Κέρδη εκατομμυρίων ευρώ κατάφερνε να αποκομίζει η Novartis από τις πωλήσεις φαρμάκων όχι μόνο στη χώρα μας αλλά σε όλη την Ευρώπη λαμβάνοντας χείρα βοηθείας από ‘Ελληνες υπουργούς, όπως αποκάλυψε χθες το Documento και προκύπτει από τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας.
Πριν από έναν χρόνο το Documento αποκάλυπτε στο 8ο φύλλο του την επιθετική πολιτική που είχε ακολουθήσει από το 2008 και μετά η Novartis προκειμένου να κατακτήσει μεγαλύτερο μερίδιο στην αγορά του φαρμάκου. Δεν ήταν μόνο η ελληνική αγορά που παρουσίαζε εξαιρετικό ενδιαφέρον για τη μητρική εταιρεία, αλλά γενικότερα η Ελλάδα. Η χώρα μας είναι ιδιαίτερα σημαντική σε πανευρωπαϊκό επίπεδο, καθώς αποτελεί χώρα αναφοράς για τη διαμόρφωση των τιμών των φαρμάκων. Συγκεκριμένα, οι τιμές που είναι πατενταρισμένες διαμορφώνονται με βάση τον μέσο όρο τιμών στις τρεις πιο φθηνές χώρες της ΕΕ των 27. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται συνήθως η Ελλάδα, όπως και η Πορτογαλία. Το γεγονός αυτό φαίνεται ότι εκμεταλλεύτηκε η Novartis προκειμένου να εκτοξεύσει τα κέρδη της από τις πωλήσεις δικών της φαρμακευτικών σκευασμάτων. Αλλωστε, σύμφωνα με πληροφορίες του Documento, η Novartis Hellas είχε καταφέρει κάποια στιγμή να διαθέτει την έκτη μεγαλύτερη κατανάλωση σε σχέση με τις χώρες της ΕΕ, καθώς και το μεγαλύτερο ποσοστό παγκοσμίως σε ό,τι αφορά την κατά κεφαλήν κατανάλωση.
Το «κόλπο γκρόσο» που στήθηκε από στελέχη του ελβετικού κολοσσού είχε να κάνει με την τιμή των φαρμάκων τόσο στην εγχώρια αγορά όσο και στις υπόλοιπες χώρες της ΕΕ. Η μητρική εταιρεία κυκλοφορούσε πρώτα τα σκευάσματα σε κάποιες από τις λεγόμενες ακριβές αγορές, όπως για παράδειγμα η Βρετανία και η Γερμανία. Το γεγονός αυτό εξασφάλισε υψηλή τιμή στα φάρμακα της εταιρείας. Τιμή η οποία συμπαρέσυρε προς τα πάνω τις αντίστοιχες και στις υπόλοιπες χώρες-μέλη της ΕΕ. Με λίγα λόγια, η μητρική εταιρεία δεν πουλούσε απλώς τα σκευάσματά της στην Ελλάδα σε υψηλές τιμές, αλλά οι τιμές που λάμβανε λόγω της Ελλάδας συμπαρέσυραν προς τα πάνω τις τιμές των φαρμάκων σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το διπλό κέρδος στην Ελλάδα
Στην Ελλάδα η εταιρεία είχε διπλά οφέλη. Από τη μια κατάφερε να λάβει μικρές αυξήσεις σε φάρμακα ευρείας κυκλοφορίας που διέθετε στην ελληνική αγορά. Αν και οι αυξήσεις ήταν μικρές, τα κέρδη που αποκόμισε ήταν μεγάλα, καθώς αφορούσαν χιλιάδες ασθενείς. Από την άλλη, κατάφερε να εισαγάγει ορισμένα φάρμακα για πρώτη φορά στην ελληνική αγορά σε πολύ υψηλές τιμές, τα λεγόμενα φάρμακα υψηλού κόστους (ΦΥΚ). Αρωγοί σε αυτό στάθηκαν, όπως φαίνεται, υπουργοί που έλαβαν αποφάσεις την επίμαχη περίοδο αναφορικά με τις τιμές των φαρμάκων της εταιρείας που κυκλοφόρησαν στην Ελλάδα. Τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου Υγείας με τις τιμές των φαρμάκων το επιβεβαιώνουν.
Ας πάρουμε, για παράδειγμα, τις τιμές ορισμένων φαρμάκων της Novartis στη χώρα μας τον Μάιο του 2013 σε σχέση με τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Αν και για τριάμισι χρόνια δεν είχε κυκλοφορήσει κανένα καινούργιο φάρμακο στην Ελλάδα, με υπουργική απόφαση τον Αύγουστο του 2013 εισάχθηκε στην αγορά μια σειρά από φάρμακα της Novartis με υψηλότατες τιμές. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι το φάρμακο Votubia 5mg, το οποίο εισάχθηκε τον Αύγουστο του 2013 σε τιμή 2.771,29 ευρώ. Αντίστοιχα, με την ίδια υπουργική απόφαση εισάχθηκαν το Jakavi 15mg δισκία φιάλη με 4.236, 61 ευρώ, το Signifor 0,3mg με 3.314,92 ευρώ και το Signifor 0,9 Mg με 3.990, 21 ευρώ.
Σε ό,τι αφορά τα φάρμακα ευρείας κατανάλωσης, ένα ενδεικτικό παράδειγμα είχε να κάνει με το φάρμακο Copalia (5+80)MG. Το σκεύασμα χορηγείται σε χιλιάδες ασθενείς και αφορά καρδιαγγειακές παθήσεις. Σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του υπουργείου, η τιμή του τον Μάιο του 2013 ανερχόταν σε 14,93 ευρώ ενώ τον Αύγουστο του 2013 σε 16,06 ευρώ. Αύξηση δηλαδή της τάξεως του 7,57%. Αντίστοιχα για το φάρμακο Sandostatin LAR 10mg η τιμή από 483,67 ευρώ τον Μάιο του 2013 ανήλθε σε 493,76 τον Αύγουστο του ίδιου έτους (αύξηση 2,09%) και για το φάρμακο Cubicin 500mg από 100,58 ευρώ σε 103,10, δηλαδή αύξηση της τάξεως του 2,51%.
Η Novartis φέρεται επίσης να ευνοήθηκε σε ό,τι αφορά τη διανομή και κυκλοφορία φαρμάκων στη χώρα μας. Χαρακτηριστικό είναι το παράδειγμα του φαρμάκου Lucentis, το οποίο κυκλοφορεί ευρέως στη χώρα μας και χορηγείται σε ασθενείς με οφθαλμολογικές παθήσεις και συγκεκριμένα για τη θεραπεία της ωχράς κηλίδας. Σύμφωνα με δημοσιεύματα, οι ασθενείς που πάσχουν από τη συγκεκριμένη πάθηση ανέρχονται στη χώρα μας σε 50.000, αριθμός πενταπλάσιος από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό μέσο όρο.
Κ. Φρουζής – Στενές επαφές με υπουργούς και πολιτικούς
Στη δικογραφία που αναμένεται σε μερικές μέρες να διαβιβαστεί στη Βουλή περιλαμβάνεται και ένα βίντεο, το οποίο είχε αποκαλυφθεί από το Documento ήδη από τις 12 Μαρτίου 2017 (τεύχος 17). Από αυτό προέκυπτε η πολύ καλή σχέση που είχαν ανώτατα στελέχη της Novartis με πολιτικά πρόσωπα, ακόμη και πρώην πρωθυπουργούς. Συγκεκριμένα, στο βίντεο (από τον Ιούνιο του 2012) ο πρώην αντιπρόεδρος της Novartis Κωνσταντίνος Φρουζής φαίνεται να ενημερώνει τα στελέχη της φαρμακευτικής ότι η εταιρεία έχει κερδοφόρα θέση, παρακαλώντας τα μάλιστα να μη γνωστοποιήσουν αυτή την επιτυχία. Πιο σημαντικό όμως είναι ότι ομολογεί την καλή σχέση της Novartis με πολιτικά πρόσωπα και τον πρώην πρωθυπουργό Παναγιώτη Πικραμμένο, καθώς και την πίεση που ασκούσαν «στα διάφορα υπουργεία», που ήταν «μια σχεδόν καθημερινή δουλειά».
Αναφέρει χαρακτηριστικά: «Είναι μια πολύ λεπτή γραμμή πώς σαν βιομηχανία χειριζόμαστε αυτή την κατάσταση τις τελευταίες εβδομάδες, ώστε ούτε να είμαστε αυτοί που κάνουμε blackmailing στους ασθενείς, στην πολιτεία, στη χώρα, στην κυβέρνηση, αλλά ούτε είμαστε αυτοί που δεν μας ενδιαφέρει να πληρωθούμε και ποτέ. Είναι μια σχεδόν καθημερινή δουλειά, πώς θα είμαστε πιεστικοί στα διάφορα υπουργεία αλλά και πώς θα είμαστε και συνεργάτες μαζί τους, ώστε να μην ταυτίζουν εμάς μαζί με τους όποιους φαρμακοποιούς που, για να είμαστε ειλικρινείς, είναι την τελευταία περίοδο στο μάτι του κυκλώνα… Εμείς είμαστε –γιατί μιλάω και σαν Novartis και σαν βιομηχανία, γιατί είμαστε μέρος της βιομηχανίας– κοντά στις διαπραγματεύσεις που γίνονται σχεδόν καθημερινά, είτε στο τηλέφωνο είτε face to face με Κήτα, Ρουπακιώτη, Ζανιά, αλλά προς τιμήν του –γιατί δεν έχει πει τίποτα στο παρελθόν– ο τωρινός πρωθυπουργός, ο Πικραμμένος, ασχολείται προσωπικά με τα θέματα αυτά των φαρμάκων όχι μόνο για πολιτικούς λόγους –γιατί δεν τον ενδιαφέρει αυτό– αλλά και για ουσιαστικούς».
