Συνέντευξη με τον θρυλικό συγγραφέα και σχεδιαστή του πιο πλούσιου παπιού του κόσμου
Κεντρική φωτογραφία: σχεδιασμός Διονύσης Θεοδόσης
Ο σημαντικότερος διάδοχος του Καρλ Μπαρκς και δημιουργός των πιο εμβληματικών από τη δεκαετία του ’80 ιστοριών της περίφημης οικογένειας Ντακ τα τελευταία χρόνια διασχίζει πολύ συχνά τον Ατλαντικό για να συναντήσει τους θαυμαστές του και να απαντήσει στις απορίες τους για την παπιοπαρέα της Disney αλλά και την ιστορία των κόμικ του Μπαρκς, την οποία, όπως ο ίδιος διαπιστώνει, «πολλοί δεν ξέρουν».
Στην Ελλάδα είναι ιδιαίτερα αγαπητός, όπως αποδείχτηκε από τους χιλιάδες φαν που πέρασαν το κατώφλι του Comic Con 5 το περασμένο Σαββατοκύριακο στη Θεσσαλονίκη για να αποκτήσουν την πολυπόθητη υπογραφή του αλλά και να ακούσουν έναν από τους διασημότερους σχεδιαστές στον κόσμο να μιλάει για τη μακρόχρονη πορεία του στον μαγικό κόσμο των κόμικ.
– Από τη δεκαετία του ’40 μέχρι και τώρα γενιές και γενιές μεγαλώνουν με τις ιστορίες του Ντόναλντ και του Σκρουτζ. Ξέρει σήμερα ο κόσμος ποιος είναι ο Καρλ Μπαρκς και ποιος είστε εσείς, κ. Ρόσα;
Πολλοί με μπερδεύουν με τον Μπαρκς. Αυτό που με απασχολεί είναι ότι δεν ξέρουν ποιος είναι ο δημιουργός των παπιών, ποιος είναι ο Καρλ Μπαρκς και η ιστορία των κόμικ του. Πολλοί νομίζουν ότι είναι ένα σόου της τηλεόρασης και κάτι που ανήκει στην Disney. Λέμε «Disney κόμικ» αλλά η Disney δεν έχει καμία ανάμειξη. Τα βιβλία κόμικ βασίζονται στις ιστορίες του Καρλ Μπαρκς και είναι κάτι εντελώς διαφορετικό από οτιδήποτε ντισνεϊκό. Αυτό πρέπει να γίνει ξεκάθαρο. Οι χαρακτήρες, οι ιστορίες, οι λεπτομέρειες της οικογένειας Ντακ ήταν όλα έργο δικό του και των καλλιτεχνών οι οποίοι ύστερα από αυτόν συνεργάστηκαν με ανεξάρτητους εκδότες.
– Κάποιοι υποστηρίζουν πως είστε ο μόνος δημιουργός που συνέχισε το έργο του Μπαρκς με την ίδια έμπνευση και αυτός που το διέσωσε στην αιωνιότητα.
Δεν νομίζω ότι με χρειαζόταν για να διασωθεί η μνήμη του. Οι ιστορίες του παραμένουν τα πιο δημοφιλή κόμικ σε όλο τον πλανήτη παρόλο που οι πωλήσεις των βιβλίων είναι σε πτώση τόσο στην Ευρώπη σήμερα όσο και στην Αμερική ήδη από το ’70. Πάντα χαίρομαι πολύ όταν κάποιοι μου λένε ότι δίπλα στις δικές του ιστορίες έχουν και τις δικές μου. Νομίζω ότι ο κόσμος θαυμάζει τις ιστορίες μου γιατί αντιλαμβάνεται πως πρώτα από όλα είμαι θαυμαστής των ιστοριών του Μπαρκς. Δεν ήμουν ποτέ εξπέρ επαγγελματίας, είμαι ένας φαν όπως ο καθένας. Σταμάτησα να δουλεύω πριν από δώδεκα χρόνια. Παραιτήθηκα γιατί δεν μου άρεσε όλο το σύστημα, αλλά δεν κουράστηκα ποτέ να ταξιδεύω και να συναντώ φαν σαν εμένα ανά τον κόσμο.
– Θυμάστε πότε σχεδιάσατε κόμικ για πρώτη φορά;
Νομίζω πως άρχισα να σχεδιάζω από τη μέρα που γεννήθηκα. Θα σας πω την ιστορία μου συνοπτικά. Από μικρός ήξερα ότι θα σπουδάσω πολιτικός μηχανικός και θα αναλάβω την κατασκευαστική εταιρεία την οποία ίδρυσε ο παππούς μου, όπως και έγινε. Ωστόσο μεγάλωνα περιτριγυρισμένος από κόμικ λόγω της αδερφής μου. Η κατά έντεκα χρόνια μεγαλύτερη αδερφή μου είχε πολλά βιβλία κόμικ, τα οποία μάζευε από τη δεκαετία του ’40. Ετσι λοιπόν γεννήθηκα και μεγάλωσα ανάμεσα σε κόμικ. Είμαι φαν και συλλέκτης από τα γεννοφάσκια μου. Γι’ αυτό λέω ότι είμαι εραστής των κόμικ από πάντα και συλλέκτης από δώδεκα χρόνων. Αρχισα να συλλέγω μόνος μου κόμικ το 1961. Τότε κανείς δεν ήξερε τον Καρλ Μπαρκς, δεν υπήρχε το όνομά του στα βιβλία. Τη δεκαετία του ’70 αρχίσαμε να μιλάμε γι’ αυτόν μεταξύ μας κάποιοι συλλέκτες. Το όνομά του ήταν άγνωστο, όμως είχαμε ανακαλύψει ότι αυτός ήταν ο δημιουργός των ιστοριών των παπιών και όχι ο Ντίσνεϊ. Ο Ντίσνεϊ όμως δεν ήθελε αυτό να γίνει γνωστό και γι’ αυτό δεν υπήρχε το όνομα του Μπαρκς στα βιβλία.
Το ’87 τρεις φίλοι μου, συλλέκτες και φαν σαν εμένα, πήραν την άδεια της Disney για εκδόσεις βιβλίων κόμικ στη Βόρεια Αμερική, άρχισαν να συστήνουν τον Καρλ Μπαρκς στους Αμερικανούς και να δημοσιεύουν τα ονόματα συγγραφέων και σχεδιαστών. Οταν το είδα τηλεφώνησα αμέσως στον ένα από αυτούς, τον εκδότη της Gladstone Publishing στην Αριζόνα –είναι γνωστή αυτή η ιστορία αλλά και αληθινή–, και του είπα: «Είναι στο πεπρωμένο μου να γράψω και να σχεδιάσω μία και μόνο περιπέτεια του Θείου Σκρουτζ». Συμφώνησε και έκανα το «The son of the sun» (Ο γιος του ήλιου). Χαρακτηρίστηκε τότε από τους κριτικούς ως η καλύτερη ιστορία κόμικ της χρονιάς.
Ήταν η πρώτη μου ιστορία για τον Σκρουτζ. Ηξερα ότι δεν θα έβγαζα ποτέ από τα κόμικ όσα χρήματα έβγαζα από την οικογενειακή επιχείρηση αλλά δεν μ’ ένοιαζε. Αφησα την 85άχρονη κατασκευαστική εταιρεία του παππού μου και άρχισα να γράφω και να σχεδιάζω κόμικ αποκλειστικά. Δεν θα το έκανα αν δεν ήμουν σε θέση να δουλέψω για τις δημιουργίες του Μπαρκς. Θα παρέμενα ένας συλλέκτης κόμικ που θα σχεδίαζε αυστηρά ως χόμπι, όπως έκανα μέχρι τότε.
– Πολύ σύντομα σταματήσατε να δουλεύετε σε αμερικανικές εκδόσεις. Γιατί;
Από τις αρχές του ’90 στην Αμερική όλα τα κόμικ ήταν ίδια, αφιερωμένα όλα στον βωμό του εύκολου κέρδους. Αρχισα να δουλεύω για την Egmont Publishing, τη μεγαλύτερη ευρωπαϊκή εταιρεία, η οποία δεν θεωρούσε ότι όλα πρέπει να είναι ίδια προκειμένου να πουλήσουν.
– Γι’ αυτό τον λόγο το «Ο βίος και η πολιτεία του Σκρουτζ ΜακΝτάκ» εκδόθηκε πρώτα στην Ευρώπη;
Είναι κάτι παραπάνω από αυτό. Περίπου το 1992 αποφάσισαν στην Disney να δημιουργήσουν ειδικές εκδόσεις για τους συλλέκτες – άλλωστε δεν υπήρχαν άλλοι αναγνώστες στις ΗΠΑ. Ο στόχος ήταν μια μικρή σειρά για τη ζωή του Σκρουτζ ΜακΝτάκ και πρότειναν σε έναν φίλο μου εκδότη να το αναλάβει. Εκείνος με κάλεσε –παρόλο που ήξερε ότι δεν θα δούλευα για την Disney– επειδή γνώριζα καλά αυτό τον χαρακτήρα. Αρνήθηκα φυσικά, αλλά του ζήτησα να το προτείνω στην Egmont. Αν το δεχόταν, αυτός θα έπαιρνε έτοιμη την ιστορία χωρίς να ξοδευτεί. Διότι ούτε οι δημιουργοί πληρώνονται για δεύτερη χρήση μιας ιστορίας τους ούτε οι εκδότες της, σύμφωνα με το συμβόλαιο που έχουν με την Disney. Ο,τι παράγουν είναι δική της πνευματική ιδιοκτησία. Μόνο η Disney κερδίζει από αυτό. Ετσι λειτουργεί το σύστημα. Ο εκδότης μου στην Κοπεγχάγη δέχτηκε και έγινε. Ο λόγος που ανέλαβαν να το κάνουν οι Ευρωπαίοι –και, όπως ευχόμουν, μου πρότειναν να φτιάξω εγώ τη σειρά– ήταν για να αποτρέψουμε την Disney να αναμειχθεί σε αυτή την ιστορία. Θα το έκαναν λάθος. Δεν ήξεραν τίποτε για τον χαρακτήρα του Σκρουτζ, δεν ήξεραν τους χαρακτήρες του Μπαρκς. Και για μένα ο κύριος λόγος της δημιουργίας του βιβλίου ήταν να βάλω σε μια μεγάλη ιστορία κάθε γεγονός στο οποίο είχε αναφερθεί σχετικά με τον Σκρουτζ ΜακΝτάκ ο Καρλ Μπαρκς, ώστε να μην υπάρχει καμιά σύγχυση για την πραγματική ζωή του χαρακτήρα. Σας είπα, πρώτα από όλα είμαι φαν των ιστοριών του Μπαρκς.
– Στην ιστορία σας «Γράμμα από το σπίτι» ο Σκρουτζ μεταβάλλεται σε πολύ «ανθρώπινο» παπί. Τελικά ο χρόνος δεν άφησε αλώβητο ούτε τον Σκρουτζ, έτσι δεν είναι;
Ολοι είναι άνθρωποι, δεν είναι παπιά. Εγώ τα βλέπω ως ανθρώπους πάντα. Το ίδιο και ο Μπαρκς, ο οποίος έχει δείξει τα συναισθήματα του Σκρουτζ. Ακόμη και όταν τα έκρυβε λόγω του χαρακτήρα του. Είναι λίγο ντροπαλός. Οπως είμαι κι εγώ. Κρύβεται συμπάθεια στα συναισθήματά του. Την εκφράζει κάποιες φορές. Και αυτό τον κάνει ενδιαφέροντα χαρακτήρα. Ο χρόνος τον επηρεάζει, τα πράγματα όμως που είναι σημαντικά γι’ αυτόν δεν αλλάζουν. Το ίδιο ισχύει και για μένα.
– Βλέπετε τον εαυτό σας στον Σκρουτζ;
Μοιάζουμε. Οταν ήμουν παιδί οι γονείς μου δεν ήξεραν τι να κάνουν μ’ εμένα. Περνούσα τον περισσότερο καιρό μόνος μου σχεδιάζοντας. Είχα άραγε δυστυχισμένη παιδική ηλικία; Δεν ξέρω. Δεν έχω αναρωτηθεί. Αλλά ήθελα να απομονώνομαι και μου άρεσε αυτό. Αποκομμένος από τον κόσμο, από τη διασκέδαση και από την οικογένεια είναι και ο Σκρουτζ. Και νομίζω ότι του αρέσει η ζωή του.
– Στις ΗΠΑ σας αναγνωρίζουν στον δρόμο, κ. Ρόσα;
Οχι, κανείς δεν ξέρει ποιος είμαι. Μερικοί νομίζουν ότι κάνω τη φωνή του Ντόναλντ Ντακ σε κάποιο από τα «Duck tales» ή κάτι ανάλογο. Οι Αμερικανοί σταμάτησαν να διαβάζουν βιβλία κόμικ τη δεκαετία του ’70. Δεν ξέρουν ποιος είναι ο Καρλ Μπαρκς, αγνοούν εντελώς τις ιστορίες του και πιστεύουν ότι τα βιβλία κόμικ προέκυψαν από τα «Duck tales». Οι Αμερικανοί δεν ασχολούνται με την Ιστορία, μόνο με το τώρα. Οι Ευρωπαίοι, από την άλλη, ασχολούνται με την Ιστορία. Ομως προσωπικά με ενδιαφέρει πολύ να μιλάω για τον Καρλ Μπαρκς και το κάνω και στην Αμερική. Με ενδιαφέρει πολύ να είναι ξεκάθαρο στον κόσμο ποιος είναι. Ολα ξεκίνησαν από τον Μπαρκς. Αυτός είναι που αξίζει πρώτος απ’ όλους τους επαίνους.
*Φωτογραφίες: Δέσποινα Βαξεβάνη