτικά και δυτικά της Κρήτης.

Το ενεργειακό σκάκι στη Μεσόγειο και η πίεση Ερντογάν αναγκάζουν την κυβέρνηση Μητσοτάκη να εγκαταλείψει την πολιτική κωλυσιεργίας που ακολουθούσε μέχρι τώρα

Τι ακριβώς είναι όμως ο αγωγός EastMed, γιατί ΗΠΑ και ΕΕ στηρίζουν το εν λόγω έργο, πώς επηρεάζει το γεωπολιτικό παιχνίδι στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου, γιατί τώρα Ισραήλ και Ελλάδα δείχνουν να βιάζονται ενώ μέχρι πρότινος η ΝΔ, για παράδειγμα, δεν τον είχε εντάξει στις προτεραιότητές της παρά το γεγονός ότι από το 2013 είχαν γίνει οι πρώτες κινήσεις για την κατασκευή του, πόσα μπορούμε να περιμένουμε από τον Ντόναλντ Τραμπ (ενόψει και τις επίσκεψης Μητσοτάκη στην Ουάσινγκτον μεθαύριο Τρίτη) και πώς επηρεάζει το ενεργειακό την ημεδαπή πολιτική σκηνή;

Εργο ακριβό αλλά απαραίτητο

Ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από τη λεκάνη της Λεβαντίνης στη ΝΑ Μεσόγειο, νότια της Κύπρου, μέχρι το Φλωροβούνι Θεσπρωτίας, μήκους περί τα 1.900 χιλιόμετρα και κόστους περί τα 7 δισ. ευρώ, είναι ένα ακριβό έργο (σε σχέση με το πέρασμά του από την Τουρκία για παράδειγμα), που καθίσταται όμως απαραίτητο λόγω της οικονομικής αστάθειας στη γείτονα χώρα και κυρίως λόγω του απρόβλεπτου χαρακτήρα του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και φυσικά των κάκιστων έως εχθρικών σχέσεων Ισραήλ – Τουρκίας.

Από την άλλη, η επιλογή υγροποίησης και μεταφοράς του με πλωτά μέσα με επίκεντρο την Αίγυπτο σκοντάφτει και αυτή στην πολιτική αστάθεια στη μεγάλη αυτή χώρα

του αραβικού κόσμου. Και κάπου εδώ παρεμβαίνει η Ελλάδα –η οποία δείχνει τουλάχιστον σε επίπεδο αριθμών να έχει αντιμετωπίσει την υπερχρέωσή της– που πολιτικά είναι ίσως η πιο σταθερή χώρα της περιοχής ενώ έχει κλείσει και τους ανοιχτούς λογαριασμούς της με τους βόρειους γείτονές (π.χ. Βόρεια Μακεδονία).

Σε συνδυασμό μάλιστα με την κατασκευή του πλωτού σταθμού αεριοποίησης ανοιχτά της Αλεξανδρούπολης και τη λειτουργία των αγωγών TAP και IGB (Ελλάδας – Βουλγαρίας) στη βόρεια Ελλάδα και φυσικά της Ρεβυθούσας, βάζει τη χώρα μας για τα καλά στον παγκόσμιο ενεργειακό χάρτη βελτιώνοντας κατά πολύ τη θέση της, αφού πέρα από τα όποια οικονομικά οφέλη συμβάλλει, για ευνόητους λόγους, σε μέγιστο βαθμό και στην ασφάλειά της.

Καταλύτης ο Ερντογάν

Η Τουρκία δεν έχει κρύψει την έντονη ενόχλησή της για τα ενεργειακά πρότζεκτ στην ευρύτερη περιοχή της ΝΑ Μεσογείου και τα κοινά σχέδια Ελλάδας, Κύπρου, Ισραήλ και Αιγύπτου. Γι’ αυτό άλλωστε και ο Ερντογάν έσπευσε να εκμεταλλευτεί την αστάθεια στη Λιβύη υπογράφοντας μνημόνιο κατανόησης για την ΑΟΖ με την κυβέρνηση της Τρίπολης. Και γι’ αυτό έχει βγάλει τα γεωτρύπανα που διαθέτει ή νοικιάζει η Τουρκία εντός της κυπριακής ΑΟΖ όπου έχουν εντοπιστεί κοιτάσματα φυσικού αερίου (κοίτασμα «Αφροδίτη»). Το ερώτημα τώρα είναι αν ο Τούρκος πρόεδρος θα κάνει ένα βήμα παραπάνω προχωρώντας σε έρευνες ΝΑ της Κρήτης, παραβιάζοντας επί της ουσίας την ελληνική ΑΟΖ, και φυσικά πώς θα αντιδράσει η Ελλάδα στην περίπτωση αυτή. Επί του παρόντος Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ έσπευσαν στην υπογραφή της διακρατικής συμφωνίας.

Το ταξίδι στην Ουάσινγκτον και η ΕΕ

Η κυβέρνηση δείχνει να ποντάρει πολλά στο ταξίδι του Κυριάκου Μητσοτάκη στις ΗΠΑ. Ισως περισσότερα από όσα θα έπρεπε λόγω του χαρακτήρα του Ντ. Τραμπ και της απροθυμίας του μέχρι τώρα να τραβήξει το αυτί του Ερντογάν, γεγονός που τον έφερε σε σύγκρουση ακόμη και με μερίδα Ρεπουμπλικάνων βουλευτών, τους οποίους βέβαια έχει απόλυτη ανάγκη λόγω των επερχόμενων προεδρικών εκλογών. Η αλήθεια πάντως είναι πως καμία από τις λεγόμενες μεγάλες δυνάμεις δεν επιθυμεί να «χάσει» την Τουρκία, πολλώ δε μάλλον οι ΗΠΑ και το ΝΑΤΟ.

Εκείνο που δεν αρέσει είναι οι βλέψεις του Ερντογάν, ο οποίος βλέπει τον εαυτό του και την Τουρκία ως ηγέτιδα δύναμη στον μουσουλμανικό κόσμο, με βλέψεις που φτάνουν μέχρι το Γιβραλτάρ, όπως λένε χαριτολογώντας στα διεθνή φόρουμ. Αν πάντως πρέπει να προλάβει κάτι η ελληνική διπλωματία μέσω του ταξιδιού στις ΗΠΑ, είναι το ενδεχόμενο να προχωρήσει ο Ερντογάν σε έρευνες εντός της ελληνικής ΑΟΖ. Πώς θα το πράξει αυτό και αν το κερασάκι είναι ένα ακόμη εξοπλιστικό πρόγραμμα-μαμούθ μένει να το δούμε.

Εθνικό ή κομματικό συμφέρον

Και ερχόμαστε, τέλος, στην εσωτερική πολιτική σκηνή όπου, όπως, είναι φυσικό, οι εξελίξεις στα εθνικά θα παίξουν καθοριστικό ρόλο. Ηδη ο Κυρ. Μητσοτάκης έχει απέναντί του το δίλημμα εθνική συνεννόηση ή κομματικό συμφέρον. Η εκλογή ΠτΔ τον ερχόμενο Μάιο τον φέρνει αντιμέτωπο με την απόφαση στήριξης είτε του Προκόπη Παυλόπουλου μαζί με τον ΣΥΡΙΖΑ είτε μιας προσωπικότητας από τον χώρο του πάλαι ποτέ ΠΑΣΟΚ όπως έχει ζητήσει η Φώφη Γεννηματά. Στην πρώτη περίπτωση ο πρωθυπουργός θα κερδίσει τη δυνατότητα ψήφισης του ΠτΔ από τα δύο μεγάλα κόμματα στέλνοντας ταυτόχρονα μήνυμα ενότητας σε μια πολύ δύσκολη εποχή με μεγάλες εθνικές προκλήσεις. Στη δεύτερη περίπτωση θα κερδίσει τη στήριξη του ΚΙΝΑΛ ενόψει και του νέου εκλογικού νόμου που θα φέρει στη Βουλή εντός του τρέχοντος μηνός, με ό,τι μπορεί να σημαίνει αυτό, ειδικά στην περίπτωση που αποφασίσει να παίξει το χαρτί των δίδυμων εκλογών εντός του 2020 προκειμένου να κάψει την απλή αναλογική. Σε κάθε περίπτωση αναμένεται με ενδιαφέρον η απόφαση Μητσοτάκη, αν δηλαδή θα βάλει το κάρο (κομματικό συμφέρον) μπροστά από το αμάξι (εθνικό).