Γενικές οι ανακοινώσεις για το ευρωταμείο ανάκαμψης, πρέπει να συμφωνηθούν οι λεπτομέρειες που «κρύβουν» προαπαιτούμενα και υποχρεώσεις.
Περίσσεψαν στην ημεδαπή τα θετικά σχόλια για το περίφημο Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης (Next Generation EU), κυρίως από την πλευρά της κυβέρνησης και των φιλικών σε αυτήν ΜΜΕ, τα οποία φρόντισαν να υποδεχτούν την είδηση με πηχυαίους τίτλους για τα 32,5 δισ. ευρώ που θα εισρεύσουν στη χώρα.
Ομως ως συνήθως, και ειδικά σε ό,τι αφορά τα ευρωπαϊκά κονδύλια, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες, το μεγαλύτερο μέρος των οποίων δεν έχει ακόμη αποφασιστεί και συνεπώς ανακοινωθεί.
Καίνε οι μεταρρυθμίσεις
Για παράδειγμα δεν ξέρουμε αν θα υπάρχουν προϋποθέσεις για τη λήψη των χρημάτων και ποιες θα είναι αυτές. Ο Ολλανδός πρωθυπουργός Μαρκ Ρούτε, κατά τη διάρκεια ψηφιακής συνέντευξης Τύπου που παραχώρησε με τον πρωθυπουργό της Βόρειας Ρηνανίας – Βεστφαλίας Αρμιν Λάσετ την ημέρα που ανακοινώθηκε το πρόγραμμα, ζήτησε εκ νέου μεταρρυθμίσεις σε κάποιες νοτιοευρωπαϊκές χώρες, ώστε να μπορούν, όπως είπε, να ξεπεράσουν μια επόμενη κρίση «χωρίς βοήθεια»!
Κι ο Ολλανδός ξέρει πολύ καλά τι λέει. Στη ζυγαριά βάζει έντεχνα και τη διαφωνία του στην αμοιβαιοποίηση των χρεών. Κι επειδή αυτό δεν θα περάσει, τουλάχιστον σε ό,τι αφορά τα 500 δισ. ευρώ, φοβούνται πολύ ότι το θέμα των μεταρρυθμίσεων στον ευρωπαϊκό νότο θα μείνει ορθάνοιχτο.
Το θέμα θα συζητηθεί εκ νέου στα συμβούλια κορυφής και φυσικά θα τύχει επεξεργασίας και έντονων διαβουλεύσεων των τεχνικών κλιμακίων. Αλλωστε η πρόταση της Κομισιόν χρειάζεται την έγκριση του Ευρωκοινοβουλίου (αυτό είναι ίσως το πιο εύκολο) αλλά και την έγκριση των 27 ηγετών και εδώ αρχίζουν τα δύσκολα, αφού για να συναινέσουν οι σκληροί του ευρωπαϊκού βορρά (Ολλανδία, Αυστρία, Σουηδία, Φινλανδία) θα ζητήσουν ανταλλάγματα.
Την ίδια ώρα βέβαια παραμένει ανοιχτό το θέμα των δανείων. Αν θα κάνουν χρήση οι υπερχρεωμένες χώρες όπως η Ελλάδα. Θυμίζουμε απλώς ότι ο Ελληνας υπουργός Οικονομικών προ εβδομάδων ομολόγησε ότι η χώρα μας δεν θα κάνει χρήση των κονδυλίων του ESM επειδή είναι δάνεια και τα συνοδεύουν προϋποθέσεις. Με την ίδια λογική είναι δύσκολο για την Ελλάδα, με τον υψηλότερο λόγο χρέους/ ΑΕΠ στην Ευρώπη, να καταφύγει σε νέο δανεισμό.
Τι μένει τελικά
Έτσι από το αρχικό πακέτο των περίπου 32 δισ. ευρώ που ανακοινώθηκε για την Ελλάδα και «διαφημίζουν» τα ΜΜΕ μένουν ανοιχτά τα 9,8 δισ. που θα προέλθουν από δανεισμό.
Για τα υπόλοιπα 22,6 που απομένουν είναι χρήσιμο να θυμίσουμε ότι περίπου 1,8 δισ. αφορά εγγυήσεις από τον κρατικό προϋπολογισμό και άλλα 9,8 δισ. θα είναι η ελληνική συμμετοχή στο Ταμείο Ανασυγκρότησης. Καθαρά δηλαδή απομένουν περί τα 11 δισ. ευρώ, τα οποία θα κατανεμηθούν ισόποσα την τριετία 2021-24.
Φυσικά, το θετικό της πρότασης είναι η αμοιβαιοποίηση του χρέους στην Ευρώπη για πρώτη φορά, αφού η χρηματοδότηση του προγράμματος θα προέλθει από ποσά που θα αντλήσει η Κομισιόν παίρνοντας δάνεια από τις κεφαλαιαγορές. Εκδίδοντας δηλαδή δικά της ομόλογα, με εγγύηση την αύξηση των ιδίων πόρων του κοινοτικού προϋπολογισμού.
Με απλά ελληνικά, οι χώρες δεν θα χρειαστεί να επιβαρύνουν τα δημόσια οικονομικά τους. Ωστόσο είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η Κομισιόν για να αυξήσει τους ίδιους πόρους προτείνει νέους πανευρωπαϊκούς «πράσινους» φόρους, όπως για τη χρήση πλαστικών, τις εκπομπές ρύπων διοξειδίου του άνθρακα, αλλά και έναν ψηφιακό εταιρικό φόρο για τις μεγάλες εταιρείες του διαδικτύου.
Επίσης η Κομισιόν για τη χρήση των κονδυλίων του Ταμείου Ανάκαμψης θέτει από την αρχή τρεις προϋποθέσεις: τα κονδύλια να κατευθυνθούν στην πράσινη, ψηφιακή και ανθεκτική Ευρώπη.
Εδώ θα μπορούσε να ισχυριστεί κάποιος ότι ο κίνδυνος είναι τα κονδύλια να επιστρέψουν πίσω για παράδειγμα στη Γερμανία, η οποία είναι κολοσσός στις εταιρείες ανανεώσιμων μορφών ενέργειας, διευρύνοντας έτι περαιτέρω το χάσμα Βορρά – Νότου στην ΕΕ.
Η συνέντευξη του Ελληνα πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη γερμανική «Bild» είναι άκρως αποκαλυπτική.
«Ισχυρό εργαλείο»
Σε κάθε περίπτωση, η θέση της Κομισιόν είναι ότι ο προϋπολογισμός της ΕΕ, με το Next Generation EU στο επίκεντρό του, «αποτελεί ισχυρό εργαλείο για την αντιμετώπιση των επιπτώσεων της κρίσης», μαζί φυσικά με τις προσπάθειες των ιδιωτών επενδυτών.
Κι αυτό γιατί οι εκτιμήσεις στις Βρυξέλλες είναι ότι το αποτέλεσμα μόχλευσης του πολυετούς δημοσιονομικού πλαισίου και του Next Generation EU είναι ικανές συνθήκες για να οδηγήσουν σε συνολικές επενδύσεις που μπορεί να φτάσουν τα 3,1 τρισ. ευρώ.
