Μια συζήτηση με τον δημιουργό του Αστερίξ από το 2005, ο οποίος συνήθιζε να μιλάει με το πενάκι του και απέφευγε τις συνεντεύξεις. Σε μια από τις σπάνιες παραβιάσεις του κανόνα του η Ελγκα Νταϊφά συναντήθηκε μαζί του στο Παρίσι.
Ο Αστερίξ, ο Οβελίξ και οι λάτρεις των ιστοριών τους είναι στενοχωρίξ• ούτε το µαγικό φίλτρο δεν µπορεί να τους φτιάξει τη διάθεση. Οι Ρωµαίοι δεν έχουν όρεξη για µάχες, έχουν αφήσει παράµερα τις ασπίδες τους. Τίποτε πια δεν είναι το ίδιο στη Ρωµαϊκή Αυτοκρατορία, στο µικρό γαλατικό αλλά και το παγκόσµιο χωριό. Ολοι είναι κακοκεφίξ.
Στις 24 Μαρτίου, οκτώ χρόνια προτού συµπληρώσει τα 100, έφυγε από τη ζωή ο συν-µπαµπάς του πιο αγαπηµένου κόµικ, ο Αλµπέρ Ουντερζό –ή Ιντερζό για τους γαλλοµαθείς– (ο έτερος µπαµπάς, ο σεναριογράφος Ρενέ Γκοσινί, πέθανε το 1977). Στην επίσηµη ιστοσελίδα του Αστερίξ οι Γαλάτες ήρωες αποχαιρετούν τον δηµιουργό τους µε βαθιά υπόκλιση και τη λεζάντα «Μerci Maestro». Εν µέσω της πανδηµίας η οικογένειά του διευκρίνισε πως ο θάνατός του δεν οφείλεται στον κορονοϊό. Τραγική ειρωνεία; Λίγες ηµέρες πριν είχε κάνει τον γύρο του διαδικτύου ένα προφητικό τεύχος του 2017. Στο άλµπουµ µε τίτλο «Ο Αστερίξ και ο υπεριταλικός» αναφέρεται ένας Ρωµαίος λεγεωνάριος που έχει το ευφάνταστο όνοµα Κορονοϊός!
Εξήντα ένα χρόνια έχουν περάσει από τότε που ο πλανήτης πρωτογνώρισε τον υπερτεράστιο Οβελίξ και τον υπερεύστροφο Αστερίξ και απόλαυσε τις πολυµήχανες τρικλοποδιές τους στους… πεντάχαζους Ρωµαίους. Από το 1959 έως σήµερα στις βινιέτες των περιπετειών τους έχουν παρελάσει 78 ήρωες. Ο Αστερίξ και ο Οβελίξ έχουν αναδειχθεί σε δυνατά brand names, σπάνε ρεκόρ και φέρνουν εκατοµµύρια ευρώ: έχουν πουληθεί 370 εκατοµµύρια άλµπουµ παγκοσµίως, οι περιπέτειές τους έχουν µεταφραστεί σε 111 γλώσσες και διαλέκτους, οι χαρακτήρες έχουν ζωντανέψει σε 13 φιλµ (live action και animation) που σπάνε ταµεία, ενώ στη µηχανή που γεννάει χρήµατα έχει προστεθεί και ένα πάρκο ψυχαγωγίας µε ετήσια κέρδη 7.000.000 ευρώ.
Τα έσοδα του χρυσωρυχείου Αστερίξ φούσκωσαν τους τραπεζικούς λογαριασµούς του Ουντερζό και η περιουσία του ξεπερνάει τα 150 εκατ. ευρώ. Στη λίστα των πολυτελών αποκτηµάτων του φιγουράρουν εντυπωσιακές επαύλεις στην ειδυλλιακή γαλλική εξοχή όπως και η συλλογή του από οκτώ πανάκριβες Ferrari, κατάλοιπο ίσως της ιταλικής καταγωγής του. Στο γκαράζ του έως και το 1991 βρισκόταν και η θρυλική F40 LM (1991) που κυκλοφόρησε σε µόλις 17 αντίτυπα• τελικά ο Ουντερζό την πούλησε για 540.000 ευρώ.
Κάπου εδώ το παραµύθι του ταλαντούχου, αυτοδηµιούργητου εικονογράφου που καταφέρνει να αγγίξει την κορυφή ρίχνει τίτλους τέλους και ο «δράκος» κάνει την εµφάνισή του µε τη µορφή ενός ενδοοικογενειακού εµφυλίου: Ουντερζό εναντίον Ουντερζό. Από τη µία πλευρά των χαρακωµάτων ο καλλιτέχνης, από την άλλη η κόρη του Σιλβί µε τον άντρα της και στη µέση εκατοµµύρια ευρώ. Η σύρραξη δεν θα κριθεί στις αρµατοδροµίες ούτε στη ρίψη των κορµών των δέντρων όπως συµβαίνει στην αστερίξεια πραγµατικότητα αλλά στις αίθουσες των γαλλικών δικαστηρίων µε επιχειρήµατα που πληγώνουν και ευτελίζουν και τα δύο µέρη. Το 2007 η Σιλβί Ουντερζό αντέδρασε έντονα στην απόφαση του πατέρα της να πουλήσει το 60% των δικαιωµάτων του Αστερίξ στον εκδότη του, δίνοντάς του έτσι τη δυνατότητα να κυκλοφορεί βιβλία και µετά τον θάνατό του. Στην αγωγή της αναφέρθηκε στην «εύθραυστη κατάσταση της υγείας» του πατέρα της που «έπεσε θύµα εκµετάλλευσης». Ο Ουντερζό ανταπάντησε πως εκείνη και ο σύζυγός της «του ασκούν ψυχολογική βία» και πως «ενορχηστρωτής της επίθεσης είναι ο γαµπρός του», ενώ υποχρεώθηκε να περάσει ιατρικά τεστ για να αποδείξει την πνευµατική του διαύγεια. Οι γιατροί έκριναν ότι ήταν «διανοητικά υγιής». Το 2014, ύστερα από µια επταετία δικαστικής φαγούρας, πατέρας και κόρη έβαλαν τελεία στην άγρια αντιπαράθεση τους µε δελτίο Τύπου που συνυπέγραψαν: «Υστερα από αµοιβαίες παραχωρήσεις συµφιλιωθήκαµε και είµαστε αποφασισµένοι να βρούµε ξανά την ευτυχία». Κανείς ποτέ δεν έµαθε πόσο πολλά ευρώ κόστισε η οικογενειακή σύµπλευση που οδήγησε στην αρµονία.
Ραντεβού στο ανοιξιάτικο Παρίσι
Συνάντησα τον Αλµπέρ Ουντερζό το 2005 στο Παρίσι για µια τετ α τετ συνέντευξη. Ο καιρός ήταν καθαρός, φωτεινός και εγώ ήµουν πολύ κοντά στην Αψίδα του Θριάµβου σε ένα κοµψό, παρισινό quartier. Το γραφείο του βρισκόταν σε ένα από εκείνα τα κτίρια που ξεπήδησαν µέσα από τα σχέδια του πολεοδόµου και αναµορφωτή του παρισινού αστικού τοπίου Ζορζ Εζέν Οσµάν στα τέλη του 18ου αιώνα. Το ατελιέ του θρύλου µε το πενάκι ήταν στον τρίτο όροφο• ο χώρος λευκός µε µεγάλα παράθυρα χωρίς κουρτίνες. Ολόγυρα κουκλάκια Αστερίξ και Οβελίξ, και όµως δεν κυριαρχούσαν αυτά στον χώρο, αλλά η µεγάλη του αγάπη, η συλλογή του από µινιατούρες Ferrari. Παιδικός τρόπος για να θυµίσει πως οι αληθινές Ferrari βρίσκονται στο γκαράζ του σπιτιού του! Αναρωτήθηκα αν µπαίνοντας στο γραφείο του CEO της Ferrari θα έβλεπα φατσούλες του Αστερίξ. Η εσωτερική απορία ήρθε και έφυγε αστραπιαία. Ο Αλµπέρ Ουντερζό από κοντά θύµιζε τον Λάµπρο Κωνσταντάρα. Ηταν ψηλός, κοκέτης, χαµογελαστός, άνετος, πληθωρικός. Ο αέρας της επιτυχίας ή η γαλατική ευγένεια; ∆εν το έψαξα. Το κόκκινο φωτάκι του recorder άναψε και µαζί του και η κουβέντα µας.
Τα συστατικά του µαγικού ζωµού είναι µυστικά. Μπορείτε όµως να αποκαλύψετε τους λόγους της πολύ µεγάλης επιτυχίας του Αστερίξ;
Είναι µια ερώτηση που απασχολεί κι εµένα αλλά ακόµη δεν έχω καταφέρει να δώσω απάντηση. Ισως οι αναγνώστες χαίρονται όταν βλέπουν ότι οι αδύναµοι όχι µόνο αντιστέκονται στους δυνατούς αλλά επιπλέον τους κερδίζουν!
Γυρνώντας τον χρόνο πίσω µπορείτε να ανακαλέσετε στη µνήµη σας πώς δηµιουργήθηκε ο Αστερίξ;
Τον Αύγουστο του 1959 ο Ρενέ Γκοσινί και εγώ προσπαθούσαµε να σκεφτούµε ποια θα ήταν η καινούργια εκδοτική µας προσπάθεια. Αρχικά ο Ρενέ πρότεινε η ιστορία να εξελίσσεται στην προϊστορική εποχή. Τότε του είπα να γράψουµε για τον Νεάντερταλ και την παρέα του αλλά δεν του άρεσε η ιδέα. Αργότερα του µίλησα για τους Γαλάτες… Ενθουσιάστηκε. Το ίδιο απόγευµα ξεκινήσαµε δουλειά.
Πιστέψατε τότε ότι είχατε µια δυνατή ιδέα;
Θυµάµαι πόσο ξαφνιάστηκα αλλά και πόσο χάρηκα όταν στα πρώτα χρόνια του Αστερίξ κυκλοφορούσα στον δρόµο και άκουσα µια κυρία να φωνάζει τον σκύλο της Ιντεφίξ. Ο Αστερίξ και οι ιστορίες του δηµιουργήθηκαν για να χαρίζουν το χαµόγελο και όχι για να κάνουν µάθηµα.
Πότε συνειδητοποιήσατε ότι οι περιπέτειες του Αστερίξ δεν είναι ένα ακόµη κόµικ αλλά γράφουν ιστορία;
Πριν από πολλά χρόνια µια συµµαθήτρια της κόρης µου στην ερώτηση της δασκάλας «ποιοι είναι οι δρυΐδες» απάντησε ότι «είναι µάγοι που κόβουν γκι µε το χρυσό δρεπάνι και το χρησιµοποιούν για να παρασκευάσουν τον µαγικό ζωµό των Γαλατών». Απίστευτο;
Σχηµατικά ο Αστερίξ συµβολίζει το µυαλό και ο Οβελίξ τη δύναµη. Ποιο στοιχείο είναι χρησιµότερο στις σύγχρονες µάχες, τις µάχες της καθηµερινότητάς µας;
Νοµίζω ότι η ουσία κρύβεται στον συνδυασµό. Ολοι µέσα µας κρύβουµε λίγο από Οβελίξ και λίγο από Αστερίξ.
Εσείς όµως σε ποιον έχετε αδυναµία;
Τους αγαπάω όλους σαν παιδιά µου αλλά ξεχωρίζω τον Οβελίξ, ίσως γιατί µοιάζουµε• έχουµε και οι δύο µεγάλη κοιλιά!
Ποια διαδικασία ακολουθείτε για τη δηµιουργία ενός νέου άλµπουµ;
Ο κεντρικός κορµός µε παιδεύει πάρα πολύ. Μέχρι να βρω την ιστορία που θα µε ικανοποιήσει απόλυτα είµαι πολύ νευρικός και ιδιαίτερα αγχωµένος. Αφού κατασταλάξω, χρειάζοµαι έναν ολόκληρο χρόνο για να γράψω το σενάριο. Στη συνέχεια ακολουθεί το εύκολο κοµµάτι, η εικονογράφηση.
Οταν έφυγε από τη ζωή ο Ρενέ Γκοσινί σκεφτήκατε να βρείτε κάποιον άλλο συνεργάτη;
Πεθαίνοντας ο φίλος µου Ρενέ πίστεψα ότι ο Αστερίξ έπρεπε να σταµατήσει, να κλείσει ο κύκλος του. Από την επόµενη µέρα όµως αυτού του τόσο θλιβερού γεγονότος λάµβανα µηνύµατα από τους θαυµαστές των ηρώων µας που µου ζητούσαν –σχεδόν µε παρακαλούσαν– να συνεχίσω και έτσι πήρα το ρίσκο και δεν έβαλα τελεία.
Εχετε σχέσεις µε την οικογένεια Γκοσινί;
Ναι, αλλά δεν θα ήθελα να επεκταθώ.
Στις ιστορίες σας οι Γαλάτες αναφωνούν: «Είναι τρελοί αυτοί οι Ρωµαίοι». Σήµερα εσείς ποιον θα βάζατε στη θέση των «τρελών Ρωµαίων»;
Υπάρχουν πολλοί «τρελοί» ανάµεσά µας (γελάει πολύ και δυνατά). Ζούµε δύσκολες µέρες και µια τέτοια κουβέντα σαν αυτή που λένε οι Γαλάτες είναι απόλυτα επίκαιρη και δικαιολογηµένη. Σήµερα θα την έλεγαν σε πολλούς. Σκεφτείτε αυτούς που κυβερνούν αλλά και εκείνους που ευθύνονται για τα τροµοκρατικά χτυπήµατα.
Πώς βλέπετε το µέλλον του Αστερίξ;
Είναι σαν να ρωτάτε για το δικό µου µέλλον. ∆εν είµαι πια νέος, όταν λοιπόν φύγω από τη ζωή ο Αστερίξ δεν θα υπάρχει ως ιστορία αλλά θα ζει µέσα από τις ταινίες και τα άλµπουµ. Σας υπόσχοµαι όµως ότι θα ζήσω πολλά πολλά χρόνια ακόµη. Οταν ήµουν επτά χρόνων ήθελα να γίνω κλόουν για να προσφέρω γέλιο. Σήµερα µέσα από τον Αστερίξ νιώθω ότι ίσως το πέτυχα.
