Φέτος, συμπρωταγωνιστούν σε μια από τις καλύτερες παραστάσεις της χρόνιας. Ο Δημήτρης Μαμιός και ο Κωνσταντίνος Πασσάς –μαζί με τον Ιωσήφ Ιωσηφίδη- είναι η «Πανούκλα» του Αλμπέρ Καμύ, σε σκηνοθεσία Σοφίας Καραγιάννη, στο θέατρο 104. Μετά, από δύο lockdown και παράταση των παραστάσεων οι δύο ηθοποιοί μας μιλούν για το έργο που είναι πιο επίκαιρο από ποτέ. Παράλληλα, συζητάμε για τα επόμενα σχέδια τους και για τα μικρά θαύματα της ζωής.
Η σκηνοθετική αποτύπωση της Σοφίας Καραγιάννη στην «Πανούκλα» ταυτοποιεί το έργο σε τρία πρόσωπα που στο κείμενο δεν υφίστανται ως χαρακτήρες –πλην, του γιατρού Ριέ (Ιωσήφ Ιωσηφίδης). Έτσι, έχουμε την διαιρημένη Πόλη –εσύ Κωνσταντίνε- και την Πανούκλα – αντίστοιχα, εσύ Δημήτρη-Πως προσεγγίσατε ερμηνευτικά τους ρόλους σας;
Δημήτρης Μαμιός: Η Πανούκλα δεν είναι προσωποποιημένος ρόλος, οπότε κλήθηκα να ενσωματώσω μια αφηρημένη έννοια δίνοντάς της σάρκα και οστά. Σε αυτό με καθοδήγησε η Σοφία Καραγιάννη με πολλούς αυτοσχεδιασμούς και με συνεχόμενα ερεθίσματα προκειμένου να δώσουμε μια μορφή λίγο γκτροτέσκ, σκοτεινή, κυνική, αλλά και κωμική, τραγελαφική, όπως είναι η αληθινή ζωή. Προσωπικά, αυτή η προσέγγιση μου θύμισε τις ταινίες του Κουτσουρίτσα, όπου η τραγωδία ενώνεται περίτεχνα με την κωμωδία και κάπου εκεί σχηματίζεται αυτό που λέμε «αληθινή ζωή».
Κωνσταντίνος Πασσάς: Επενδύοντας αρχικά στη σωματικότητα του κάθε ρόλου, μέσω ενός ειδικού training, όπου η επαναληπτικότητα, η επικοινωνία και η αλληλεπίδραση είναι τα βασικά του συστατικά. Επειδή, οι ρόλοι έχουν αρκετά αποσπασματικό χαραχτήρα, προσπάθησα να συμπυκνώσω ερμηνευτικά την πορεία τους μέσα στο έργο και να εκφέρω ένα διαφορετικό λόγο στον καθένα από αυτούς, καθώς όλοι τους εκπροσωπούν κάτι διαφορετικό. Διαφέρει το status τους, οι πεποιθήσεις τους, η ιδιότητά τους, το μορφωτικό τους επίπεδο και ο βαθμός της εμπλοκής τους στην ασθένεια και της συνδιαλλαγής τους με τα άλλα δύο σταθερά πρόσωπα της παράστασης, του Ριέ και της Πανούκλας.
Οι πρόβες για το έργο είχαν ξεκινήσει προ covid εποχή και μάλιστα η πρεμιέρα αναβλήθηκε δύο φορές, εξαιτίας του γενικού lockdown. Άλλαξε ο τρόπος που αντιμετωπίσατε τους ρόλους σας; Πλέον, υπήρχε και προσωπικό βίωμα
Δ.Μ.: Όπως είναι φυσικό, μια παράσταση είναι ένας ζωντανός οργανισμός που τράφηκε από την πανδημία, ζυμώθηκε με τις εξελίξεις της και τελικά άφησε το αποτύπωμά της στην Πανούκλα.
Κ.Π.: Προφανώς κι άλλαξε, έχοντας την πρωτόγνωρη εμπειρία να βιώνουμε μία πανδημία όπως στο εξαιρετικό έργο του Καμύ. Αλλά, άλλο λογοτεχνία κι άλλο ζωή. Η μήπως τελικά δεν διαφέρουν και τόσο; Αφού ξεπεράσαμε το σοκ της δύσκολης αυτής σύμπτωσης-συγκυρία και την όλη αμηχανία που μας προκάλεσε αυτή η κατάσταση, διαφοροποιήθηκε η κατεύθυνση της παράστασης η οποία ακολούθησε πλέον πιο αφαιρετικούς, συμβολικούς, μπεκετικούς δρόμους, χωρίς όμως να χάσει από ένταση, συγκίνηση, αγωνία και χιούμορ. Γιατί πάντα στο σκοτάδι υπάρχει και μία υποψία φωτός.
«Οι άνθρωποι είναι φτιαγμένοι να ξεχνούν. Όσες φορές κι αν παρελάσω στους δρόμους τους, ξεχνούν, ξανά και ξανά…. ». Με αφορμή τον λόγο του Καμύ γιατί οι άνθρωποι ξεχνούν ή αν προτιμάτε είναι επώδυνη η μνήμη;
Δ.Μ: Η λήθη και η εξιδανίκευση του παρελθόντος είναι απαραίτητοι μηχανισμοί επιβίωσης του ανθρώπου, αλλά και του ανθρώπινου γένους γενικότερα. Το απόσταγμα των βιωμάτων μας εξελίσσουν και μας διαμορφώνουν, χωρίς να θυμόμαστε πλέον το βίωμα. Παρόλα αυτά, η ανεμελιά είναι επίσης αναγκαίο συστατικό όχι μόνο της επιβίωσης, αλλά και της ομορφιάς της ζωής. Συνοψίζοντας, λοιπόν, ναι, θέλουμε να απωθούμε τις άσχημες μνήμες γιατί αυτό μας βοηθάει να ανταποκρινόμαστε στις δυσκολίες της ζωής.
Κ.Π.: Οι άνθρωποι ξεχνούν γιατί η πάροδος του χρόνου ίσως αποδυναμώνει τη δυναμική των γεγονότων. Η ρουτίνα, η καθημερινότητα οι καινούργιες συνθήκες, τα νέα δεδομένα της κάθε εποχής μπορούν να μετατοπίσουν την προσοχή μας. Και ναι, όταν μία μνήμη είναι τόσο επώδυνη, ο άνθρωπος ίσως επιλέγει σαν μηχανισμό επιβίωσης, να την αποσιωπήσει, να την θάψει, να την κρύψει και χρειάζεται ένα αντίστοιχο δυνατό γεγονός για να αφυπνιστεί, να επαναπροσδιοριστεί και να επαναδραστηριοποιηθεί.
Ο συγγραφέας κρούει τον κώδωνα του κινδύνου της ανόδου του φασισμού. Έχουμε ξεμπερδέψει στην Ελλάδα με το ναζιστικό μόρφωμα, μετά και την καταδίκη της Χ.Α.;
Δ.Μ.: Ο φασισμός, το αυγό του φιδιού, υπάρχει και θα υπάρχει όσο τονίζονται αυτά που μας χωρίζουν και όχι αυτά που μας ενώνουν. Πάντα επιτήδειοι θα εκμεταλλεύονται την ανάγκη του ανήκει, της εκπροσώπησης, της ξενοφοβίας.
Κ.Π: Δυστυχώς δεν έχουμε ξεμπερδέψει. Οι ψηφοφόροι, οι οπαδοί της Χ.Α. ζουν ανάμεσά μας. Έχουν απορροφηθεί από άλλες, οι αντίστοιχες πολιτικές παρατάξεις, παρόμοια πολιτικά μορφώματα και εξακολουθούν να διατηρούν στον κοινωνικό βίο τις ίδιες ακραίες, φασιστικές, ρατσιστικές πεποιθήσεις και νοοτροπίες. Θέλει χρόνο και ισχυρή παιδεία για να καθαρίσουμε πλήρως.
Έχω δει την παράσταση δύο φορές και δεν μπορώ να μην σας ρωτήσω και θέλω να κάνω την ίδια ερώτηση και στην Σοφία Καραγιάννη και στην Βασιλική Διαλυνά, που έχει αναλάβει χρέη βοηθού σκηνοθέτριας. Που βρήκατε όλα αυτά τα παπούτσια;
Κ.Π.: Στην Αιόλου. Εγώ εντόπισα αυτό το κατάστημα, όπου πουλάει παλιά και ελαττωματικά παπούτσια σε χαμηλές τιμές.
Δημήτρη ποια είναι η σχέση σου με τις στατιστικές; Από ότι μαθαίνω στο «Σασμό» που πρωταγωνιστείς έχεις αναπτύξει μια θεωρία που θα ζήλευαν οι καλύτεροι εγκληματολόγοι.
Δ.Μ: (γέλια)Η αλήθεια είναι ότι δεν την έχω αναπτύξει εγώ, αλλά οι σεναριογράφοι της σειράς. Προσωπικά, όμως, το βρήκα πολύ ωραία ιδέα και θεώρησα ότι είναι ένα πολύ ωραίο στοιχείο του ρόλου μου και τους ευχαριστώ πολύ για αυτό το στοιχείο.
Επόμενα σχέδια;
Δ.Μ.: Κάνω πρόβες για την Αντιγόνη του Ανουίγ που θα ανέβει στο υπόγειο του Θεάτρου Τέχνης σε σκηνοθεσία Μαρίας Πρωτόπαππα.
Κωνσταντίνε, πες μας για «Το ημερολόγιο ενός τρελού» του Νικολάι Γκόγκολ και όλα όσα ετοιμάζεις
Κ.Π.: Ο Ιωσήφ Ιωσηφίδης και η Σοφία Καραγιάννη μου ανέθεσαν την σκηνοθεσία του σπουδαίου αυτού έργου του Γκόγκολ, καθώς η σκηνοθέτης της ομάδας Gaff, λόγω φόρτου εργασίας δεν προλάβαινε να το αναλάβει. Τους ευχαριστώ για την εμπιστοσύνη που έδειξαν στο πρόσωπό μου. Πλέον η συνεργασία μας και η φιλία μας έχει περάσει σε άλλο επίπεδο. Είμαι πολύ τυχερός που έχω να σκηνοθετήσω έναν τόσο καλό ηθοποιό όπως ο Ιωσήφ. Είμαστε λίγο πριν την ολοκλήρωση του έργου. Έχουμε κάνει μία παύση γιατί προηγείται την Πρωτοχρονιά η πρεμιέρα της παράστασης «Ο κατά φαντασίαν ασθενής του Μολιέρου», όπου παίζει και ο Ιωσηφίδης και η Καραγιάννη κι εγώ και τέσσερις άλλοι εκλεκτοί συνάδελφοι (Τούντας, Θεοδωρίδου, Κυριαζή, Παράσης). Το «Ημερολόγιο ενός τρελού» θα το δούμε-εκτός απροόπτου-μες τη νέα χρονιά. Η παράσταση στηρίζεται σε ένα ιδιαίτερο σκηνικό εύρημα, που για πρώτη φορά παρουσιάζεται με αυτόν τον τρόπο στη χώρα μας και η όλη σύνθεση απογειώνεται-από ό, τι έχω δει στις πρόβες- από την μετρημένη αλλά και εκρηκτική ερμηνεία του Ιωσηφίδη.
Πείτε, σας παρακαλώ, κάτι όμορφο για να κλείσουμε αυτή την συνέντευξη
Δ.Μ: Θα πω κάτι πολύ επίκαιρο που άκουσα πρόσφατα από τον του Ιστορικού- Αρχαιολογικού του ΕΚΠΑ. Είναι ρήση του Πλάτωνα και αποφάσισα να το εφαρμόζω στη ζωή μου: «πᾶσά τε ἐπιστήμη χωριζομένη δικαιοσύνης καὶ τῆς ἄλλης ἀρετῆς πανουργία, οὐ σοφία φαίνεται».
Κ.Π.: Για μένα το πιο σημαντικό είναι να καταπολεμούμε τους φόβους μας. Να ορμάμε με επίγνωση, συγκρότηση και ισορροπία κατά πάνω τους και να τους νικάμε. Και τις περισσότερες φορές, αυτοί οι φόβοι, αποδεικνύεται ότι ανήκουν στη σφαίρα της φαντασίας. Παρόλα αυτά, αν δεν τους ξεριζώσουμε, μας αποδυναμώνουν, μας μικραίνουν και κάνουν τη ζωή μας μίζερη και φτωχή. Στην τόλμη βρίσκεται τεράστιος πλούτος. Έξω από τη ζώνη ασφάλειας γίνονται θαύματα. Εκεί υπάρχουν ανεκτίμητοι θησαυροί.
