Πολυχώρος Vault Theatre Plus, τρίτος όροφος, στην σκηνή όπου θεατές και ηθοποιοί βρίσκονται σε απόσταση αναπνοής.
Η εισαγωγή ίσως φαίνεται κάπως περίεργη, αλλά ο ίδιος ο χώρος έπαιξε τον δικό του ρόλο σε όσα βιώσαμε παρακολουθώντας την παράσταση «Ο άνθρωπος ελέφαντας», το κλασικό και πολυβραβευμένο έργο του Bernard Pomerance, σε διασκευή και σκηνοθεσία του Κοραή Δαμάτη με τον Δημήτρη Καρατζιά στον ομώνυμο ρόλο. Μετά το τέλος της παράστασης και αφού όλοι πήραμε τις απαραίτητες ανάσες, συνομιλήσαμε με τον Δημήτρη στην αυλή του Vault για θεατρικά και μη, αλλά πάντα επίκαιρα.
Η επιλογή του έργου και η προετοιμασία
Η πρώτη ερώτηση είχε να κάνει με το πώς προέκυψε η ιδέα της συγκεκριμένης παράστασης, η οποία πρέπει να τονίσουμε πως στην χώρα μας έχει ανέβει μόνο μία φορά, το 1980 με τον Δημήτρη Ποταμίτη. «Όλα ξεκινούν με την αγάπη και τον σεβασμό που έχω για τον Κοραή Δαμάτη. Ήταν από τους πρώτους που είχαν έρθει στο Vault, πριν ακόμα ξεκινήσει την πλήρη λειτουργία του και είχαμε πει ότι κάποια στιγμή πρέπει να συνεργαστούμε στην ίδια παράσταση. Μου πρότεινε ένα έργο, του αντιπρότεινα το συγκεκριμένο, το διάβασε και το βρήκε εξαιρετική ιδέα. Μόνος μου δεν θα το έκανα ποτέ και είμαι σίγουρος πως είναι ο καλύτερος σκηνοθέτης που θα μπορούσα να έχω. Κάπως έτσι ξεκινήσαμε και στην συνέχεια ο Κοραής επέλεξε και το υπόλοιπο καστ».
Μια και περί καστ ο λόγος, δύσκολα μπορούν να περιγραφούν οι ερμηνείες του Περικλή Μοσχολιδάκη, της Σοφίας Καβουκίδη, του Στέλιου Καλαϊτζή, του Μιχάλη Καλιότσου, του Αντώνη Καραθανασόπουλου και της Σοφίας Ρούβα. Είναι τόσο έντονες, που οι θεατές γίνονται μέρος της παράστασης, όχι μόνο λόγω της σχεδόν μηδενικής απόστασης από την σκηνή, αλλά γιατί μετατρέπουν τις μάσκες που φορούν στην διάρκεια του έργου σε ζωντανά πρόσωπα, με την μαγεία της ακίνητης έκφρασης. Όλα αυτά, με την μουσική του Μάνου Αντωνιάδη να καθηλώνει και να τονίζει την κάθε εναλλαγή στο έργο.
Ρώτησα τον Δημήτρη αν το συγκεκριμένο έργο ήταν κάποιο είδος καλλιτεχνικού απωθημένου. «Είχα δει την ταινία και όταν διάβασα και το θεατρικό έργο, ένιωσα πως πλέον δεν υπάρχει γυρισμός. Ηταν ένα έργο που ήθελα οπωσδήποτε να κάνω, είτε σαν σκηνοθέτης είτε σαν ηθοποιός. Σίγουρα δεν θα έκανα και τα δύο μαζί στην συγκεκριμένη παράσταση. Αν έβρισκα έναν σκηνοθέτη που θα ήθελε να το αναλάβει, τότε και μόνο θα έπαιζα και ήμουν τυχερός που αυτός ο σκηνοθέτης είναι ο Κοραής. Ο John Merrick, ο άνθρωπος ελέφαντας είναι μια πολύ σπουδαία προσωπικότητα, έχει μια συγκλονιστική θεατρική ζωή και σίγουρα είναι μία τεράστια πρόκληση για κάθε ηθοποιό. Είναι ένα βαθειά φιλοσοφικό έργο, με υπέροχους διαλόγους και χαρακτήρες και δικαιολογημένα είναι πολυβραβευμένο, ενώ πολλοί μεγάλοι ηθοποιοί έχουν δοκιμαστεί στον συγκεκριμένο ρόλο. Ηταν μία ευλογημένη χρονικά στιγμή, καθώς πριν από μερικά χρόνια δεν θα μπορούσα καν να φανταστώ ότι αγγίζω τον ρόλο αυτό. Αυτό το έργο έπρεπε κάποια στιγμή να ανέβει και θα ήθελα να είμαι μέρος αυτού».
Τον Δημήτρη τον έχουμε συνηθίσει περισσότερο σαν σκηνοθέτη και τον ρώτησα κατά πόσο συνδυάστηκε η υποκριτική με την σκηνοθετική άποψη. «Εχοντας κάποιον άλλο σαν σκηνοθέτη, αυτομάτως φεύγει ένα τεράστιο βάρος από πάνω μου. Ο Κοραής έπρεπε να σβήσει τα λάθη μας και να κρατήσει τις καλές μας στιγμές, αναλαμβάνοντας όλα όσα βλέπει ο θεατής. Ακόμα κι αν ένας σκηνοθέτης αποφασίσει παράλληλα να παίξει ,πρέπει να έχει μαζί του άλλον έναν σκηνοθέτη. Ηταν όλα μία απόλυτη συγκυρία, καθώς είχα νιώσει ότι ήθελα να ξαναπαίξω, παρόλο που το πρόγραμμα είναι τόσο γεμάτο και λόγω παραστάσεων, προγραμματισμού και εργαστηρίων, αλλά και της διαχείρισης όλων όσων συμβαίνουν εδώ. Ο ρόλος ήταν η μεγαλύτερη πρόκληση και ώθηση για να ξανανέβω στην σκηνή».
«Το να κοιτάζεις έναν καθρέφτη και να αποφασίζεις δεν είναι αγάπη, είναι αυταπάτη» John Merrick
Ιδιαίτερο στοιχείο του ρόλου είναι η βαριά ανάσα, καθώς ο πραγματικός John Merrick υπέφερε από βρογχοπνευμονία, η περίεργη ομιλία και η ασύμμετρη κίνηση. «Η κατασκευή του ρόλου ήταν δύσκολη. Χρειάζεται περίπου μία ώρα προετοιμασίας, καθώς και λίγος χρόνος αποφόρτισης. Το ιδιαίτερο στον χαρακτήρα του ήρωα δεν είναι τόσο η σωματική προσέγγιση, όσο το να φανεί το μέγεθος του μυαλού και της ψυχής του. Είναι ένας νέος άνθρωπος που θέλει όσα θέλει ένα οποιοσδήποτε άνθρωπος…: αποδοχή, έρωτα, φίλους, μόρφωση, να αγαπήσει και να αγαπηθεί, να δημιουργήσει υλικά και πνευματικά. Η εμφάνισή του είναι το τεράστιο εμπόδιο και θεωρώ το έργο σαν έναν ύμνο στη διαφορετικότητα. Πόσες πόρτες μπορεί να σου ανοίξει η ομορφιά και πόσες μπορεί να σου κρύψει μια εξωτερική ασχήμια. Ο ρατσισμός υπάρχει σε όλους μας σχετικά με το διαφορετικό, σε όποια κατηγορία και αν ανήκει. Κανένας νοήμων άνθρωπος δεν παραδέχεται ότι είναι ρατσιστής και αυτός ο διαχωρισμός και η απομάκρυνση είναι απλά κάτι τραγικό. Συνήθως αυτός ο ρατσισμός υπάρχει για να νιώσουμε εμείς ανώτεροι, για παράδειγμα εγώ είμαι ψηλός ενώ ο άλλος είναι κοντός. Ο καθρέφτης είναι ο χειρότερος εχθρός μερικές φορές, καθώς δίνει λάθος μηνύματα».
Στην εισαγωγή αναφέρθηκε η συγκεκριμένη σκηνή του πολυχώρου και ρωτήσαμε τον Δημήτρη για την επιλογή της, καθώς νιώσαμε μέρος των Freak Shows που ήταν παγκόσμια μόδα, ειδικά στην Αγγλία από το 1550 και που είναι τεράστιο κομμάτι της ζωής του John Merrick. «Θα ήθελα πρώτα να τονίσω το πόσο διαχρονικό είναι το συγκεκριμένο έργο. Το ότι μπαίνουμε όλοι, εννοώ ηθοποιούς και θεατές στην ατμόσφαιρα των Freak Shows είναι ένας ακόμη τρόπος να δούμε κατάματα τα μηνύματα που θέλει να περάσει. Η καθαρή σκέψη και η επιχειρηματολογία του ήρωα είναι σοκαριστική. Οι απορίες του και οι απαντήσεις που παίρνει είναι καθηλωτικές, όπως και η ιδιαίτερη γοητεία που ασκεί σε όλους γύρω του. Για να μιλήσω και για την επιλογή της σκηνής στον τρίτο όροφο, ήταν και αυτή μέρος της δύσκολης προετοιμασίας».
Αντί επιλόγου… Ο Δημήτρης Καρατζιάς γίνεται ο πραγματικός John Merrick, σε μία παράσταση όπου στο χειροκρότημα κάθε θεατής γίνεται ένας John Merrick. Χαρακτήρες αληθινοί, είτε είναι συμπαθείς είτε όχι, με όλους τους ηθοποιούς να προσθέτουν απόλυτη μαγεία σε μια θλιβερή πραγματικότητα. Η προσέγγιση όλων των συντελεστών, μπροστά και πίσω από την σκηνή ζωντανεύει τον άνθρωπο ελέφαντα στο κέντρο της Αθήνας. Η απάντηση στο πιθανό ερώτημα του γιατί να παρακολουθήσει κάποιος την παράσταση είναι μία και μοναδική: Τροφή για σκέψη και επαναπροσδιορισμός του «εγώ», των αξιών, της αρχής και του τέλους της ζωής, της σημερινής ζωής όλων μας.
Συγγραφέας: Bernard Pomerance
Μετάφραση: Μαρλένα Γεωργιάδη
Δραματουργική επεξεργασία-Διασκευή-Σκηνοθεσία: Κοραής Δαμάτης
Σκηνικά – Κοστούμια: Κοραής Δαμάτης
Μάσκες: Ελένη Σουμή
Μουσική: Μάνος Αντωνιάδης
Κίνηση: Μαρίζα Τσίγκα
Σχεδιασμός φωτισμών: Κοραής Δαμάτης
Βοηθός φωτιστή: Θοδωρής Μαργαρίτης
Βοηθός σκηνοθέτη: Αναστασία Τσούτση
Β΄ βοηθός σκηνοθέτη: Λήδα Μεϊντάνη
Κατασκευή μάσκας Ελέφαντα: Σωκράτης Παπαδόπουλος
Κατασκευή φωτόσπαθων: Χρήστος Σάλεμ
Κατασκευές σκηνικών: Φώτης Μουρτάς
Φωτογραφίες παράστασης: Χριστίνα Φυλακτοπούλου
Trailer: Στέφανος Κοσμίδης
Παραγωγή: VAULT
Διανομή
Τζων Μέρρικ (ο Άνθρωπος Ελέφαντας): Δημήτρης Καρατζιάς
Φρέντερικ Τριβς (ιατρός στο νοσοκομείο του Λονδίνου): Περικλής Μοσχολιδάκης
Κυρία Κένταλ (ηθοποιός), Σουβλίτσα: Μαρία Καβουκίδη
Ρος (μάνατζερ του Άνθρωπου Ελέφαντα) / Επίσκοπος / Γουίλ (νοσοκόμος): Στέλιος Καλαϊτζής
Καρλ Γκομ (Διευθυντής του Νοσοκομείου) / Ελεγκτής: Μιχάλης Καλιότσος
Άνδρας στο τσίρκο / Άγγλος Αστυνομικός, Σνορκ (νοσοκόμος): Αντώνης Καραθανασόπουλος
Δις Σάντουιτς / Σουβλίτσα: Σοφία Ρούβα
