«Αν δεν κάθεσαι στο τραπέζι, τότε έχεις θέση στο μενού». Την κλισέ ρήση της διπλωματίας επιβεβαιώνει ο Ελληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο οποίος δεν προλαβαίνει να μετράει διπλωματική απαξία καθώς, παρά τον πόλεμο που έχει κηρύξει προσωπικά στη Ρωσία του Βλαντίμιρ Πούτιν, δεν έχει προσκληθεί σε καμία άτυπη σύνοδο των τελευταίων εβδομάδων. Ούτε στο Μόναχο ούτε στο Παρίσι ούτε στο Λονδίνο. Αντίθετα, η Τουρκία του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν κατάφερε με την πολιτική του «καζάν καζάν» να έχει θέση σε όλα τα τραπέζια συζητήσεων.
Από τα λόγια στις πράξεις
Ο πρωθυπουργός δεν έμεινε στη λεκτική στήριξη της Ουκρανίας που δέχτηκε τη ρωσική εισβολή. Εδωσε βήμα στον πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι, όπως έκαναν και άλλες χώρες, για να χειροκροτηθεί στο ελληνικό κοινοβούλιο, αλλά παράλληλα έδωσε λόγο και σε μέλη του ακροδεξιού Τάγματος Αζόφ. Είναι ο πολιτικός που έκανε όλα όσα χρειάζονταν για να δέσει πιο σφιχτά τη χώρα στο άρμα των ΗΠΑ, τινάζοντας στον αέρα δεκαετίες διμερών σχέσεων με τη Ρωσία. Κι όλα αυτά για να μιλήσει στο αμερικανικό Κογκρέσο το 2022, λίγο μετά τη ρωσική επίθεση, ως τρόπαιο στην εσωτερική αντιπαράθεση, αναφέροντας: «Πήραμε θέση. Κατηγορηματικά. Στεκόμαστε στο πλευρό της Ουκρανίας απέναντι στην επιθετικότητα του Πούτιν. Στείλαμε ανθρωπιστική βοήθεια. Στηρίξαμε τους Ουκρανούς με όπλα για να τους βοηθήσουμε να υπερασπιστούν την πατρίδα τους. Και καλωσορίσαμε με ανοιχτές αγκάλες πρόσφυγες που εγκατέλειψαν την πατρίδα τους αναζητώντας ασφάλεια για τους ίδιους και τις οικογένειές τους». Η ρωσική απάντηση διά στόματος της εκπροσώπου του Κρεμλίνου Μαρίας Ζαχάροβα ήταν σκληρή καθιστώντας τη χώρα στόχο.
Μιλώντας στο πρακτορείο Bloomberg, ο Κυρ. Μητσοτάκης είχε πει σε πιο οξύ τόνο για τις τουρκικές προκλήσεις που πρέπει να επισημάνουν η ΕΕ και οι ΗΠΑ προς την Αγκυρα: «Δεν χρειαζόμαστε άλλη πηγή γεωπολιτικής αστάθειας στην ανατολική Μεσόγειο όταν διεξάγουμε πόλεμο εναντίον της Ρωσίας και προσπαθούμε να υποστηρίξουμε την Ουκρανία».
Ο ίδιος είχε ρόλο για την Ελλάδα, όπως υποστήριξε κατά τη βράβευσή του ως Global Citizen από το Atlantic Council τον Σεπτέμβριο του 2024: «Η Ελλάδα είναι σταθερός σύμμαχος των ΗΠΑ και πυλώνας ασφάλειας και σταθερότητας σε μια ταραχώδη περιοχή». Το πρόβλημα δεν είναι μόνο η δραστική αλλαγή πολιτικής, αλλά το αν αυτή έφερε οφέλη για τη χώρα. Δικαιολογούν άραγε οι πλήρως ανισόρροπες και ριψοκίνδυνες –διπλωματικά και πρακτικά– κινήσεις του πρωθυπουργού να εμφανίζει την Ελλάδα –τον προβλέψιμο σύμμαχο των ΗΠΑ– ως πυλώνα ασφάλειας και σταθερότητας σε έναν κόσμο που αλλάζει ραγδαία λόγω Τραμπ όπου το δίκιο του ισχυρού υπερτερεί του διεθνούς δικαίου; Ειδικά μάλιστα δίπλα σε μια Τουρκία που πλέον έχει λόγο και αποφασιστική συμμετοχή στις εξελίξεις από τη Μέση Ανατολή έως τον Καύκασο και την Ουκρανία και από το Ιράν μέχρι τις Βρυξέλλες και την Ουάσινγκτον.
Η προσπάθεια της κυβέρνησης Μητσοτάκη να αναδιπλωθεί κάπως, για την τιμή των όπλων, ώστε να συνεχίσει να βρίσκεται ευθυγραμμισμένη με τις ΗΠΑ, που έχουν πλέον νέο… σερίφη, αλλά και με την ευρωπαϊκή γραμμή εκφράστηκε με τη δήλωση του υπουργού Εξωτερικών Γιώργου Γεραπετρίτη στο αμερικανικό συντηρητικό κανάλι Fox News. Ετσι τώρα πια η κυβέρνηση δεν είναι σε πόλεμο με τη Ρωσία, αλλά στηρίζει την ειρηνευτική προσπάθεια στο πλαίσιο όμως του… διεθνούς δικαίου.
Η επίκληση του διεθνούς δικαίου είχε πιθανότατα εθιμοτυπικό χαρακτήρα, αφού ναι μεν αποτελεί βολή προς την τουρκική πλευρά, όμως στην εποχή Τραμπ οι διαφορές κατά τα φαινόμενα δεν λύνονται πια σε διεθνείς οργανισμούς. Η Τουρκία και ο Ερντογάν το έχουν καταλάβει, το επιδιώκουν βέβαια και το αποδεικνύουν συνεχώς. Ειδικότερα στη Μέση Ανατολή η Αγκυρα έχει επιβληθεί με πυγμή, είτε άμεσα (εισβολή και κατοχή στη βορειοανατολική Συρία) είτε έμμεσα, ελέγχοντας πρόσωπα και καταστάσεις, όπως τη νέα ηγεσία της Συρίας. Ο Ερντογάν όχι μόνο κατάφερε σε μια εξαιρετικά δύσκολη γεωπολιτική κατάσταση να προωθήσει τα τουρκικά συμφέροντα σε Μέση Ανατολή και βόρεια Αφρική (στη Λιβύη του Χαφτάρ που έχει επενδύσει αποτυχημένα ο Κυρ. Μητσοτάκης), αλλά διατηρεί ακόμη ανοιχτούς διαύλους –παρά τα σκαμπανεβάσματα– με τον Πούτιν και ταυτόχρονα με το Κίεβο κι έχει κάνει παράλληλα την Τουρκία μεγάλο «παίκτη» στον Καύκασο με την… ένοπλη επίλυση της ανοιχτής πληγής του Ναγκόρνο Καραμπάχ μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν.
Πρόσφατα, ενώ οι Ευρωπαίοι βρίσκονται εκτός τόπου και χρόνου όσον αφορά τις διαδικασίες επίλυσης της σύγκρουσης με τη διπλωματική στρατηγική του Ντόναλντ Τραμπ, ο Ερντογάν δέχτηκε πρόσκληση από τον Βρετανό πρωθυπουργό Κιρ Στάρμερ για τη Σύνοδο του Λονδίνου. Η κίνηση όχι μόνο υπενθυμίζει τις εγκάρδιες σχέσεις που δένουν ιστορικά τη βρετανική πρωτεύουσα με την Αγκυρα, αλλά αναδεικνύει και τον ρόλο της Τουρκίας που δεν ακολούθησε υποτακτικά τη Δύση, συνομιλώντας με τις δύο εμπόλεμες πλευρές και πουλώντας drones στην κυβέρνηση Ζελένσκι.
Στο βάθος συνεκμετάλλευση;
Ενδεχομένως οι Ευρωπαίοι επιθυμούν στην ουσία να εκμεταλλευτούν τη γοργά αναπτυσσόμενη πολεμική βιομηχανία της Τουρκίας, η οποία επί Ερντογάν έχει αποκτήσει τόσο αμερικανικά όσο και ρωσικά οπλικά συστήματα και παζαρεύει ευρωπαϊκά, αν και έχει δεχτεί ακόμη και κυρώσεις. Τώρα δε ετοιμάζεται να επιβάλει τις νεοοθωμανικές απαιτήσεις της για να «βοηθήσει» την Ευρώπη στην πιο «σκοτεινή ώρα» της. Είναι προφανές ότι όλα αυτά, παρά τα τηλεφωνήματα –φιλοφρονήσεων;– μεταξύ Μητσοτάκη – Ερντογάν για «διατήρηση του θετικού κλίματος που έχουμε δημιουργήσει με αμοιβαία βήματα στις σχέσεις μας με τη γειτονική μας Ελλάδα», μεσοπρόθεσμα ενισχύουν τη θέση και την παρουσία της Τουρκίας στο διεθνές στερέωμα. Μένει να φανεί αν στο μενού αυτής της διπλωματικής στρατηγικής θα τεθεί και η συνεκμετάλλευση του Αιγαίου.
Διαβάστε επίσης
Ουκρανία: Τουλάχιστον 11 νεκροί και 30 τραυματίες από ρωσικές επιθέσεις με πυραύλους και drones
Βουλή: Τρικάκια και συνθήματα από το θεωρείο κατά του Μητσοτάκη
Διαγράφουν τον βουλευτή ΝΔ Δημήτρη Κυριαζίδη μετά τη χυδαιότητα κατά Κωνσταντοπούλου
Βουλή: Αθλιότητα Κυριαζίδη κατά Κωνσταντοπούλου – Την προέτρεψε να κάνει παιδί ή να υιοθετήσει
