Μια συζήτηση με τους Αντώνη Τσιοτσιόπουλο και Στάθη Σταμουλακάτο για τους λαϊκούς ανθρώπους της νύχτας, τα «Μαγνητικά πεδία», τα Οσκαρ και το χειροποίητο θέατρο.
Βρεθήκαµε στο θέατρο Τζένη Καρέζη στο κέντρο της Αθήνας µε αφορµή την παράσταση «Κωλόκαιρος», σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούµπη. ∆εν είναι η πρώτη φορά που οι τρεις καλλιτέχνες συναντιούνται επί σκηνής. Η προηγούµενη συνεργασία τους άφησε εξαιρετικές εντυπώσεις µε την παράσταση «Εθνικός Ελληνορώσων». Η συζήτηση περιστρέφεται γύρω από τα θέµατα που διερευνά το έργο και φτάνει στην κοινωνική πραγµατικότητα που βιώνουµε, στους «εξουσιάκηδες» του θεάτρου, στο σύµπαν του Γιάννη Οικονοµίδη και στην επιτυχία που σηµείωσαν τα «Μαγνητικά πεδία». Αν και φαίνονται διαφορετικοί χαρακτήρες –πιο αυθόρµητος ο Σταµουλακάτος, πιο ήρεµη δύναµη ο Τσιοτσιόπουλος–, έχουν αρκετά κοινά.
Ενας από τους λόγους που ξεχωρίζει η συγκεκριµένη παράσταση είναι ότι θα δούµε επί σκηνής ένα εντελώς καινούργιο ελληνικό έργο. «Το έγραψα πάνω σε µια δική µου ιδέα την οποία συζήτησα µε τον σκηνοθέτη Γιώργο Παλούµπη· φτιάξαµε µαζί την ιστορία. Εγώ έγραψα τους διαλόγους» λέει ο Αντώνης Τσιοτσιόπουλος, ο οποίος αποκαλύπτει τι συµβαίνει στο µαγαζί ∆ιυλιστήριο στην Ελευσίνα. «Η ιστορία διαδραµατίζεται σε ένα λαϊκό κέντρο µία µέρα µετά τον θάνατο της µητέρας του ιδιοκτήτη. ∆υο υπάλληλοι ανακαλύπτουν ότι έχει εισβάλει στον χώρο ο εξαφανισµένος πρώην ιδιοκτήτης του µαγαζιού και µάλιστα εντελώς αλλαγµένος. ∆εν θέλουµε να κάνουµε spoilers, αλλά µε αυτή την αφορµή ξεκινάει ένας γύρος ερωτηµάτων και συγκρούσεων».
Οι ήρωες φέρουν όλα τα χαρακτηριστικά της λαϊκής ελληνικής πραγµατικότητας. Η ζωή τους είναι βουτηγµένη στο αλκοόλ, το τσιγάρο και στον ήχο των σκυλάδικων. «Είναι όλοι λαϊκοί άνθρωποι, όχι ακριβώς ήσυχοι και µεροκαµατιάρηδες. Είναι τύποι της νύχτας που έχουν ζήσει σχεδόν ολόκληρη τη ζωή τους στην Ελευσίνα. Εχουν κάτι, ρε παιδί µου, αυτοί οι άνθρωποι, δεν είναι του µικροαστικού». Στην κουβέντα µπαίνει και ο Στάθης Σταµουλακάτος. «Εκτός από την ενασχόληση µε τη νύχτα υπάρχει ανάµεσά τους και µια άλλη σύνδεση – βλέπεις ότι αυτοί οι τύποι είναι µαζί σαν οικογένεια».
Το κείµενο δεν είναι σε καµία περίπτωση πολιτικό –µόνο εξ αντανακλάσεως–, αναζητά όµως κοινωνικές απαντήσεις. «Είναι ένα έργο για το δικαίωµα να µπορείς να είσαι διαφορετικός σε όποιο χώρο κι αν βρίσκεσαι» λέει ο Αντ. Τσιοτσιόπουλος. Αναρωτιέµαι αν πρόκειται για χαρακτήρες που µπορούµε να συναντήσουµε στην ελληνική κοινωνία. «Βεβαίως. Η πραγµατικότητα σε µια λαϊκή γειτονιά είναι τέτοια που το διαφορετικό στοιχείο δεν µπορεί να γίνει εύκολα αποδεκτό. Αυτοί οι άνθρωποι έχουν µάθει έτσι. ∆εν γνωρίζουν τι σηµαίνει πολιτική ορθότητα στον τρόπο που θα εκφραστούν, δεν έχουν ακούσει ποτέ αυτήν τη λέξη. ∆εν έχουν φύγει καν από την Ελευσίνα, µέχρι τη Μαγούλα έχουν φτάσει» προσθέτει ο Στ. Σταµουλακάτος.
Οι δυο καλλιτέχνες πιστεύουν στο θέατρο που χτίζεται µε χειροποίητα υλικά. «Κάπως έτσι δεν έχουµε ξεκινήσει να δουλεύουµε, ρε Στάθη; Εσύ στο Θέατρο Επί Κολωνώ, εγώ σε άλλο µετερίζι. Μας αρέσει να δουλεύουµε µε ανθρώπους που έχουµε κοινή γλώσσα» σχολιάζει ο Τσιοτσιόπουλος και ο Σταµουλακάτος παραθέτει και τη δική του οπτική. «Εγώ έχω µια άποψη. Ωραίοι ο Τσέχωφ και ο Ιψεν, µπορεί όµως ο θεατής να ταυτιστεί; Πιστεύω ότι αν παρακολουθήσει ένα δυνατό νεοελληνικό έργο, το κείµενο τον χτυπάει µπαµ στην καρδιά. Θα σκεφτεί “α να, αυτό τον τύπο τον ξέρω από κάπου”. ∆εν µπορεί να παίζουµε για µια ζωή τα κλασικά έργα. Η χώρα αυτή πρέπει να παράγει και νεοελληνικό θέατρο».
«Εξουσιάκηδες» του θεάτρου και απλήρωτες πρόβες
Η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι αίτηµα της εποχής και ένα από τα ζητήµατα που διερευνά η παράσταση. Ο Στ. Σταµουλακάτος πιστεύει στη διαφορετικότητα που χωράει σε όλα τα µεγέθη και µας αφορά όλους. «Ολα ξεκινάνε από τα πιο απλά πράγµατα. Βλέπω ανθρώπους που θέλουν, ας πούµε, να κάνουν σκέιτ σε µεγάλη ηλικία και κάποιοι ενοχλούνται. Ε και; Ποιο είναι το πρόβληµά µας; Γιατί να ζούµε µια µαταίωση; Η ζωή που δεν έζησα, να πούµε».
Η παράσταση ανεβαίνει στην αρχή µιας δύσκολης σεζόν, µε το κύµα ακρίβειας να απειλεί εκ νέου τους υλικούς όρους ζωής µας. Ποιες είναι οι σκέψεις των δυο καλλιτεχνών; Αγγίζει τέτοια ζητήµατα το έργο; «Το κείµενο δεν έχει σχέση µε την επικαιρότητα, µε τις οικονοµικές και τις πολιτικές εξελίξεις. Θίγει όµως κοινωνικά ζητήµατα που έχουν πολιτική επένδυση αν κάποιος σκεφτεί πιο βαθιά» λέει ο Αντ. Τσιοτσιόπουλος και ο Στ. Σταµουλακάτος εκτιµάει ότι µπορεί να βρεθούν να παίζουν και µε τα φώτα κλειστά. «Κοίτα, κάποιος που έχει µαυρίσει και δεν µπορεί να πληρώσει τον λογαριασµό της ∆ΕΗ θα πέσει ακόµη πιο πολύ στα βαθιά (γέλια). ∆εν ξέρουµε πώς θα πάει. Μπορεί να παίζουµε και ξαφνικά να γίνεται συσκότιση ή να µας βάλουν να εµφανιστούµε µετά τα µεσάνυχτα για οικονοµία».
Και οι δύο έχουν δουλέψει αρκετά χρόνια σε δεύτερες δουλειές για να βιοποριστούν –ο ένας κούριερ και ο άλλος σερβιτόρος– και γνωρίζουν πόση αξία έχουν οι εργασιακές διεκδικήσεις για τον κλάδο τους. Ο Στ. Σταµουλακάτος θεωρεί ότι για πολλά χρόνια αυτή η κατάσταση καλυπτόταν πίσω από τα θεατρικά φώτα. «Υπάρχουν πολλά θέατρα· δεν ξέρω αν όλοι οι εργαζόµενοι αµείβονται ή αν έχουν ένσηµα. Οταν έφτασαν τα πράγµατα στο απροχώρητο βγήκε στην επιφάνεια η σαπίλα. Σε διάφορα θέατρα οι ηθοποιοί βάζουν και από την τσέπη τους για να παίξουν. Κάποια στιγµή έπρεπε να µιλήσει ο κόσµος για όλα αυτά».
Στο ίδιο µήκος κύµατος κινείται ο Αντ. Τσιοτσιόπουλος: «Πρέπει να συνεχίσουµε να διεκδικούµε δικαιώµατα και συλλογικές συµβάσεις, να αποβάλλουµε οτιδήποτε κάνει τον κλάδο να νιώθει απαξίωση και καταπίεση. Οσο λέµε “δεν πειράζει, ας παίξουµε τζάµπα και βερεσέ” δεν νοµίζω ότι θα αλλάξει η δυναµική. ∆εν θέλω να παρεξηγηθώ, γιατί έχω κάνει κι εγώ πράγµατα χωρίς χρήµατα. Σε δικές µας όµως καταστάσεις που εµπεριείχαν συλλογικό πνεύµα και δηµιουργία. Οι νέες οµάδες πρέπει να εκφράζονται. ∆εν συµφωνώ όµως να πηγαίνουµε σε τηλεοπτικά κανάλια και να µας λένε “ελάτε µε 40 ευρώ το γύρισµα”. Να πηγαίνουµε σε θιάσους τζάµπα, να κάνουµε πρόβες τζάµπα. Ασε που µπορεί να πρέπει να κάνεις και δεύτερη δουλειά για να ζήσεις. Εγώ δούλευα 20 χρόνια σερβιτόρος».
Ο Στ. Σταµουλακάτος έχει δουλέψει για πολλές δεκαετίες κούριερ –για την ακρίβεια σταµάτησε πριν από δύο χρόνια– και γνωρίζει πολύ καλά τις δυσκολίες του κλάδου. «Αυτοί οι άνθρωποι ήταν αόρατοι. Φοβάµαι ότι θα ξεχαστούν και πάλι οι αγώνες τους, όπως έγινε και µε την περίπτωση στην efood. Στην αρχή παίζει χειροκρότηµα αλλά µετά έρχεται το ξύλο. Εγώ έκανα αυτήν τη δουλειά παράλληλα µε το θέατρο. Μου είχαν πει αρκετές φορές: “Το κάνεις αυτό τζάµπα;”. “Οχι” απαντούσα, “δεν το κάνω”. Ήταν τόσο απλό για µένα. Ηµουν έντεκα χρόνια στο θέατρο Επί Κολωνώ και παράλληλα κούριερ. Καταλαβαίνω απόλυτα ότι είναι δύσκολο να µην παίζεις στο θέατρο. Κρυώνεις» λέει και ο Αντ. Τσιοτσιόπουλος προσθέτει γελώντας: «Χωρίς να πληρώνεσαι κρυώνεις και στο σπίτι τον χειµώνα βέβαια».
Το σύμπαν του Οικονομίδη, οι σεφ και τα Οσκαρ
Τα τελευταία χρόνια και οι δύο ηθοποιοί έχουν πάρει μέρος σε δουλειές και συνεργασίες που έχουν αφήσει αποτύπωμα, όπως η παράσταση «Στέλλα, κοιμήσου» του Γιάννη Οικονομίδη και η ταινία «Μαγνητικά πεδία». Ο Στ. Σταμουλακάτος πιστεύει ότι κάποια πράγματα σε βρίσκουν από μόνα τους, επιμένει όμως ότι το βασικό κριτήριο είναι οι συνεργασίες με καλή χημεία. Τον ρωτάω πώς προέκυψε η γνωριμία του με τον Γιάννη Οικονομίδη. «Ηρθε κατά τύχη και με είδε στο Επί Κολωνώ και έτσι κολλήσαμε. Ασ’ το, έχει φτάσει πλέον στο αδερφικό η σχέση μας. Πιστεύω ότι για να επιλέξεις καλά πράγματα πρέπει να διαβάζεις και καταστάσεις. Αν κλείσεις τα μάτια και δεν σκεφτείς, μπορεί να πας να παίξεις την μπαρούφα». Ο Αντ. Τσιοτσιόπουλος επίσης πιστεύει πολύ στη χημεία ανάμεσα στους συντελεστές. «Τα προβλήματα προκύπτουν με την έλλειψη επικοινωνίας. Αν δεν μιλάμε εμείς την ίδια γλώσσα, πώς θα καταλάβει ο κόσμος τι λέμε; Χρειάζεται συνεργασία. Να μην είναι κάποιος εξουσιαστικός, να μη συμπεριφέρεται σαν είναι πάνω από τους άλλους και οι υπόλοιποι απλοί εκτελεστές».
Σκέφτομαι ότι τα τελευταία χρόνια ξεκίνησε η αποκαθήλωση των εξουσιαστικών συμπεριφορών από τον χώρο του θεάτρου. «Δεν είναι μόνο η σεξουαλική παρενόχληση το πρόβλημα – φυσικά είναι το πιο σοβαρό. Προσωπικά αρρωσταίνω και με εξουσιομανίες και επάρσεις· δεν τους αξίζει το θέατρο. Γιατί να αναγκαζόμαστε να τους έχουμε δίπλα μας; Ο εξουσιάκιας είναι άνθρωπος που άμα του δώσεις χώρο, θα έρθει να κατουρήσει στο σαλόνι σου. Μακριά. Δεν πρέπει να τους κάνουμε μάγκες. Υπάρχουν άνθρωποι με ηθική, με όνειρα και με ωραία φιλοδοξία για να στελεχώσουν τον χώρο». Δεν μπορώ να μην τον ρωτήσω τι σκέφτεται για τα Οσκαρ και τα «Μαγνητικά πεδία», παρόλο που θεωρεί τη συζήτηση για το συγκεκριμένο βραβείο μια μεγάλη παρεξήγηση. Ο Τσιοτσιόπουλος αγαπάει πολύ τα «Μαγνητικά πεδία», γι’ αυτό πιστεύει ότι δεν μπορεί να είναι αντικειμενικός. «Με συγκίνησε που είδα πολλές χαμογελαστές και χαρούμενες φατσούλες στον κινηματογράφο· αυτή την αίσθηση αποκόμισα». Ο Στ. Σταμουλακάτος παραδέχεται ότι θα πήγαινε στα Οσκαρ μόνο και μόνο για το φαγητό. «Εγώ είπα ότι και μόνο το ταξιδάκι για το φαγητό θα είναι μια καλή εμπειρία. Αν επιλέξουν την ταινία, θα του προτείνω να φύγει απευθείας. Εγώ θα περίμενα να πέσω με τα μούτρα στα πιάτα μετά την απονομή. Αδικο έχω; Αφού μας τα έχουν πρήξει με τους σεφ. Πάντως ήταν μια hand made ταινία που φτιάχτηκε με το τίποτε. Με λίγα χιλιάρικα έγινε. Καμιά φορά λες “είδες τι ωραία πράγματα γίνονται ξαφνικά εκεί που δεν το περιμένει κανείς;”. Το “Πρόστιμο” φτιάχτηκε επίσης με ελάχιστα χρήματα. Σουβλάκια τρώγαμε στα γυρίσματα. Πήγε όμως ωραία. Αν υπάρχει υλικό, λες “δεν γαμιέται, και χωρίς πολλά αξίζει τον κόπο”. Φυσικά δεν υποστηρίζω ότι δεν πρέπει να πληρώνονται οι άνθρωποι στον κινηματογράφο».
Ο ηθοποιός λατρεύει το σινεμά και αν μπορούσε, τα επόμενα χρόνια θα έκανε μόνο ταινίες. «Το σινεμά σου προσφέρει και την αθανασία, έτσι; Θα υπάρχεις για πάντα στην οθόνη. Εχουμε κινηματογράφο βιοτεχνίας στην Ελλάδα. Δεν είμαστε εργοστάσιο. Αμα βγει καλό το προϊόν, πανηγυρίζουμε όλοι. Αν μπορούσα, θα έκανα ένα διάλειμμα για κάποια χρόνια. Να παίζω μόνο σε ταινίες. Στον κινηματογράφο κάνεις 25-27 γυρίσματα για κάποιους μήνες. Μέχρι εκεί όμως. Το θέατρο είναι μεγάλη εμπλοκή. Μια σεζόν από τη ζωή σου». «Αμα πάει καλά το έργο, μπορεί και δύο σεζόν» του λέει γελώντας ο Τσιοτσιόπουλος, που συμφωνεί ότι υπάρχει μεγάλη έκθεση στο θέατρο. «Δεν ιδρώνεις ποτέ στον κινηματογράφο, παρά μόνο αν χρειαστεί να ιδρώσεις. Εδώ πέρα παίζεις μια παράσταση και γίνεσαι χάλια» σχολιάζει ο Σταμουλακάτος.
INF0
Ο «Κωλόκαιρος», σε σκηνοθεσία Γιώργου Παλούμπη, κάνει πρεμιέρα στις 24/10 στο θέατρο Τζένη Καρέζη (Ακαδημίας 3, Αθήνα). Ερμηνεύουν: Στάθης Σταμουλακάτος, Θάνος Αλεξίου, Βασιλική Διαλυνά, Στέλιος Δημόπουλος, Αντώνης Τσιοτσιόπουλος
