Στρουθοκαμηλίζει στα ελληνοτουρκικά ψκαι προετοιμάζει… μπαλώματα για την οικονομική λαίλαπα και τις κοινωνικές αντιδράσεις της επόμενης μέρας
Ενας διπλός εφιάλτης πλανάται πάνω από το Μέγαρο Μαξίμου: οι οικονομικές συνέπειες της πανδημίας και οι διαφαινόμενες πιέσεις από την Τουρκία και τους «συμμάχους» για υποχωρήσεις στα εθνικά θέματα.
Είναι πλέον σαφές ότι σε μερικούς μήνες, μόλις ολοκληρωθεί ο κύκλος της πανδημίας, όποια κι αν είναι η έκταση των εμβολιασμών με την επιχείρηση «Ελευθερία» (συνειρμικά θέλουν να το συσχετίσουν με την επέτειο των 200 χρόνων από την Επανάσταση), θα έρθει στην επιφάνεια η έκταση της οικονομικής καταστροφής, την οποία η κυβέρνηση μεγέθυνε με τους ιδεοληπτικούς της χειρισμούς. Το πιθανότερο είναι ότι πολύ σύντομα θα βρεθεί αντιμέτωπη με μια πολυεπίπεδη κρίση έχοντας να αντιμετωπίσει το εκρηκτικό κοινωνικό ζήτημα – απόρροια της ύφεσης παράλληλα με το εθνικό ζήτημα λόγω της τουρκικής απειλής στο Αιγαίο. Και μάλιστα σε μια συγκυρία που έχει απολέσει το λούστρο της δήθεν αποτελεσματικότητας στη διαχείριση και ενώ σημαντικά κοινωνικά στρώματα αποστασιοποιούνται.
Εθνικά έναντι οικονομίας
Η κυβέρνηση δεν έκανε σχεδόν τίποτε για να αποφύγει το ναυάγιο της Συνόδου Κορυφής. Στην καλύτερη περίπτωση το άφησε να συμβεί, ενώ το έβλεπε να έρχεται. Στο πεδίο των επιχειρήσεων στο Αιγαίο και στην ανατολική Μεσόγειο παρακολουθούσε απλώς τις τουρκικές κινήσεις και έφτασε να απεμπολήσει το δικαίωμα επέκτασης των χωρικών μας υδάτων με την παραδοχή ότι η εθνική κόκκινη γραμμή είναι τα έξι μίλια. Αλλά ούτε και στο πεδίο της ΕΕ αύξησε την πίεση προκειμένου να πετύχει κυρώσεις σε βάρος της Τουρκίας. Γι’ αυτό άλλωστε και ο Κυριάκος Μητσοτάκης στην ουσία δικαιολογεί και απολογείται για τη συμπεριφορά των Ευρωπαίων εταίρων με δηλώσεις του είδους «οι κυρώσεις δεν είναι αυτοσκοπός» και «η Ευρώπη κάνει ένα βήμα τη φορά».
Το Μέγαρο Μαξίμου παραμελώντας τα ελληνοτουρκικά προετοιμάζεται μόνο για την αντιμετώπιση της οικονομικής κρίσης και των κοινωνικών αντιδράσεων που με μαθηματική ακρίβεια θα προκύψουν. Ηδη έχει δημιουργήσει ένα πλέγμα καταστολής που περιλαμβάνει από την κατάργηση κάθε εργασιακού δικαιώματος μέχρι θεσμικές προβλέψεις, καθώς και την ενίσχυση και θωράκιση των «δυνάμεων επιβολής του νόμου και της τάξης». Βεβαίως, εκτός του ότι είναι αμφίβολο αν θα πετύχει τους στόχους του, όλο το πλέγμα της καταστολής ενδέχεται να αποτελέσει από μόνο του έναν επιπλέον λόγο κοινωνικών εντάσεων.
Εκτός όμως από τον αυταρχισμό απαιτείται και στοιχειώδης οικονομική δυνατότητα. Κάπως έτσι στο επίπεδο της ΕΕ αντί για στήριξη της χώρας έναντι της Τουρκίας –που θα την καθιστούσε πονοκέφαλο για τη Γερμανία και τους δορυφόρους της–, η κυβέρνηση εξαντλήθηκε στη διεκδίκηση κονδυλίων από το Ταμείο Ανάκαμψης που είναι απαραίτητα για να αντιμετωπίσει την οικονομική και κοινωνική κρίση. Η πλήρης υποταγή περιέλαβε και τα κυριαρχικά δικαιώματα της χώρας. Ετσι ήδη διαφημίζει αφενός ότι τα 32 δισ. ευρώ που αναλογούν στη χώρα αποτελούν επιτυχία της και αφετέρου προβάλλει ότι θα δημιουργήσουν τις προϋποθέσεις για την ανάκαμψη της οικονομίας. Δίχως τα χρήματα αυτά δεν έχει κανένα όπλο. Αν καθυστερήσουν ή εκλείψουν, η κυβέρνηση θα βρεθεί στο κενό. Ακόμη όμως και όταν τα εισπράξει θα συνδυαστούν με «περαιτέρω μεταρρυθμίσεις», δηλαδή με ένα ακόμη μνημόνιο που θα έχει την αποκλειστική πατρότητα της ελληνικής κυβέρνησης και φυσικά με ενίσχυση της μεγάλης επιχειρηματικότητας. Ηδη το ΔΝΤ και οι οίκοι αξιολόγησης πιέζουν προς αυτή την κατεύθυνση, διατυπώνοντας επιφυλάξεις για την πορεία της ελληνικής οικονομίας. Επιπλέον η οικογένεια κάνει πάντα business.
Η φθορά στη μεσαία τάξη
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο η κυβέρνηση καταγράφει ήδη σημαντική φθορά. Οι τελευταίες μετρήσεις δείχνουν –και αυτό ενδιαφέρει περισσότερο το Μέγαρο Μαξίμου– ότι τα μεσαία στρώματα που στήριξαν τη ΝΔ παίρνουν αποστάσεις, αν και έχουν ακόμη δρόμο για να μετακινηθούν στον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι που θα εξαρτηθεί από τους χειρισμούς της Κουμουνδούρου. Η πρόταση του Αλέξη Τσίπρα για διαγραφή των χρεών που δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια της πανδημίας προκάλεσε εκνευρισμό στον πρωθυπουργό.
Εσωκομματικές εντάσεις
Η διπλωματική ήττα στη Σύνοδο Κορυφής ανέδειξε τη διάσταση με την ηγεσία του υπουργείου Εξωτερικών. Ενώ ο πρωθυπουργός απολογείται για τη στάση των εταίρων, ο Νίκος Δένδιας από το επίσημο βήμα της Βουλής κατήγγειλε ότι «η μη επιβολή κυρώσεων αποτελεί επιβράβευση της αλαλάζουσας Τουρκίας». Το εάν η διάσταση απόψεων μεταξύ Μητσοτάκη και Δένδια θα φτάσει μέχρι την απομάκρυνση του τελευταίου στον επικείμενο ανασχηματισμό είναι ένα ερώτημα. Οι εξελίξεις στα ελληνοτουρκικά φέρνουν σε δύσκολη θέση τα κομματικά υποσυστήματα στο εσωτερικό της ΝΔ, τους καραμανλικούς και τους σαμαρικούς. Ο μεν Κώστας Καραμανλής παρά τις πιέσεις που δέχεται δύσκολα θα βγει από τη μακρά σιωπή του. Για τον δε Αντώνη Σαμαρά τα πράγματα είναι πιο δύσκολα, καθώς βάσισε όλη την πολιτική του διαδρομή στην πραγματική ή προσχηματική ευαισθησία του για τα εθνικά θέματα. Η παρατεταμένη απουσία του όσο ο Κυρ. Μητσοτάκης κάνει υποχωρήσεις προκαλεί δυσαρέσκεια στο κοινό του που αρχίζει και απομακρύνεται και αναζητά αλλού πολιτική ομπρέλα. Το ότι ενισχύεται ο Κυριάκος Βελόπουλος –παρά την έλλειψη αξιοπιστίας του– είναι ενδεικτικό στοιχείο.
Η κυβέρνηση έχει εναποθέσει τις τελευταίες ελπίδες της για την αντιμετώπιση της Τουρκίας στον από μηχανής θεό που πήρε τη μορφή του αμερικανικού παράγοντα με τις πρόσφατες κυρώσεις. Αυτή η εξέλιξη δίνει ανάσα και στο εσωτερικό του κόμματος. Μέχρι τώρα οι βουλευτές της έλεγαν «ας περιμένουμε τη Σύνοδο Κορυφής», τώρα λένε «ας περιμένουμε τις εξελίξεις μετά τις αμερικανικές κυρώσεις». Εν τω μεταξύ όμως ζητούν από την κυβέρνησή τους να μην προχωρήσει σε κανέναν διάλογο με την Τουρκία μέχρι τον Μάρτιο.