Αποχαιρετισμός στον Ντόναλντ Σάδερλαντ, τον σπουδαιότερο σύγχρονο Καναδό ηθοποιό, που έφυγε από τη ζωή στα 88 του χρόνια.
Την πρώτη φορά που ο πανύψηλος (1,93μ.), λιπόσαρκος και με τη χαρακτηριστική βραχνάδα στη φωνή Ντόναλντ Σάδερλαντ απασχόλησε τον κόσμο του σινεμά ήταν το 1970, όταν εμφανίστηκε στο «MASH» του Ρόμπερτ Αλτμαν. Τρία χρόνια νωρίτερα πάντως γνώρισε τι εστί χολιγουντιανή επιτυχία χάρη στο «Και οι 12 ήταν καθάρματα» ενός άλλου Ρόμπερτ (Oλντριτς), ο οποίος τον επέλεξε λόγω των μεγάλων του αυτιών! Στην ταινία του Aλτμαν όμως ήταν ο αδιαφιλονίκητος βασιλιάς υποδυόμενος τον σκανδαλιάρη στρατιωτικό γιατρό με το όνομα Χοκάι Πιρς που παίρνει μέρος στον πόλεμο της Κορέας. Ευθυτενής, σαρκαστικός και απρόβλεπτος, ο χαρακτήρας του Πιρς που έπλασε θα τον συνόδευε σταθερά στην υπόλοιπη καριέρα του ανοίγοντας τις πόρτες όχι μόνο των χολιγουντιανών στούντιο αλλά και των διασημότερων δημιουργών του ευρωπαϊκού κινηματογράφου.
Οι γυναίκες της ζωής του
Παρότι δεν ήταν γόης με την κλασική ομορφιά τύπου Νιούμαν ή Ρέντφορντ, ο Σάδερλαντ έκανε σχέσεις με ορισμένες από τις πιο καυτές ηθοποιούς του σινεμά. Η σχέση του με την Τζούλι Κρίστι προκάλεσε υποψίες για την αυθεντικότητα των ερωτικών σκηνών που είχαν στο θρίλερ «Μετά τα μεσάνυχτα» (1973) του Νίκολας Ρεγκ, ενώ φήμες υπήρξαν και για την «Εξαφάνιση» του Πάκουλα, όταν υποδύθηκε τον ντετέκτιβ που ερωτεύεται μια γοητευτική πόρνη. Η Τζέιν Φόντα χάρη στο φιλμ κέρδισε το 1971 το πρώτο της Οσκαρ και στην ομιλία της ευχαρίστησε τον συμπρωταγωνιστή της (στη διάρκεια των γυρισμάτων έγιναν εραστές παρότι ο Σάδερλαντ ήταν παντρεμένος με τη Σίρλεϊ Ντάγκλας) για όλα τα «έντονα συναισθήματα που της χάρισε και τη βοήθησαν να πλάσει τον ρόλο». Ομως ο Σάδερλαντ δεν ήταν μόνο ένας ερωτύλος σταρ. Εκείνη την περίοδο ανέπτυξε έντονη ακτιβιστική δράση λόγω του Βιετνάμ και μπήκε στα μαύρα κατάστιχα του FBI που παρακολουθούσε τις κινήσεις του. Μάλιστα δεν είναι λίγοι εκείνοι που υποστηρίζουν ότι δεν προτάθηκε για το Οσκαρ εκείνη τη χρονιά λόγω της αντιπολεμικής του στάσης.
Ο Ντόναλντ Σάδερλαντ έσβησε στις 20 Ιουνίου έπειτα από μακροχρόνιες περιπέτειες με την υγεία του. Την είδηση του θανάτου του κοινοποίησε στο Instagram ο ηθοποιός γιος του, Κίφερ Σάδερλαντ: «Με βαριά καρδιά σας λέω ότι ο πατέρας μου πέθανε. Προσωπικά πιστεύω ότι είναι ένας από τους σημαντικότερους ηθοποιούς στην ιστορία του κινηματογράφου. Ποτέ δεν πτοήθηκε από έναν καλό, κακό ή άσχημο ρόλο. Αγαπούσε αυτό που έκανε κι έκανε αυτό που αγαπούσε. Κανείς δεν μπορεί να ζητήσει περισσότερα από αυτό. Εζησε καλά μια ολόκληρη ζωή». Οι λέξεις είναι προσεκτικά επιλεγμένες. Ο Ντόναλντ Σάδερλαντ δεν είχε απλώς μια γεμάτη ζωή. Η πορεία του στο σινεμά αλλά και μακριά από αυτό ήταν γεμάτη από εμπειρίες. Πολιτικά δραστήριος (ανήκε στον χώρο της ριζοσπαστικής Αριστεράς), ασυμβίβαστος χαρακτήρας και ενίοτε εκκεντρικός, οδηγούνταν συχνά σε συγκρούσεις με τους σκηνοθέτες. Ακόμη και με τον Αλτμαν που του έφτιαξε την καριέρα με το «MASH» είχε προβλήματα αφού στα γυρίσματα πλακώθηκαν και ο Αμερικανός τον απέλυσε, αλλά τελικά έκανε πίσω όταν επενέβη ο παραγωγός Ιγκορ Πρέμινγκερ. Ο Φελίνι τον επέλεξε για να υποδυθεί τον «Καζανόβα» επειδή ήθελε κάποιον που να «μοιάζει με μαλάκα και να έχει φάτσα διαστροφική». Οταν ο Σάδερλαντ το έμαθε αυτό, η σχέση τους χάλασε και οι εκατέρωθεν προσβολές στα γυρίσματα έδιναν και έπαιρναν.
Η σκηνή που τον στοίχειωσε
Αξέχαστη ήταν η παρουσία του ως αρχηγού των φασιστών στο «1900» του Μπερτολούτσι το 1976, με την πιο σοκαριστική στιγμή της καριέρας του (η σκηνή του φόνου του μικρού παιδιού τον στοίχειωνε για χρόνια, με αποτέλεσμα να μην καταφέρει να δει ποτέ του το φιλμ), ενώ τέσσερα χρόνια μετά ο Ρόμπερτ Ρέντφορντ τον επιλέγει για τον πρωταγωνιστικό ρόλο του πατέρα στους οσκαρικούς «Συνηθισμένους ανθρώπους». Ομως και πάλι ο ηθοποιός αδικαιολόγητα δεν προτείνεται για Οσκαρ παρότι εκεί έδωσε ίσως την πιο δραματική ερμηνεία στην κινηματογραφική του διαδρομή. Το 2018 που παρέλαβε το τιμητικό Οσκαρ συνολικά για την καριέρα του (πάνω από 200 οι κινηματογραφικές και τηλεοπτικές δουλειές του) έδωσε μια υπέροχη –γεμάτη αυτοσαρκασμό αλλά και μικρές πινελιές πίκρας– παράσταση για το γεγονός της μόνιμης παράλειψης του ονόματός του από τους εκλέκτορες της Ακαδημίας όλα αυτά τα χρόνια.
Ο Σάδερλαντ δεν ήταν όμως ο ηθοποιός εκείνος που θα έμπαινε στα καλούπια της βιομηχανίας του θεάματος. «Κάθε φορά που διεκδικούσα ένα σπουδαίο ρόλο όλοι μου έλεγαν ότι είμαι ο καλύτερος ηθοποιός για να τον αναλάβει, αλλά δυστυχώς δεν μοιάζω σε τίποτε με τον άνθρωπο της διπλανής πόρτας» είχε πει ο ίδιος για την «κατάρα» τού να υποδύεται συνήθως διεστραμμένους, καταστροφικούς ή σατανικούς χαρακτήρες. Είχε κάνει πάντως και άστοχες επιλογές, όπως το να αρνηθεί να παίξει τον βασικό ρόλο στα «Αδέσποτα σκυλιά» του Σαμ Πέκινπα (1974) τον οποίο κέρδισε τελικά ο Ντάστιν Χόφμαν. Οι νεότερες γενιές τον ανακάλυψαν όταν υποδύθηκε τον αμείλικτο πρόεδρο Σνόου στο franchise «Αγώνες Πείνας», δίπλα στη νεαρή και άγνωστη τότε Τζένιφερ Λόρενς, την οποία θαύμαζε όχι μόνο για το ταλέντο της «αλλά κυρίως για την ευφυΐα της». Τα στοιχεία αυτά τα είχε κι ο ίδιος σε αφθονία σύμφωνα με τους περισσότερους φίλους και συνεργάτες (Ελ. Γκουλντ, Ρ. Ρέντφορντ, Κλ. Ιστγουντ, Ελ. Μίρεν κ.ά.) που εξέφρασαν τη θλίψη τους για τον χαμό του.
