Ο φιλόσοφος Χέρμπερτ Μαρκούζε διατεινόταν, όχι και τόσο παράδοξα, στο λαμπρό πόνημά του «Λόγος και επανάσταση» (μτφρ. Γεράσιμος Λυκιαρδόπουλος, εκδ. ύψιλον/βιβλία) ότι ο 20ός αιώνας είναι μανιωδώς εγελιανός, ότι ο Εγελος είχε καθορίσει με τη φιλοσοφία του τα όσα έμελλε να διαδραματιστούν από το 1900 και μετά. Μπορούμε κάλλιστα να πούμε ότι ο 21ος αιώνας είναι μανιωδώς μπαροουζικός, ότι ο Ουίλιαμ Σ. Μπάροουζ, γεννημένος ακριβώς εκατόν έντεκα χρόνια πριν, στις 5 Φεβρουαρίου 1914, προλόγισε τούτο τον αιώνα, ότι πολλά από όσα στοχάστηκε και έγραψε στα βιβλία του προοιωνίζονταν τα όσα διαδραματίζονται στην εποχή μας.
Με την ευκαιρία της προβολής του φιλμ «Queer», μιας τρομερά αποτυχημένης, κατά τη γνώμη μου, μεταφοράς στην οθόνη του ομότιτλου μυθιστορήματος από τον Λούκα Γκουαντανίνο, επανακυκλοφόρησε το βιβλίο από τις εκδόσεις Τόπος, σε άρτια και εμπνευσμένη μετάφραση του Γιώργου Μπέτσου. Πρόκειται για το δεύτερο μυθιστόρημα του Μπάροουζ· είχε προηγηθεί το θρυλικό «Τζάνκι», το οποίο κυκλοφόρησε από τις φτηνιάρικες εκδόσεις Ace Books το 1953 και έμελλε να ακολουθήσει, ως τελευταίο μέρος μιας άτυπης τριλογίας, το ρηξικέλευθο «Γυμνό γεύμα» από τις παριζιάνικες εκδόσεις Olympia του Μορίς Ζιροντιά, που ειδικεύονταν στην κυκλοφορία σκανδαλωδών βιβλίων τα οποία απαγόρευε η λογοκρισία στις Ηνωμένες Πολιτείες – ανάμεσα σε άλλα η τριλογία «Sexus, Nexus, Plexus» του Χένρι Μίλερ και η περιβόητη «Λολίτα» του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ.
Το «Queer», παρά την υπογραφή συμβολαίου με τον οίκο Ace Books και τις επίμονες συστάσεις του ποιητή Αλεν Γκίνσμπεργκ, που δρούσε ως ατζέντης του Μπάροουζ, δεν εκδόθηκε παρά το 1985, ήτοι πάνω από τρεις ολόκληρες δεκαετίες μετά τη συγγραφή του. Καίτοι συνοδευόταν από έναν αποκαλυπτικό πρόλογο του Μπάροουζ, ένα από τα πιο δυνατά και εμβληματικά κείμενά του, το βιβλίο ήταν και πάλι λειψό, εσπευσμένα συναρμολογημένο και έπρεπε να κυλήσουν άλλα 25 χρόνια για να έχουμε την οριστική έκδοσή του, το 2010. Κι αυτό διότι τα χειρόγραφα ήταν επί δεκαετίες διάσπαρτα εδώ κι εκεί (λόγω ενδεχομένως του περιπετειώδους και πολύπλαγκτου τρόπου ζωής του συγγραφέα), διότι κάποια μέρη είχαν ενσωματωθεί στο «Τζάνκι», αλλά και διότι από ένα σημείο και μετά ο ίδιος ο Μπάροουζ έχασε κάθε ενδιαφέρον για τούτο το βιβλίο και θεώρησε ότι δεν είναι εκδόσιμο.
Οπως και να ‘χει, το «Queer» είναι σημαντικό καθόσον περιέχει ήδη, με σπασμωδικό αλλά καίριο τρόπο, τα θέματα που έμελλε να απασχολήσουν τον Μπάροουζ και να τον αναδείξουν σε ένα είδος καταγραφέα της εποχής του αλλά και προφήτη, τρόπον τινά, σχετικά με τα πεπραγμένα του 21ου αιώνα: τον εθισμό, τον έλεγχο, την εξουσία, τη μετατροπή του κόσμου σε ένα σύμπαν εικόνων, τη διολίσθηση του είναι σε έχειν και του έχειν σε φαίνεσθαι (εδώ ο Μπάροουζ συναντιέται με τον Γκι Ντεμπόρ), τον εγκλωβισμό μεγάλων τμημάτων της κοινωνίας στο λεγόμενο στούντιο της πραγματικότητας, τη σημασία και την ισχύ της υβριδικής γραφής, την έξαρση της κουίρ λογοτεχνίας, τη γενικευμένη παράνοια, την απώλεια διακριτικής ταυτότητας, τη ρευστότητα των εννοιών και πάει λέγοντας.
Επίσης, είναι σημαντικό το «Queer» ως πηγή πληροφοριών για τον συγγραφέα, ιδίως μέσα από την προσθήκη του προλόγου, από τον οποίο μαθαίνουμε κρίσιμα πράγματα σχετικά με το πώς αντιμετώπιζε ο Μπάροουζ τη γραφή.
Είναι πλέον πασίγνωστο το γεγονός ότι ο συγγραφέας μας είχε συγκροτήσει την προσωπική του αντίληψη για τη γραφή ύστερα από το τραγικό γεγονός του θανάτου της συζύγου του, της Τζόαν Βόλμερ Ανταμς: καθώς έπαιζαν τον «Γουλιέλμο Τέλλο», με κρυστάλλινο ποτήρι αντί για μήλο και με ένα αυτόματο πιστόλι Star .380 αντί για τόξο, τον Σεπτέμβριο του 1951, η σφαίρα κατέληξε χαμηλότερα από ό,τι έπρεπε, διαπέρασε το μέτωπο της Τζόαν και την έστειλε αμετάκλητα στον άλλο κόσμο. Οπως σημειώνει το 2009 ο επιμελητής του βιβλίου και μελετητής του μπαροουζικού έργου, ο Ολιβερ Χάρις: «Το ποτήρι που σημάδευε κυλούσε τώρα άθικτο στο δάπεδο δίπλα σε ένα τραπέζι με τέσσερα άδεια μπουκάλια τζιν Oso Negro. Αυτή η πράξη τρέλας υπό το κράτος της μέθης θα έριχνε τη βαριά σκιά της σε οποιαδήποτε συγγραφική επιτυχία γνώρισε ο Μπάροουζ στο Μεξικό, στη Νότια Αμερική, την Ταγγέρη, στο Παρίσι, το Λονδίνο, στη Νέα Υόρκη ή στην τελευταία του πατρίδα, στο Λόρενς του Κάνσας».
Ο Μπάροουζ εκλαμβάνει πλέον τη συγγραφή ως ψυχικό εμβολιασμό, ως ίαση, ως διαδικασία δραπέτευσης από τη δαιμονοληψία, ως αντίσταση στον έλεγχο (ήτοι την εξουσία, το πλέγμα της επιτήρησης και της καταστολής), ως έναν ακατάπαυστο αγώνα ενάντια σε αυτό που ονομάζει βδελυρό πνεύμα· με δυο λόγια, ως την αέναη αιώνια πάλη του Καλού ενάντια στο Κακό!
Face Control
Είναι μια μπαροουζική περσόνα, διαβάζει περιπαθώς τα έργα του Μπάροουζ και μοιάζει σαν να είναι βγαλμένη από τις σελίδες τους, την έχουν τιμητικά αποκαλέσει post-punk princess, έχει εκδώσει τη νουβέλα «Aimé Degaré» (2012) και τις ποιητικές συλλογές «Ανηλικίωση» (2014), «She in in parties» (2016), «Η επίσκεψη» (2018), «Τα εύφορα μέλη» (2020) και «Τοκάτα» (2021), ενώ τα τελευταία δύο χρόνια καταπιάνεται με τη συγκέντρωση υλικού και τη συγγραφή ενός πολυσέλιδου πονήματος σχετικά με το ψυχεδελικό χιούμορ, την κωμικοτραγική διάσταση του μακάβριου και τη φουτουριστική αύρα στα βιβλία του Ουίλιαμ Μπάροουζ, φυσικά. Ακούει στο όνομα Ειρήνη Βακαλοπούλου και ζει στη νύμφη του Θερμαϊκού.
