Με αφορμή τη διανομή του ντοκιμαντέρ «Moonage daydream» ανιχνεύουμε τους ενδυματολογικούς κώδικες του Ντέιβιντ Μπόουι.
O Ντέιβιντ Μπόουι υπήρξε αναµφισβήτητα ο πιο επιδραστικός (και) ενδυµατολογικά καλλιτέχνης. Οι πειραµατισµοί του στη µουσική δεν έληγαν στις νότες και στους στίχους, αλλά έβρισκαν εφαρµογή και στις πολλές φορές προκλητικές ενδυµατολογικές του αναζητήσεις· ο όρος «express and impress» του ταιριάζει γάντι. Από το «Space oddity» (1967) µε την ολόσωµη συνθετική glitter στολή έως την περσόνα Ziggy Stardust η καινοτοµία και ο πειραµατισµός ξεχειλίζουν. Ενας καλλιτέχνης που είχε αντιληφθεί από τα πρώτα του βήµατα ότι το ρούχο είναι µέρος και βασικός συντελεστής της παράστασης.
«Εχασα την παιδικότητά µου, έχασα τη νιότη µου»
Ο Μπόουι κυκλοφορεί το πρώτο του άλµπουµ µε 14 τραγούδια, το «The world of David Bowie», το 1967. Αµέσως γίνεται αντιληπτό ότι αυτός ο 20άχρονος ήρθε στη µουσική σκηνή για να ανατρέψει ό,τι θεωρούσαµε µέχρι τότε icon. To στιλ mod που υιοθετεί εκείνη την περίοδο –µε τις σπαστές αφέλειες και τις µυτερές µπότες– δείχνει ακαταµάχητο επάνω του. Το «Space oddity» όµως είναι εκείνο που τον κάνει να πειραµατίζεται µε το ρούχο και να συνθέτει εικόνες χωρίς προηγούµενο, δηµιουργώντας κυριολεκτικά ένα alter ego, τον Ziggy Stardust, το οποίο επικυρώνει µε το «The rise and fall of Ziggy Stardust and the spiders from Mars» (1972). Υπενθυµίζω ότι ο συγκεκριµένος δίσκος ήταν ένας ύµνος προς τον Major Tom, ένα φανταστικό χαρακτήρα που αναζητούσε τον τρόπο για να πάει στο φεγγάρι. ∆εν είναι τυχαίο άλλωστε ότι το «Space oddity» (από το άλµπουµ «David Bowie») φτάνει στα hits το 1969, µετά την προσσελήνωση του «Apollo 11» (20 Ιουλίου 1969).
Tο πορτρέτο Hunky Dory (στο οµότιτλο άλµπουµ του 1971) ήταν αυτό που αποθέωσε τη δηµιουργικότητα και τον αχαλίνωτο πειραµατισµό του, όπως φυσικά και ο Ziggy Stardust όταν πρωτοχρησιµοποίησε µολύβι µατιών, το γνωστό eyeliner, πειραµατικό make-up, εφαρµοστά ρούχα αλλά και όγκους που αποθέωναν το στιλ του. Κανείς δεν µπορούσε να αρνηθεί ότι ήταν το απόλυτο αστέρι της εποχής και επηρέαζε τις τάσεις της µόδας περισσότερο απ’ όσο ο ίδιος επηρεαζόταν απ’ αυτές. Η στιλιστική του απόκλιση και η µοναδικότητά της επέδρασαν χωρίς αµφιβολία στον Στάνλεϊ Κιούµπρικ για το «Κουρδιστό πορτοκάλι» (A clockwork orange, 1971).
Ο Ντέιβιντ Μπόουι ήταν ένας χαµαιλέοντας του στιλ, ικανός να επινοεί διαφορετικές προσωπικότητες κάθε φορά, καθεµία από τις οποίες διέθετε τόσο συγκροτηµένη δοµή όσο και καινοτοµία. Στα µέσα του ’70 παρουσιάζει τον Thin White Duke, µια περσόνα ανδρόγυνη –µε µαλλιά βαµµένα σε έντονο χρυσόξανθο και make-up– µε three-piece-suits, κοµψά παπούτσια· ενδυµατολογικά παρέπεµπε στα µοντέλα του Yves Saint Laurent εκείνης της περιόδου. Το 2012 ο Εντί Σλιµάν ως καλλιτεχνικός διευθυντής του οίκου επανέφερε το στιλ του. Οταν ο Μπόουι πέθανε ο Σλιµάν είχε γράψει στο περιοδικό του «Victoria & Albert Museum» τα εξής: «Ο Ντέιβιντ έφυγε και µας άφησε µόνους µας. Εχασα την παιδικότητά µου, έχασα τη νιότη µου. Ποτέ τίποτε δεν θα είναι ίδιο ξανά».
Η σχέση του µε τους σχεδιαστές έµοιαζε να είναι µοναδική και ο ίδιος λειτουργούσε ως µούσα τους. Θα υπενθυµίσω τις συνεργασίες του µε τον Αλεξάντερ ΜακΚουίν για την περιοδεία του το 1996 και το frock coat µε την αγγλική σηµαία στη πλάτη του ρούχου –o Μπόουι ενθουσιάστηκε τόσο που το χρησιµοποίησε και στο εξώφυλλο του «Earthling» το 1997–, µε τον Κανσάι Γιαµαµότο – το κοστούµι για την περσόνα Ziggy Stardust και µε τον Τιερί Μιγκλέρ – το κοστούµι για τον γάµο του µε την Ιµάν.
«Το glam πέθανε µε τον βασιλιά του»
Το 2011 o Ντρις βαν Νότεν στη συλλογή του Φθινόπωρο – Χειµώνας επανεξέτασε το dandy style του Μπόουι και επανέφερε το Thin White Duke. Το 2013 στην επίδειξή του Ανοιξη – Καλοκαίρι ο Ζαν-Πολ Γκοτιέ απέδωσε φόρο τιµής µε αναφορές στο φανταχτερό make-up και στα κόκκινα µαλλιά του Ziggy Stardust. Tην ίδια χρονιά ο Μπόουι πρωταγωνιστούσε στο video art-campaign «L’invitation au voyage» της Louis Vuitton τραγουδώντας το «I’d rather be high».
Το 2015 ο οίκος Dior στην υψηλής ραπτικής Ανοιξη – Καλοκαίρι συλλογή µε τίτλο «Moonage daydream» τίµησε το «The rise and fall of Ziggy Stardust and the spiders from Mars»· τα µοντέλα στην πασαρέλα βάδιζαν ακολουθώντας τον ρυθµό των «Wild is the wind» και «Rock’n’roll suicide».
To 2016-17 στην αντρική συλλογή Φθινόπωρο – Χειµώνα των Burberry ο καλλιτεχνικός διευθυντής Κρίστοφερ Μπέιλι αφιέρωσε την επίδειξή του στον Μπόουι τονίζοντας: «Ηταν ένας θρύλος. Σε όλους µας θα λείψουν η δηµιουργικότητά του, το στιλ του και η εκλεκτική του προσέγγιση στο καθετί».
Η σχέση του µε τη µόδα ήταν χωρίς προηγούµενο, αλλά εκείνο που θέλω να τονίσω είναι ότι εκτός από τις επιτυχηµένες συνεργασίες του µε σχεδιαστές, ήταν ο ίδιος που σχεδίαζε και επανασχεδίαζε τις περσόνες του. Vamp, camp, androgynous· όλα χωρούσαν και αφοµοιώνονταν στο πρόσωπό του. Ο Μπόουι µπορούσε να είναι αρρενωπός και σκληρός όσο και να ακροβατεί µε µια θηλυκή πλευρά, χαρακτηριστικό που τον έκανε µοναδικά διαφορετικό.
Στις αρχές του ’90 γνώρισε την Ιµάν, τη Σοµαλή super model, η οποία έµελλε να γίνει η γυναίκα της ζωής του. Οµως η σχέση τους δεν επηρέασε τις γενναίες στιλιστικές επιλογές και τη ροπή του στην καινοτοµία. Ηδη είχε αρχίσει να συνεργάζεται µε τον Μικ Τζάγκερ και να αναδεικνύει τις πιο ροκ πτυχές του εαυτού του. Η αρχή του νέου αιώνα όµως τον βρίσκει να επιστρέφει σε µνήµες της νεότητάς του, στο hippy look. Πολλοί το αποδίδουν στην Ιµάν, άλλοι στον ταξιδιάρικο χαρακτήρα του και γενικότερα στην εποχή. Τα φαρδιά και floral πουκάµισα, τα παντελόνια baggy αλλά και bootcut και τα calf length παλτά γίνονται τα αγαπηµένα του κοµµάτια.
Το 2013 ψηφίζεται ο πιο καλοντυµένος άντρας στη βρετανική ιστορία (The Best Dressed Man in British History) από µια οµάδα ειδικών επάνω στη µόδα για το «BBC History Magazine». H ενδυµατολογική του εκκεντρικότητα ήταν τόσο ταυτόσηµη µε τη µουσική του ταυτότητα ώστε πολλοί καλλιτέχνες ακολουθούν τις επιλογές του έως σήµερα. Το 2015 η καλλιτεχνική οργάνωση Philharmonie de Paris εκθέτει κάποια από τα ρούχα του – η έκθεση προσέλκυσε 200.000 επισκέπτες, ενώ αργότερα µεταφέρθηκε στην Αυστραλία, την Ολλανδία και την Ιαπωνία.
Φτάνοντας προς το τέλος και ενώ γνωρίζει το επερχόµενο γεγονός, ετοιµάζει το άλµπουµ «Blackstar» – στην ενότητα περιλαµβάνει το «Lazarus». H σκηνή που βγαίνει από την ντουλάπα –η προσοµοίωσή της µε φέρετρο είναι ξεκάθαρη–, το δυστοπικό περιβάλλον γύρω από το Blackstar µε καταστραµµένους και χέρσους αγρούς –ίσως µια δήλωση για την κλιµατική κρίση που βιώνουµε–, αλλά και η προφανής ταλαιπωρηµένη εικόνα του µε ρούχα που θυµίζουν κουρασµένο ταξιδιώτη καθώς και η νεκροκεφαλή µε τους πολύτιµους λίθους µες στη στολή του πεθαµένου αστροναύτη –αναφορά στο «Space oddity» και στον Major Tom– πιθανότατα δηλώνουν ότι το «glam πέθανε µε τον βασιλιά του».
Ο Δημήτρης Γραμματικογιάννης είναι eco stylist & fashion editor
