Το ισοζύγιο της συμφωνίας δείχνει κέρδη δισ. ευρώ και πολλές δυνατότητες για την οικονομία και τη χώρα. Με χειροπιαστά οφέλη ύψους πολλών δισεκατομμυρίων ευρώ έφυγε από το τραπέζι των διαπραγματεύσεων του Eurogroup η ελληνική κυβέρνηση.
Η συμφωνία που επιτεύχθηκε με τους Ευρωπαίους εταίρους για το ελληνικό χρέος για πρώτη φορά έχει και τη συγκατάθεση (σχεδόν…) του ΔΝΤ, το οποίο διά της Κριστίν Λαγκάρντ ομολόγησε ότι το χρέος είναι (σχεδόν…) βιώσιμο, κάτι που δεν συνέβη ποτέ στο παρελθόν.
Τα οφέλη είναι άμεσα και μετρήσιμα για ένα τμήμα των αποφάσεων, ενώ υπάρχουν και μέτρα η ποσοτική απεικόνιση των οποίων είναι συνάρτηση πολλών παραγόντων που δεν είναι σταθεροί και μόνο κατά προσέγγιση μπορούν να γίνουν υπολογισμοί.
1. Παράταση δέκα χρόνων ή έμμεσο κούρεμα 30 δισ. ευρώ
Η απόφαση αυτή σημαίνει ότι τα χρέη της Ελλάδας προς τον EFSF, δηλαδή τον αρχικό μηχανισμό που συγκροτήθηκε για να δανειοδοτηθεί η κυβέρνηση Σαμαρά, μετακυλίονται κατά μια δεκαετία. Το συνολικό χρέος προς τον EFSF, ύψους 130,913 δισ. ευρώ, εξυπηρετείται αυτήν τη στιγμή με επιτόκιο 3% ετησίως και η αποπληρωμή του ετήσιου λήγοντος κεφαλαίου ξεκινούσε μέχρι χθες από το 2023 και επεκτεινόταν μέχρι το 2056. Τώρα, με την παράταση, θα αρχίσει το 2033 και θα αποπληρώνεται μέχρι το 2066.
Οπως προκύπτει και από τον πίνακα που παρατίθεται, από αυτήν τη ρύθμιση την επόμενη δεκαετία η χώρα θα κερδίσει 4,4 δισ. ευρώ σε κεφάλαια (έμμεσο κούρεμα με αναγωγή σε παρούσες αξίες των μελλοντικών πληρωμών) και άλλα 750 εκατομμύρια από τόκους από τη δεκαετή περίοδο χάριτος, δηλαδή τη μη καταβολή τόκων. Για το σύνολο της 33χρονης εξόφλησης του δανείου το συνολικό έμμεσο κούρεμα και τα κέρδη από τους τόκους θα αγγίξουν τα 30 δισ. ευρώ ή τις 17 μονάδες τρέχοντος ΑΕΠ.
Η άμεση όμως σοβαρή συνέπεια είναι ότι η χώρα απαλλάσσεται από το βάρος να πληρώσει υπέρογκα τοκοχρεολύσια την επόμενη 15αετία. Σε επίπεδο ταμειακών ροών η απόφαση του Eurogroup σημαίνει ότι μέχρι το 2033 η Ελλάδα απαλλάσσεται από την πληρωμή 25,8 δισ. ευρώ κεφαλαίου και τόκων και 745 εκατ. ευρώ τόκων.
Συμπέρασμα: η Ελλάδα και έμμεσα κερδίζει, γιατί σε βάθος περίπου 33 χρόνων μειώνει το χρέος της κατά 30 δισ. ευρώ, αλλά και από ταμειακή άποψη στη δεκαετία 2023-33 κερδίζει ή μεταθέτει πληρωμές 26,5 δισ. ευρώ.
2. Άλλα 4 δισ. δωρεάν
Η απόφαση περιλαμβάνει την υποχρεωτική επιστροφή στη ελληνική κυβέρνηση μέσα στην προσεχή τετραετία (σε οκτώ ισόποσες εξαμηνιαίες δόσεις) ποσού περίπου 4 δισ. ευρώ από τα κέρδη που είχαν αποκομίσει οι κεντρικές τράπεζες της ευρωζώνης κατά την περίοδο της έντονης πτώσης των ελληνικών ομολόγων και εντεύθεν. Αυτά δεν είναι δανεικά αλλά άμεση ενίσχυση των ταμείων του ελληνικού κράτους. Το πώς θα χρησιμοποιηθούν αυτά τα χρήματα θα είναι στη διακριτική ευχέρεια της ελληνικής κυβέρνησης. Η διαφορά με παλαιότερες αποφάσεις του Eurogroup (επί Σαμαρά – Βενιζέλου) επί του θέματος είναι ότι τότε η ελληνική κυβέρνηση ήταν υποχρεωμένη να χρησιμοποιήσει αυτά τα χρήματα στην αποπληρωμή του χρέους.
3. Ενίσχυση του μαξιλαριού με 15 δισ.
Η ενίσχυση του υπάρχοντος μαξιλαριού, ύψους 9 δισ. ευρώ, με άλλα 15 δισ. από τα 40 δισ. που έχουν περισσέψει από το δάνειο του 2015 με την υπογραφή του τρίτου μνημονίου σημαίνει ότι η χώρα έχει τη δυνατότητα, εάν δεν μπορεί να δανειστεί από τις αγορές ή δεν φτάνουν τα πλεονάσματα του προϋπολογισμού, να χρησιμοποιεί τα 24 δισ. για αποπληρωμή χρεολυσίων.
4. Το χρέος 2019-23
Μέχρι το 2023 η Ελλάδα έχει να πληρώσει με προσέγγιση δεύτερου δεκαδικού (χωρίς τα έντοκα, τα repos αλλά με τα χρέη της ΤτΕ):
2018 5,1 δισ.
2019 6,0 δισ.
2020 3,4 δισ.
2021 5,2 δισ.
2022 8,5 δισ.
Σύνολο 28,2 δισ.
Το ποσό αυτό θεωρείται απόλυτα διαχειρίσιμο γιατί αν αθροιστούν τα 24 δισ. ευρώ του μαξιλαριού και τα 4 δισ. των επιστροφών στο κρατικό ταμείο χωρίς τα πρωτογενή πλεονάσματα, που θα φτάνουν τουλάχιστον τα 7 δισ. τον χρόνο, καλύπτει πλήρως τις υποχρεώσεις του. Στην πραγματικότητα, δεδομένης της δυνατότητας του ελληνικού δημοσίου να προσφεύγει στις αγορές, δημιουργείται πλέον ένα πλαίσιο μηδενισμού οποιουδήποτε κινδύνου χρεοκοπίας τουλάχιστον για μια 15αετία (πέντε ως το 2013 συν δέκα μέχρι το 2033).
5. Τα κρυφά χαρτιά του σχεδίου
Μεγαλύτερες όμως δυνατότητες δημιουργούνται εμμέσως αλλά σαφώς από τις προχθεσινές αποφάσεις του Eurogroup. Ποιες είναι αυτές;
Α Η δυνατότητα της ελληνικής κυβέρνησης να χρησιμοποιήσει μέρος ή το σύνολο του μαξιλαριού για την προεξόφληση του χρέους προς το ΔΝΤ. Η Ελλάδα χρωστάει 10,4 δισ. στο ταμείο. Αν προεξοφλήσει αυτό το χρέος, θα εξοικονομήσει το ποσό των 400 εκατ. ευρώ τον χρόνο από τόκους, μιας και το επιτόκιο εξυπηρέτησης των δανείων του ΔΝΤ είναι 4%.
Β Η δυνατότητα της κυβέρνησης να ανακαλέσει (προεξοφλήσει) ομόλογα του EFSF (από αυτά που επιμηκύνεται η λήξη τους), τα οποία έχουν επιτόκιο 3%. Βεβαίως για την περίοδο χάριτος κάτι τέτοιο δεν είναι αναγκαίο. Οσο όμως θα πλησιάζουμε προς το 2033 η δυνατότητα αυτή θα είναι σημαντική, με την προϋπόθεση ότι η χώρα θα μπορεί να δανείζεται με επιτόκιο χαμηλότερο του 3%. Αυτό σημαίνει δυνατότητα να υπάρξουν σημαντικά κέρδη και στο επιτοκιακό μέτωπο αλλά και επί των πραγματικών αξιών των ομολόγων του EFSF, καθώς η διεθνώς αποδεκτή πρακτική είναι ότι αν τα τρέχοντα (την περίοδο της ανάκλησης-προεξόφλησης) επιτόκια είναι χαμηλότερα από το επιτόκιο των ομολόγων (3% στη συγκεκριμένη περίπτωση), η προεξόφληση να γίνεται υπό το άρτιο, δηλαδή τα 1.000 ευρώ να πληρώνονται 900, 950 κ.λπ. ευρώ, ανάλογα με τις χρηματοοικονομικές συνθήκες.
6. Το θετικό ντόμινο
Λογικά, τους επόμενους μήνες οι τρεις γνωστοί οίκοι (Moody’s, Fitch, S&P) θα προχωρήσουν σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας της χώρας, πιθανώς νωρίτερα και από τις προκαθορισμένες ημερομηνίες. Αυτό σημαίνει άμεση υποχώρηση των επιτοκίων δανεισμού της Ελλάδας. Υπάρχουν ωστόσο οι αβεβαιότητες της εποχής (Ιταλία, προσφυγικό), αλλά ήδη τα ελληνικά επιτόκια είναι υψηλά και εμπεριέχουν την τιμολόγηση υψηλών κινδύνων.
Κοντολογίς, η αναβάθμιση από τους οίκους σε συνδυασμό με τις συνεχώς βελτιούμενες επιδόσεις της ελληνικής οικονομίας αναμένεται να δημιουργήσουν σύντομα τη δυνατότητα άνετης εξόδου της χώρας στις αγορές. Η επιστροφή σε αυτή την κανονικότητα θα ενισχύσει και την ορατή και δυνατή πλέον προεξόφληση ομολόγων σε χαμηλότερες τιμές από τις ονομαστικές. Υπάρχουν εξάλλου στην αγορά πέραν του EFSF και του ΔΝΤ και άλλες κατηγορίες ελληνικών ομολόγων, όπως για παράδειγμα αυτά που προέρχονται από τον διμερή δανεισμό με χώρες της ΕΕ, συνολικού ύψους 52,9 δισ., τα οποία λήγουν μεταξύ 2021-2041. Κατά συνέπεια, δυνητικά οι επιπτώσεις της συμφωνίας σε βάθος δέκα χρόνων, πέραν αυτών που ήδη κοστολογούνται άμεσα, είναι πολύ μεγαλύτερες.
7. Πού χρωστάει η Ελλάδα
Με βάση τα πρόσφατα στοιχεία του ΟΔΔΗΧ, το ελληνικό χρέος διαρθρώνεται ως εξής (σε δισ.):
Εντοκα γραμμάτια 14,3
Ομόλογα ANFA 3,308 (επιστρέφονται)
Ομόλογα εκτός PSI 0,549
Ομόλογα από PSI κ.λπ. 39,89
Τιτλοποιήσεις 0,059
SMP (ομόλογα που διακρατούνται από ΕΚΤ) 9,5
Δάνεια ΤτΕ 2,84
Δάνεια Ευρωπαϊκής Τράπεζας Επενδύσεων 7,9
Διάφορα 4,4
EFSF 130,9
ESM 43,87
Διμερή δάνεια από χώρες ΕΕ 52,9
ΔΝΤ 10,4
Repos (λήγουν και θα ανανεωθούν εντός του 2018 ) 22,5
Κανονικά τα repos και τα έντοκα επειδή ρολάρονται δεν υπολογίζονται από πολλούς αναλυτές στο χρέος.
8. Τα δύσκολα σημεία
Α Η ανά εξάμηνο επανάκριση της πορείας της ελληνικής οικονομίας προκειμένου να καταβάλλονται τα 500 εκατ. από την επιστροφή των 4 δισ. ευρώ που παρακρατούν οι κεντρικές τράπεζες, ενώ δεν αφορά κάποιο ιδιαίτερα σοβαρό ποσό, παρ’ όλα αυτά θα δίνει τη δυνατότητα στις διεθνείς αγορές να στρέφουν συχνά πυκνά με αφορμή τις εκθέσεις την προσοχή στη χώρα, κάτι που θα επηρεάζει σαφώς τα ελληνικά ομόλογα και τις αποδόσεις τους, άρα και το κόστος νέου δανεισμού των ελληνικών ομολόγων.
Β Η συγκέντρωση τεράστιων υποχρεώσεων για τη χώρα μετά το 2033 δημιουργεί πολλά ερωτήματα για το πώς θα τα καταφέρει, κάτι που προϋποθέτει απογείωση της ελληνικής οικονομίας το 2020-30.
Γ Το μέγα ερώτημα είναι πώς η κυβέρνηση θα κατορθώσει να διαχειριστεί τις αποφάσεις (έχουν θεσμοθετηθεί και από την ίδια) για τις συντάξεις (2019) και τις φορολογικές κλίμακες (2020), καθώς και στην τεχνική συμφωνία επαναλαμβάνεται ότι η κυβέρνηση θα εφαρμόσει τα συμφωνηθέντα. Σύμφωνα πάντως με πληροφορίες, σημαντικό τμήμα της Κομισιόν προεξάρχοντος του Πιερ Μοσκοβισί έχει διαβεβαιώσει την κυβέρνηση ότι θα υπάρξουν «βοήθειες» για την εξουδετέρωση των περικοπώνν των συντάξεων.
Κατά τα λοιπά, τα κυβερνητικά στελέχη παραπέμπουν μετά την 21η Αυγούστου για το θέμα, ενώ μόλις προχθές ο Δημήτρης Τζανακόπουλος κάλεσε ειρωνικά τη ΝΔ να μη στηρίζει την αντιπολιτευτική της τακτική στο αφήγημα περί περικοπής των συντάξεων.
