Μία μέρα πριν από την αναχώρηση της αποστολής του Ολυμπιακού για το Παρίσι, όπου οι τότε πρωταθλητές Ευρώπης «ερυθρόλευκοι» είχαν ραντεβού με τον Μάικλ Τζόρνταν στο Οπεν του 1997, ο Ντούσαν Ιβκοβιτς έδωσε μία και μοναδική οδηγία στους παίκτες του (Σιγάλας, Τάρλατς, Καρνισόβας, Μπακατσιάς, Τόμιτς κ.ά.).
«Να πάρετε μαζί σας κοστούμια» τους πρόσταξε. «Οχι μόνο οι παίκτες, αλλά ακόμη και ο φροντιστής. Στο Παρίσι θα μας τρέχουν σε δεξιώσεις και σε γιορτές. Πέρυσι που πήγαμε στο Οπεν με την εθνική Γιουγκοσλαβίας στη Μαδρίτη φορούσαμε όλοι μπλουζάκια και ήμασταν σαν γύφτοι».
Ο Ολυμπιακός του Ιβκοβιτς κατέκτησε δύο ευρωπαϊκά τρόπαια. Στο φάιναλ φορ του 1997 στη Ρώμη ο Ντούντα είδε τους παίκτες του να τρέμουν από άγχος (κληροδοτημένο από τα χρόνια του Γιάννη Ιωαννίδη) και τους πήγε στο Λίντο για να πετάξουν βοτσαλάκια στη θάλασσα. Στο ξεκίνημα του τελικού με την Μπαρτσελόνα ο Ολυμπιακός έχανε 7-2 και ο Φράνκο Νάκιτς αστόχησε σε κάρφωμα ολομόναχος στον αιφνιδιασμό. Ο «ξανθός» θα τον είχε γδάρει ζωντανό. Ο Ιβκοβιτς του έκανε νεύμα να ηρεμήσει και χειροκρότησε για να τον ενθαρρύνει. Ο Ολυμπιακός κέρδισε το ματς με διαφορά 15 πόντων και κατέκτησε τον πρώτο ευρωπαϊκό τίτλο του.
Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, στην ανάπαυλα του τελικού της Κωνσταντινούπολης, ο Ιβκοβιτς μπήκε έξω φρενών στα αποδυτήρια. Στόχος του φαινομενικά ήταν ο Βασίλης Σπανούλης. Και ας πάλευε σχεδόν αβοήθητος! «Θα κάνεις κάτι ή να σηκωθούμε να φύγουμε;». Τα είπε σε αυτόν που άντεχε για να τ’ ακούσουν οι άλλοι.
Η υπερηχητική ΤΣΣΚΑ προηγήθηκε με 16 πόντους στα τέλη της γ΄ περιόδου. «Μπείτε μέσα να το ευχαριστηθείτε» ήταν το σύνθημα του Σέρβου προς τους αμούστακους Σλούκα, Μάντζαρη, Παπανικολάου και Κέσελι. Η άγνοια κινδύνου των 19χρονων κράτησε τον Ολυμπιακό όρθιο και τουμπάρισε το ματς. Οι τρεις Αμερικανοί της ομάδας έμειναν χωρίς πόντο. Ο Σπανούλης επέστρεψε στο ματς με το παρκέ να βράζει. Η συνεργασία του με τον Γιώργο Πρίντεζη στην τελευταία φάση έγινε εικόνισμα και ανέβασε ξανά τον «κόκκινο» Ιβκοβιτς στον θρόνο. Ο Ολυμπιακός του 2012 θεωρείται ο πιο αδύναμος πρωταθλητής στην ιστορία της Εuroleague. Το θαύμα των θαυμάτων.
Ο Ντούσαν όλων
Αλλά ο Ντούσαν Ιβκοβιτς δεν ήταν ο Ιβκοβιτς του Ολυμπιακού. Είναι, πάνω απ’ όλα, ο Ιβκοβιτς του μπάσκετ και της Γιουγκοσλαβίας. Ασυμβίβαστος κομμουνιστής… τιτοϊκού τύπου ακόμη και μετά τη «μεταπολίτευση» στην πατρίδα του, ο Ιβκοβιτς ανέλαβε να ανασύρει το σερβικό μπάσκετ από τη λησμονιά στα χρόνια μετά τον αδελφοκτόνο εμφύλιο πόλεμο.
Στο Ευρωμπάσκετ του 1995 στην αδερφή Ελλάδα –την οποία ο εκλιπών θεωρούσε δεύτερη πατρίδα του– οι σκορπισμένοι στους ανέμους «Γιούγκοι» συσπειρώθηκαν υπό τις οδηγίες του διδύμου Ιβκοβιτς – Ομπράντοβιτς και πέτυχαν έναν απίστευτο θρίαμβο, με νίκες επί της Ελλάδας στον ημιτελικό και επί της Λιθουανίας στον τελικό.
Πικραμένοι από την ήττα της εθνικής μας (που τερμάτισε τέταρτη) και οργισμένοι από την κονσομασιόν των διαιτητών, οι Αθηναίοι φίλαθλοι αποδοκίμασαν άγρια τους Γιουγκοσλάβους στο βάθρο και αποθέωσαν τους ηττημένους με τη μυριόστομη ιαχή: «Λιέ-τουβα! Λιέ-του-βα!».
Ο Ιβκοβιτς έφτασε στη αίθουσα Τύπου στο ΟΑΚΑ φουρκισμένος και κάθισε δίπλα στον υπογράφοντα, ο οποίος είχε αναλάβει τον συντονισμό των επίσημων συνεντεύξεων. «Νικήσαμε τους Λιθουανούς, νικήσαμε και την εχθρική διαιτησία» είπε απερίφραστα. Οι δημοσιογράφοι έβαλαν τα γέλια και ο ατυχής συντονιστής βρήκε τον μπελά του όταν ξεκίνησε τη μετάφραση. «Δεν ξέρεις αγγλικά, δεν τα λες καλά, δεν είπα αυτό που λες, άσε να συνεχίσω μόνος μου»!
Ο Ντούντα σηκώθηκε κι έφυγε από την αίθουσα και έκανε τις δηλώσεις που ήθελε μόνο στα σερβικά, μόνο στους συμπατριώτες του, καπνίζοντας πούρα και πίνοντας σαμπάνιες μαζί τους. Ηταν η αρχή ή μάλλον η συνέχεια μιας υπέροχης φιλίας.
Τον Ντούσαν Ιβκοβιτς τον φώναζαν «σοφό». Και ήταν σοφός. Αλλά τα βαφτίσια έγιναν σε κολυμπήθρα από δηλητήριο το 1993. Και νονός ήταν ο Παναγιώτης Φασούλας. Ο ΠΑΟΚ της εποχής ήταν σπουδαίος και έφτασε ως το φάιναλ φορ του Φαλήρου, αλλά ο ψηλός δεν ήταν ικανοποιημένος με τον ρόλο του. Μετά το ματς της πρόκρισης, στη γαλλική πόλη Πο, ο υποφαινόμενος πλησίασε τον Φασούλα για δηλώσεις, χωρίς να υποψιάζεται την ένταση.
«Παιδιά, δεν ξέρω, καλύτερα ρωτήστε τον σοφό» ήταν η απάντηση. Η φαρμακερή ατάκα γράφτηκε στην «Ελευθεροτυπία» της επόμενης ημέρας παρά τις μεταμεσονύχτιες προσπάθειες παραγόντων του ΠΑΟΚ –και του ίδιου του Φασούλα– να την ανασκευάσουν. Και το παρατσούκλι έμεινε. Αλλά χωρίς την ειρωνική διάσταση. Οι δυο τους συνεργάστηκαν απρόθυμα και στον Ολυμπιακό.
Η κόντρα με τον Γκάλη
Η Θεσσαλονίκη έγινε το 1980 ο πρώτος σταθμός του –ακόμη άγνωστου– Ιβκοβιτς επί ελληνικού εδάφους. «Κίνητρο για την απόφασή μου δεν ήταν το μπάσκετ αλλά το κλίμα της Ελλάδας, αφού ο γιος μου είχε βρογχίτιδα» αποκάλυψε χρόνια αργότερα. Υπέγραψε τότε όχι στον ΠΑΟΚ αλλά στον Αρη, όπου διαδέχτηκε τον Ιωαννίδη και κλήθηκε να συνεργαστεί με τον νεαρό Νίκο Γκάλη.
«Ή εγώ ή αυτός» ήταν το τελεσίγραφο που ακούστηκε από το γραφείο του προπονητή λίγους μήνες αργότερα. «Απαιτώ από τις βεντέτες να δίνουν τον καλύτερο εαυτό τους, χωρίς δικαιολογίες». Στην κοσμοθεωρία του Ιβκοβιτς και της σερβικής σχολής η καρέκλα του προπονητή ανήκε αποκλειστικά στον προπονητή.
Εύκολο θύμα σε αυτήν τη σύγκρουση, ο Ιβκοβιτς απολύθηκε προτού κλείσει διετία και επέστρεψε στην πόλη εννέα χρόνια αργότερα (με το αστραφτερό γαλόνι του προπονητή της πρωταθλήτριας Ευρώπης εθνικής Γιουγκοσλαβίας) για να φορέσει τα ασπρόμαυρα, με πρωτοβουλία του Δημήτρη Πανελούδη, που έγινε και κουμπάρος του. Ο Σέρβος είχε ήδη μάθει ελληνικά, αλλά οι ντόπιοι δημοσιογράφοι τον έριχναν για πλάκα σε λεκτικές γκάφες, που έγιναν αλησμόνητοι… ντουντισμοί.
«Αύριο θα κόψουμε τη… βασιλακόπιτα» ήταν η ατάκα που έκανε το Αλεξάνδρειο να ξεκαρδιστεί. «Περιμενούσαμε σήμερα…». Τους ξερόλες της πόλης και όχι μόνο τους αποκαλούσε «πανεπιστήμονες».
Στη Θεσσαλονίκη ο Ιβκοβιτς και η σύζυγός του Νένα έγιναν στενοί φίλοι με την οικογένεια του Δημήτρη Μητροπάνου, ο οποίος ήταν άτεκνος και ήθελε να υιοθετήσει ένα παιδί από τη σπαρασσόμενη Γιουγκοσλαβία. Ο Ιβκοβιτς τους βοήθησε πολύ να προχωρήσουν, αλλά η Βένια Μητροπάνου έμεινε έγκυος λίγο προτού προχωρήσει η διαδικασία. «Ο Δημήτρης ήθελε να το κρατήσουν το παιδάκι που θα υιοθετούσαν, αλλά τον έπεισα να μην το κάνει ώστε να αφιερώσουν όλη την αγάπη τους στο δικό τους παιδί» είπε συγκινημένος ο Ιβκοβιτς σε μια πρόσφατη συνέντευξή του.
Ο Ντούντα είχε έναν γιο, τον Πέταρ, ο οποίος εξαφανίστηκε ξαφνικά το 2018 και βρέθηκε σε ένα μοτέλ εξαθλιωμένος δύο μέρες αργότερα, ανήμπορος να ξεπεράσει τα επαγγελματικά προβλήματα που αντιμετώπιζε. Ο άλλος γιος του Πάβλε παίζει μπάσκετ και πέρασε από μικρές ελληνικές ομάδες.
«Παιδί του πολέμου»
Ο Ντούσαν Ιβκοβιτς γεννήθηκε το 1943 και έλεγε ότι ήταν παιδί του πολέμου. «Στη γειτονιά μου υπήρχε ένα τελετουργικό για τα αγόρια. Κυκλοφορούσε ένας τύπος που για ψύλλου πήδημα σε έσπαγε στο ξύλο. Σε έστελναν οι μεγάλοι της παρέας να πλακωθείς μαζί του. Και όταν γύριζες μαυρισμένος θεωρούσαν ότι είχες γίνει άντρας και δεν ήσουν πια παιδάκι» είχε πει σε μια από τις σπάνιες αναφορές στα παιδικά του χρόνια.
Το σκληρό πετσί του Ιβκοβιτς τον βοήθησε να μείνει όρθιος σε μια από τις δυσκολότερες νύχτες της καριέρας του, όταν εκατοντάδες αφιονισμένοι οπαδοί (και παράγοντες) του Παναθηναϊκού τον σημάδεψαν με ιπτάμενα αντικείμενα, καφέδες και ροχάλες στο τέλος ενός κρίσιμου αγώνα το 1996.
Προπονητής του Πανιωνίου τότε, ο Ιβκοβιτς άρπαξε ένα ηχείο και όρμησε για να το εκσφενδονίσει προς τους τραμπούκους! Οταν δύο άντρες της ασφαλείας τον σταμάτησαν με κεφαλοκλείδωμα ο Σέρβος τους έκανε μαύρους στο ξύλο με μπουνιές και κλοτσιές. «Θέλαμε να τον προστατεύσουμε» δικαιολογήθηκε ένας από αυτούς, που μάλιστα ήταν αστυνομικός με πολιτικά.
Οι δαρμένοι ήθελαν να οδηγήσουν τον Ιβκοβιτς στο αυτόφωρο, αλλά ο αστυνομικός διευθυντής του ΟΑΚΑ τους είπε να αφήσουν τις βλακείες, αφού ο Ιβκοβιτς βρισκόταν σε νόμιμη άμυνα απέναντι σε ανεξέλεγκτο πλήθος.
Τρία χρόνια αργότερα στο ίδιο γήπεδο ο Ιβκοβιτς τσακώθηκε πολύ άσχημα με τον Λευτέρη Σούμποτιτς, σε βαθμό χειροδικίας. Οι ύβρεις και οι… ευχές που αντάλλαξαν οι δύο άλλοτε συμπατριώτες δεν γράφονται ούτε με «μπιπ».
Ο Ντούντα έπαιξε μπάσκετ στη Ραντνίσκι Βελιγραδίου μέχρι τα 2627 του, ώσπου έγινε προπονητής με παρότρυνση του αδερφού του Πίβα. «Ηταν πολύ σπουδαίος δάσκαλος του μπάσκετ» έλεγε ο μικρότερος Ντούσαν για τον μεγάλο αδερφό του. Η οικογένεια έλκει την καταγωγή της από το γενεαλογικό δέντρο του περίφημου επιστήμονα Νίκολα Τέσλα. Ο Ιβκοβιτς ήταν αδελφικός φίλος με τον Ζέλικο Ομπράντοβιτς και οι δυο τους συγγένεψαν όταν ο πρώτος πάντρεψε την κόρη του δεύτερου Ανια. Για πολλά χρόνια ήταν συνεργάτες στην εθνική ομάδα της κοινής πατρίδας τους, ώσπου βρέθηκαν αντιμέτωποι σε κοκκινοπράσινα ντέρμπι του ελληνικού πρωταθλήματος. Η σχέση τους τότε κλονίστηκε. Για μερικά λεπτά της ώρας.
Τα περιστέρια του
Ο Ιβκοβιτς αγαπούσε τα περιστέρια και είχε πάντοτε εκατοντάδες φτερωτούς φίλους στην ταράτσα των σπιτιών όπου έζησε. Ηταν δανδής και μπον βιβέρ και απέφευγε τις κάμερες στα αεροδρόμια, γιατί δεν ήθελε να βγαίνει στην τηλεόραση αχτένιστος και αγουροξυπνημένος. Του άρεσε να πίνει ένα ή περισσότερα ποτηράκια ουίσκι.
«Ελα πίσω να πιούμε ένα γιατρικό» έλεγε στους συνεργάτες του στις νυχτερινές πτήσεις ύστερα από αγώνες. Πήγαινε και στα μπουζούκια, αλλά σχεδόν πάντα έφευγε απορημένος. «Μα γιατί αφήνετε το μπουκάλι μισογεμάτο εσείς οι Ελληνες; Στη Σερβία θα σας έπιανε η αστυνομία αν κάνατε τέτοιο έγκλημα»!
