Με τον Ντόναλντ Τραμπ να ετοιμάζεται μαζί με την ομάδα των έμπιστων του και τους δισεκατομμυριούχους φίλους του, βλέπε Ίλον Μασκ, να πάρει εκ νέου το τιμόνι των ΗΠΑ, δεν είναι λίγοι εκείνοι που αναρωτιούνται και γράφουν και προβληματίζονται σχετικά με την… ιδεολογία του Τραμπισμού και του ίδιου του Τραμπ. Η βασική λογική που διαπνέει τις περισσότερες σχετικές αναλύσεις, όταν αυτές προσδίδουν κάποιο ιδεολογικό πρόσημο στον Τραμπ, είναι ότι πρόκειται για έναν φασίστα, ενώ άλλες τον χαρακτηρίζουν λαϊκιστή.
Σύμφωνα όμως με μια σχετική ανάλυση του καθηγητή σε Πανεπιστήμιο της Νέας Υόρκης Μπράνκο Μιλάνοβιτς, αν η προσπάθεια κατανόησης της ιδεολογίας του Τραμπ είναι ειλικρινής και δεν κινείται στην σφαίρα της πολιτικής διαμάχης, ο νέος πρόεδρος των ΗΠΑ δεν είναι με πραγματικούς όρους φασίστας. Σύμφωνα με το κείμενο του Μιλάνοβιτς: «Ο φασισμός ως ιδεολογία συνεπάγεται:
- εθνικισμό που αποκλείει,
- εξύμνηση του ηγέτη,
- έμφαση στην εξουσία του κράτους σε αντίθεση με τους ιδιώτες και τον ιδιωτικό τομέα,
- απόρριψη του πολυκομματικού συστήματος,
- κορπορατιστική διακυβέρνηση,
- αντικατάσταση της ταξικής δομής της κοινωνίας με «ενωτικό» εθνικισμό και
- σχεδόν θρησκευτική λατρεία του κόμματος, του κράτους και του ηγέτη».
Ο Μιλάνοβιτς υποστηρίζει ότι τα στοιχεία αυτά δεν έχουν καμία σχέση με όσα θέλει να επιβάλλει ή πιστεύει ο Τραμπ, ενώ αντίστοιχα απομυθοποιεί και την κατηγορία του λαϊκισμού, υποστηρίζοντας ότι αυτός είναι μάλλον κενός νοήματος.
Σύμφωνα με την ανάλυση του Μιλάνοβιτς, τα βασικά στοιχεία της ιδεολογίας του Τραμπ είναι στην ουσία τέσσερα:
- Μερκαντιλισμός
- Κερδοφορία
- Αντιμεταναστευτικός εθνικισμός και
- Ένα έθνος αφ’ εαυτού
Όπως αναφέρει συγκεκριμένα ο Μιλάνοβιτς:
«Μερκαντιλισμός. Ο μερκαντιλισμός είναι ένα παλιό και «ιερό» δόγμα που θεωρεί την οικονομική δραστηριότητα, και ιδίως το εμπόριο αγαθών και υπηρεσιών μεταξύ των κρατών, ως ένα παιχνίδι μηδενικού αθροίσματος. Ιστορικά ταυτιζόταν με έναν κόσμο όπου ο πλούτος ήταν ο χρυσός και το ασήμι. Αν θεωρήσετε ότι η ποσότητα του χρυσού και του αργύρου είναι περιορισμένη, τότε σαφώς το κράτος και ο ηγέτης του που κατέχει περισσότερο χρυσό και ασήμι (ανεξάρτητα από όλα τα άλλα αγαθά) είναι πιο ισχυρός. Ο κόσμος έχει εξελιχθεί από τον 17ο αιώνα, αλλά πολλοί άνθρωποι εξακολουθούν να πιστεύουν στο μερκαντιλιστικό δόγμα. Επιπλέον, αν κάποιος πιστεύει ότι το εμπόριο είναι απλώς ένας πόλεμος με άλλα μέσα και ότι ο κύριος αντίπαλος ή ανταγωνιστής των Ηνωμένων Πολιτειών είναι η Κίνα, η μερκαντιλιστική πολιτική έναντι της Κίνας είναι μια πολύ φυσική αντίδραση. Όταν ο Τραμπ ξεκίνησε τέτοιες πολιτικές κατά της Κίνας το 2017, δεν αποτελούσαν μέρος του κυρίαρχου λόγου, αλλά έκτοτε έχουν μετακινηθεί στο κέντρο. Η κυβέρνηση Μπάιντεν τις ακολούθησε και τις επέκτεινε σημαντικά. Μπορούμε να περιμένουμε ότι ο Τραμπ θα τις διπλασιάσει. Αλλά οι μερκαντιλιστές είναι, και ο Τραμπ θα είναι, συναλλακτικοί: αν η Κίνα συμφωνήσει να πουλήσει λιγότερα και να αγοράσει περισσότερα, θα είναι ικανοποιημένος. Σε αντίθεση με τον Μπάιντεν, ο Τραμπ δεν θα προσπαθήσει να υπονομεύσει ή να ανατρέψει το κινεζικό καθεστώς. Έτσι, σε αντίθεση με ό,τι πιστεύουν πολλοί, πιστεύω ότι ο Τραμπ είναι καλός για την Κίνα (δηλαδή, δεδομένων των εναλλακτικών λύσεων).
Κερδοφορία. Όπως όλοι οι Ρεπουμπλικάνοι, ο Τραμπ πιστεύει στον ιδιωτικό τομέα. Ο ιδιωτικός τομέας κατά την άποψή του παρεμποδίζεται αδικαιολόγητα από κανονισμούς, κανόνες, φόρους. Ο ίδιος ήταν καπιταλιστής που δεν πλήρωσε ποτέ φόρους, γεγονός που, κατά την άποψή του, δείχνει απλώς ότι ήταν καλός επιχειρηματίας. Αλλά για τους άλλους, τους λιγότερο καπιταλιστές, οι κανονισμοί πρέπει να απλοποιηθούν ή να καταργηθούν και η φορολογία να μειωθεί. Συνεπής με αυτή την άποψη είναι η πεποίθηση ότι οι φόροι στο κεφάλαιο πρέπει να είναι χαμηλότεροι από τους φόρους στην εργασία. Οι επιχειρηματίες και οι καπιταλιστές είναι δημιουργοί θέσεων εργασίας, οι άλλοι είναι, σύμφωνα με τα λόγια της Ayn Rand, «τρακαδόροι». Δεν υπάρχει τίποτα καινούργιο ως προς αυτό με τον Τραμπ. Πρόκειται για το ίδιο δόγμα που υποστηρίχθηκε από τον Ρέιγκαν και μετά, συμπεριλαμβανομένου του Μπιλ Κλίντον. Ο Τραμπ μπορεί απλώς να είναι πιο φωνακλάς και ανοιχτός σχετικά με τη χαμηλή φορολόγηση του κεφαλαίου, αλλά θα κάνει το ίδιο πράγμα που έκαναν ο Μπους ο πρεσβύτερος, ο Κλίντον και ο Μπους ο νεότερος. Και αυτό που το ίνδαλμα των φιλελεύθερων Γκρίνσπαν πίστευε βαθιά.
Αντι-μεταναστευτικός «εθνικισμός». Αυτό είναι ένα εξαιρετικά δύσκολο σημείο. Ο όρος «εθνικιστής» μόνο με κάποια δόση αμηχανίας μπορεί να αποδοθεί στους Αμερικανούς πολιτικούς, καθώς οι άνθρωποι έχουν συνηθίσει τους «αποκλειστικούς» (όχι περιεκτικούς) ευρωπαϊκούς και ασιατικούς εθνικισμούς. Όταν μιλάμε για (ας πούμε) ιαπωνικό εθνικισμό, εννοούμε ότι οι εν λόγω Ιάπωνες θα ήθελαν να εκδιώξουν τους εθνικά μη Ιάπωνες είτε από τη λήψη αποφάσεων είτε από την παρουσία τους στη χώρα, είτε και από τα δύο. Το ίδιο ισχύει και για τους σερβικούς, εσθονικούς, γαλλικούς ή καστιλιάνικους εθνικισμούς. Ο αμερικανικός εθνικισμός, από τη φύση του, δεν μπορεί να είναι εθνοτικός ή με την λογική της γενιάς μέσω αίματος λόγω της τεράστιας ετερογένειας των ανθρώπων που απαρτίζουν τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι σχολιαστές επινόησαν έτσι έναν νέο όρο, τον «λευκό εθνικισμό». Πρόκειται για έναν παράξενο όρο, διότι συνδυάζει το χρώμα του δέρματος με τις εθνοτικές (αιματολογικές) σχέσεις. Στην πραγματικότητα, νομίζω ότι το καθοριστικό χαρακτηριστικό του «εθνικισμού» του Τραμπ δεν είναι ούτε εθνοτικό ούτε φυλετικό, αλλά απλώς η αντιπάθεια για τους καινούργιους μετανάστες. Στην ουσία δεν διαφέρει από τις αντιμεταναστευτικές πολιτικές που εφαρμόζονται σήμερα στην καρδιά του κοινωνικού δημοκρατικού κόσμου, στις σκανδιναβικές και βορειοδυτικές ευρωπαϊκές χώρες, όπου τα δεξιά κόμματα στη Σουηδία, την Ολλανδία, τη Φινλανδία και τη Δανία πιστεύουν (κατά την περίφημη έκφραση του Ολλανδού δεξιού ηγέτη Geert Wilders) ότι οι χώρες τους είναι «γεμάτες» και δεν μπορούν να δεχτούν περισσότερους μετανάστες. Η άποψη του Τραμπ είναι ασυνήθιστη μόνο και μόνο επειδή οι ΗΠΑ δεν είναι, αντικειμενικά με κανένα κριτήριο, μια πλήρης χώρα: ο αριθμός των ανθρώπων ανά τετραγωνικό χιλιόμετρο στις Ηνωμένες Πολιτείες είναι 38, ενώ στις Κάτω Χώρες είναι 520.
Ένα έθνος αφ’ εαυτού. Όταν συνδυάζει κανείς τον μερκαντιλισμό με την απέχθεια για τους μετανάστες, πλησιάζει στο πώς θα μοιάζει η εξωτερική πολιτική των ΗΠΑ υπό τον Τραμπ. Θα είναι η πολιτική του εθνικιστικού αντιιμπεριαλισμού. Θα πρέπει να ξεδιαλύνω αυτούς τους όρους. Αυτός ο συνδυασμός είναι ασυνήθιστος, ειδικά για τις μεγάλες δυνάμεις: αν είναι μεγάλες, εθνικιστικές και μερκαντιλιστικές, είναι σχεδόν διαισθητικά κατανοητό ότι πρέπει να είναι ιμπεριαλιστικές. Ο Τραμπ όμως αψηφά αυτό το σχήμα. Επιστρέφει στην εξωτερική πολιτική των ιδρυτών της χώρας που απεχθανόταν τις «ξένες εμπλοκές». Οι Ηνωμένες Πολιτείες, κατά την άποψή τους και κατά τη δική του άποψη, είναι ένα ισχυρό και πλούσιο έθνος, που φροντίζει για τα συμφέροντά του, αλλά δεν είναι ένα «απαραίτητο έθνος» με τον τρόπο που το όρισε η Μαντλίν Ολμπράιτ. Δεν είναι ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών να διορθώνουν κάθε λάθος στον κόσμο (κατά την αισιόδοξη ή ιδιοτελή άποψη αυτού του δόγματος) ούτε να σπαταλούν τα χρήματά τους σε ανθρώπους και σκοπούς που δεν έχουν καμία σχέση με τα συμφέροντά τους (κατά τη ρεαλιστική άποψη του ίδιου δόγματος).
Γιατί ο Τραμπ αντιπαθεί τον ιμπεριαλισμό που έχει γίνει κοινή γραμμή και για τα δύο κόμματα των ΗΠΑ από το 1945 και μετά είναι δύσκολο να πει κανείς, αλλά νομίζω ότι ενστικτωδώς τείνει να ασπάζεται τις αξίες των ιδρυτών του Έθνους και ανθρώπων όπως ο Ρεπουμπλικανός αντίπαλος του Γούντροου Γουίλσον, ο Γουίλιαμ Ταφτ, ο οποίος πίστευε στην οικονομική ισχύ των ΗΠΑ και δεν έβλεπε την ανάγκη να μετατρέψει αυτή τη δύναμη σε ηγεμονική πολιτική κυριαρχία στον κόσμο.
Αυτό δεν σημαίνει ότι ο Τραμπ θα εγκαταλείψει την ηγεμονία των ΗΠΑ (το ΝΑΤΟ δεν θα διαλυθεί), διότι, όπως έγραψε ο Θουκυδίδης: «δεν είναι πλέον δυνατόν να εγκαταλείψετε αυτή την αυτοκρατορία, αν και μπορεί να υπάρχουν κάποιοι άνθρωποι που με διάθεση ξαφνικού πανικού και με πνεύμα πολιτικής απάθειας πιστεύουν πραγματικά ότι αυτό θα ήταν κάτι ωραίο και ευγενές. Η αυτοκρατορία σας μοιάζει πλέον με τυραννία: μπορεί να ήταν λάθος να την πάρετε- είναι σίγουρα επικίνδυνο να την αφήσετε να φύγει». Αλλά υπό το πρίσμα των μερκαντιλιστικών αρχών του Τραμπ, θα έκανε τους συμμάχους των ΗΠΑ να πληρώσουν πολύ περισσότερα γι’ αυτό. Όπως στην Αθήνα του Περικλή, η προστασία δεν θα έρχεται πλέον δωρεάν. Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η πανέμορφη Ακρόπολη που όλοι θαυμάζουμε χτίστηκε με χρυσό που κλάπηκε από τους συμμάχους».
Διαβάστε επίσης:
Γυναικοκτονία στο Αγρίνιο: Συνελήφθη ο 30χρονος – Είχε ταμπουρωθεί στο πατρικό του
Ποιος ήταν ο Βαρδής Βαρδινογιάννης: Η ζωή, τα media και η επιχειρηματική δραστηριότητα
Νίκος Πλακιάς: «Παιδιά κάηκαν ζωντανά και προσπαθούν να συγκαλύψουν ακόμη και τώρα…»
