Νέα τροπή παίρνει το σκάνδαλο της Novartis, η οποία προχωρούσε σε χρηματικές δωρεές σε συνέδρια, όπως αυτό περιγράφεται στο φύλλο του Documento της προηγούμενης Κυριακής και από το οποίο ξεκίνησε ένας πόλεμος απόδοσης ευθυνών και αλληλοκατηγοριών από τους εμπλεκόμενους στην υπόθεση.
Πλέον η υπόθεση φαίνεται να κινείται, αφού δόθηκε εντολή από τον προϊστάμενο της Εισαγγελίας Οικονομικού Εγκλήματος Παναγιώτη Αθανασίου στον εισαγγελέα Διαφθοράς Γιάννη Δραγάτση για προκαταρκτική έρευνα αναφορικά με τη Novartis. Το Documento ανοίγει και πάλι τον φάκελο Novartis, προσπαθώντας να ακολουθήσει τη διαδρομή του πορίσματος των επιθεωρητών δημόσιας διοίκησης και να ανακαλύψει γιατί δεν διαβιβάστηκε ποτέ στην εισαγγελία.
Ολα άρχισαν όταν ο τότε αναπληρωτής υπουργός Υγείας Μάριος Σαλμάς είχε ζητήσει από τον επικεφαλής του Σώματος Επιθεωρητών Υγείας Θεόδωρο Σαμπατακάκη να διεξάγει έρευνα για το συνέδριο που διοργανώθηκε στις 3-7 Νοεμβρίου του 2012 στο Βερολίνο από τη Διεθνή Εταιρεία Φαρμακοοικονομίας και Ερευνας Αποτελεσμάτων (International Society for Pharmacoeconomics and Outcomes Research – ISPOR), για το οποίο υπήρχαν στοιχεία ότι τα έξοδα πάνω από 40 στελεχών του υπουργείου Υγείας και εποπτευόμενων οργανισμών είχαν καλυφθεί από το ελληνικό τμήμα της ISPOR, το οποίο τότε διεύθυνε η Μαρία Γείτονα. Το οκτασέλιδο πόρισμα του κ. Σαμπατακάκη, το οποίο παρουσιάστηκε στον αναπληρωτή υπουργό Υγείας σε ελάχιστες μέρες, κρίθηκε από τον τελευταίο ανεπαρκές. Ο κ. Σαλμάς απευθύνθηκε στους επιθεωρητές δημόσιας διοίκησης για να διεξάγουν έρευνα, το πόρισμα της οποίας δεν μεταβιβάστηκε ποτέ στην εισαγγελία. Το Documento επικοινώνησε με τον κ. Σαλμά, προσπαθώντας να μάθει γιατί το πόρισμα δεν βρήκε ποτέ τον δρόμο προς τη Δικαιοσύνη.
Σαλμάς: «Διεφθαρμένα τα σώματα επιθεωρητών»
«Εγώ κατ’ εξαίρεση απευθύνθηκα τηλεφωνικά στον Λέανδρο Ρακιντζή, τότε γενικό επιθεωρητή Δημόσιας Διοίκησης (ΓΕΔΔ), επειδή το πόρισμα που μου έστειλε το Σώμα Επιθεωρητών Υγείας ήταν παντελώς ανεπαρκές και συγκαλυπτικό» αναφέρει o Μάριος Σαλμάς, κατηγορώντας παράλληλα τον κ. Ρακιντζή ότι δεν προέκυψαν αξιόποινες πράξεις από το πόρισμα που διεξήγαγε. «Δεν βρήκε ο ΓΕΔΔ τη διαδρομή του χρήματος ούτε άνοιξε τραπεζικούς λογαριασμούς, αφού ο κ. Ρακιντζής μου είπε ότι δεν είχε την αρμοδιότητα να πράξει κάτι τέτοιο. Ηθελα από το πόρισμα να προκύπτουν κατηγορούμενοι βάσει έρευνας ελεγκτικών μηχανισμών». Παράλληλα, ο πρώην υπουργός τονίζει πως το μόνο που προέκυψε από το πόρισμα ήταν «παραβάσεις των υπαλλήλων μου. Τίποτα για τη Novartis που ήθελα να πιάσω! Τι να στείλω εγώ στον εισαγγελέα;» Μάλιστα, ο κ. Σαλμάς έκανε λόγο για διεφθαρμένα σώματα επιθεωρητών, «που δεν κάνουν δουλειά και όλα τα συγκαλύπτουν. Δυστυχώς, δεν είχα αρμοδιότητα να αλλάξω τους επιθεωρητές». Οσον αφορά το μέλλον της υπόθεσης, ο κ. Σαλμάς φάνηκε απαισιόδοξος, αφού «δεν υπάρχει θεσμικό πλαίσιο να τιμωρηθεί η Novartis, ακόμη και αν την πιάσουν».
«Παράνομες οι δωρεές»
Σε ανακοίνωσή της στις 12/1/2017, η νυν γενική επιθεωρήτρια Δημόσιας Διοίκησης Μάρη Ζεντέλη-Παπασπύρου επιβεβαίωσε πως οι δωρεές της Novartis στο συνέδριο του Βερολίνου ήταν παράνομες. Οπως προκύπτει από πόρισμα που εκπόνησε ο ΕΟΦ για να ελεγχθούν οι χρηματοδοτούσες φαρμακευτικές εταιρείες του συνεδρίου: «Χρειάζεται προηγούμενη έγκριση της συμμετοχής φορέα από τον ΕΟΦ, γεγονός που δεν συνέβη, με αποτέλεσμα οι δωρεές να μην έχουν προϋποθέσεις νομιμότητας, να χαρακτηριστούν παράνομες και να κινηθεί η διαδικασία επιβολής προστίμων εις βάρος των εν λόγω επιχειρήσεων». Το πόρισμα του ΕΟΦ και της ΓΕΔΔ, η οποία επιβεβαιώνει το ανωτέρω, διαβιβάστηκε στο ΣΔΟΕ και «η υπόθεση ουδέποτε έκλεισε από τη ΓΕΔΔ, αφού μέχρι και σήμερα δεν υπήρξε σχετική ενημέρωση από το ΣΔΟΕ».
Η κ. Παπασπύρου επέρριψε παράλληλα ευθύνες στον Μάριο Σαλμά, αντικρούοντας τις κατηγορίες που εξαπέλυσε ο τελευταίος στον κ. Ρακιντζή, αφού ήταν εν γνώσει του «η λίστα των ονομάτων που συμμετείχαν στο συνέδριο της ISPOR, συμπεριλαμβανομένων των υπαλλήλων του υπουργείου Υγείας». Η ευθύνη του κ. Σαλμά, σύμφωνα με την κ. Παπασπύρου, έγκειται στο ότι «δεν ενήργησε άμεσα για την αποπομπή των υπαλλήλων αυτών από τις κρίσιμες θέσεις τους, αλλά προσδοκούσε μια καλύτερη ευκαιρία μέσω του πορίσματος του ΓΕΔΔ». Οπως αναφέρει η κ. Παπασπύρου: «Στην έκθεση της ΓΕΔΔ αναλύθηκε λεπτομερώς και με τη μέγιστη δυνατή ευκρίνεια το πλαίσιο χρηματοδότησης της ISPOR Greece».
Η κ. Παπασπύρου καταλήγει πως μολονότι διαβιβάστηκε άμεσα έκθεση στον υπουργό Υγείας στην οποία προτεινόταν «η διερεύνηση ευθυνών υπαλλήλων του υπουργείου Υγείας», «δεν προέκυψε οιαδήποτε έρευνα με πρωτοβουλία του αναπληρωτή υπουργού Υγείας, παρά μόνο με εντολή του υπουργού Υγείας Παναγιώτη Κουρουμπλή στις 29/4/2015, όταν και ζητήθηκε η διενέργεια ένορκης διοικητικής εξέτασης για τη διερεύνηση πειθαρχικών ευθυνών στελέχους του υπουργείου Υγείας που συμμετείχε στο συνέδριο».
«Δεν θυμάμαι τι προέκυψε από το πόρισμα»
Σχετικά με τις κατηγορίες του κ. Σαλμά, ο Λέανδρος Ρακιντζής δήλωσε στο Documento: «Είχα βγάλει δύο πορίσματα, τα οποία επιβεβαίωσαν ότι δεν προέκυψαν αξιόποινες πράξεις. Τα πορίσματα τα μεταβίβασα στον ΕΟΦ, ο οποίος απ’ όσο γνωρίζω επέβαλε πρόστιμο. Δεν ξέρω τίποτα άλλο. Τώρα πια δεν είμαι γενικός επιθεωρητής και δεν τα έχω τα πορίσματα, οπότε δεν μπορώ να εκφέρω άποψη. Τι αφορούσαν τα δύο πορίσματα δεν θυμάμαι»…
«Αρμοδιότητα Ρακιντζή να διαβιβάσει το πόρισμα»
Οτι ήταν αποκλειστική αρμοδιότητα του Λέανδρου Ρακιντζή να μεταβιβάσει το πόρισμα στον εισαγγελέα επισήμανε και ο πρώην υπουργός Υγείας και νυν αντιπρόεδρος της ΝΔ Αδωνης Γεωργιάδης, ο οποίος σε δηλώσεις του στο Documento ανέφερε πως «είναι αποκλειστική αρμοδιότητα του γραμματέα Δημοσίας Διοίκησης, ο οποίος τότε ήταν ο Ρακιντζής, να μεταφέρει απευθείας τα πορίσματα που κρίνει ότι έχουν εισαγγελικό ενδιαφέρον στον εισαγγελέα και όχι του υπουργού».
«Δεν θέλω να ξέρω ποιος με χρηματοδοτεί»
Διερευνώντας τις μεθοδεύσεις της Novartis και τις χρηματοδοτήσεις της σε επιστημονικά συνέδρια και διαλέξεις, επιχειρήσαμε αναζήτηση για συνέδρια στην Ελλάδα που διενεργήθηκαν με τη χορηγία της φαρμακευτικής πολυεθνικής.
Με μια πρόχειρη αναζήτηση στο διαδίκτυο προέκυψαν 15 ελληνικά συνέδρια στα οποία ήταν χορηγός και η Novartis. Προεξάρχουσα θέση ως ομιλήτρια σε αρκετά από αυτά έχει η Μαρία Γείτονα, η οποία ήταν πρόεδρος του ελληνικού τμήματος ISPOR όταν αυτό κάλυψε τα έξοδα των συμμετεχόντων στο συνέδριο της ISPOR στο Βερολίνο. Η κ. Γείτονα, η οποία μιλούσε επί παντός ιατρικού θέματος, δίδασκε μέχρι το 1985 γαλλικά στην πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Το 1987 πήρε πτυχίο Διοίκησης Υπηρεσιών Υγείας από την Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας και το 1990 παρακολούθησε το μεταπτυχιακό πρόγραμμα Μεθοδολογία της Ερευνας από το ΕΚΠΑ. Από το 2000 και μετά παρακολουθεί πλήθος εκπαιδευτικών σεμιναρίων της ISPOR, από τα οποία προφανώς και προέκυψε η ανέλιξή της στην οργάνωση, που την έφτασε μέχρι την προεδρεία του ελληνικού τμήματός της. Ενα άλλο πρόσωπο που εμφανιζόταν αρκετά συχνά στην αναζήτησή μας είναι ο Γιάννης Υφαντόπουλος, νυν πρόεδρος της ISPOR, ο οποίος ήταν μέλος της εξεταστικής επιτροπής του διδακτορικού της κ. Γείτονα το 1992 στο ΕΚΠΑ. Αρκετά συχνά συναντήσαμε και το όνομα του Κυριάκου Σουλιώτη, ο οποίος έχει διατελέσει και αντιπρόεδρος στον ΕΟΠΥΥ (Μάιος 2011 – Σεπτέμβριος 2012).
Το Documento, με την εύλογη απορία γιατί αυτά τα συγκεκριμένα άτομα –από το πλήθος των καταξιωμένων επιστημόνων της χώρας– εμφανίζονται τακτικά στα συνέδρια που συμμετέχει ή χρηματοδοτεί η Novartis, επικοινώνησε μαζί τους.
Σε δηλώσεις της στο προηγούμενο φύλλο του Documento η Μαρία Γείτονα παραδέχτηκε πως η Novartis πραγματοποιούσε χρηματικές προσφορές, «αφού αποτελεί ευρύτατη τακτική των φαρμακευτικών εταιρειών να προχωρούν σε χρηματοδοτήσεις». Αντιθέτως, ο Γιάννης Υφαντόπουλος, νυν πρόεδρος του ελληνικού τμήματος της ISPOR, που διαδέχτηκε στον θώκο της προεδρίας της οργάνωσης την κ. Γείτονα, σε δηλώσεις του στο Documento δήλωσε άγνοια περί όποιας χρηματοδότησης από τη Novartis: «Eγώ δεν θέλω σε όποιο συνέδριο πηγαίνω να ξέρω ποιος με χρηματοδοτεί και γιατί. Δεν έχω πάρει ποτέ χρηματοδότηση από τη Novartis». Στη συνέχεια, αφού εξήρε την ISPOR ως τον «τελειότερο και καλύτερο οργανισμό που διοργανώνει κάθε χρόνο επιστημονικά συνέδρια», δήλωσε πως «είναι λίγοι οι πραγματικοί επιστήμονες που συμμετέχουν σε όλες τις διαλέξεις, σε όλες τις εργασίες και οι οποίοι βοηθούν τη χώρα μας να συμμετέχει σε αυτά τα επιστημονικά φόρουμ».
«Δεν είναι αυτή η δουλειά μας»
Στο ίδιο μήκος κύματος και ο Κυριάκος Σουλιώτης, που σε δηλώσεις του στο Documento τόνισε: «Οταν μας καλούν σε ένα συνέδριο δεν ζητάμε από πού πήρε τα λεφτά η εταιρεία που το διοργανώνει. Δεν είναι δουλειά μας. Οταν είμαστε ομιλητές σε ένα συνέδριο, το οποίο για να λειτουργήσει χρειάζονται χορηγίες, δεν ξέρουμε ποιος το χρηματοδοτεί. Αλλωστε, τα συνέδρια στην Ελλάδα χρηματοδοτούνται πρωτίστως από εταιρείες, διότι δεν υπάρχει άλλη πηγή χρηματοδότησης ενός συνεδρίου και γιατί είναι διαδεδομένη πρακτική στον χώρο της υγείας, συνέδρια να χρηματοδοτούνται από εταιρείες ή άλλους οργανισμούς». Σχετικά με το ότι συμμετείχε σε συνέδρια με χορηγό τη Novartis, ο κ. Σουλιώτης ανέφερε: «Εχω μιλήσει σε 300 συνέδρια τα τελευταία επτά-οκτώ χρόνια. Συνήθως τα συνέδρια αυτά έχουν πάνω από έναν χορηγό, δεν υπάρχει άλλος τρόπος διεξαγωγής. Το ζήτημα είναι να ξέρουμε αν είναι διαφανείς οι διαδικασίες χορήγησης».
Μανιαδάκης: «Πήγαινα στα συνέδρια, αλλά όχι στο συγκεκριμένο»
Ο τότε σύμβουλος των υπουργών Υγείας και πρώην επικεφαλής της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης με την τρόικα για την πολιτική του φαρμάκου Νίκος Μανιαδάκης δήλωσε στο Documento πως δεν παρευρέθηκε στο συνέδριο της ISPOR στο Βερολίνο μολονότι, όπως παραδέχτηκε, εδώ και χρόνια συμμετέχει σε διεθνή συνέδρια της ISPOR: «Οπως έχω καταθέσει και στην έρευνα που διεξήγαγε ο κ. Ρακιντζής, εγώ ούτε παρευρέθηκα ούτε ήμουν εγγεγραμμένος στο συνέδριο. Μολονότι ήταν προγραμματισμένο να παρευρεθώ, κάτι μου έτυχε και δεν πήγα, αλλά έστειλα συνεργάτες μου. Αυτό αποδεικνύεται και από τη λίστα των συνέδρων του συγκεκριμένου συνεδρίου, την οποία κατέθεσα στους ελεγκτές. Η σύνδεση του ονόματός μου με τη συγκεκριμένη υπόθεση προέκυψε από μια κατάθεση, στην οποία όταν το συγκεκριμένο πρόσωπο ρωτήθηκε γιατί παρευρέθηκε στο συνέδριο, απάντησε πως “όλοι πήγαν. Και ο Μανιαδάκης ήταν εκεί”».
Δύο από τα προαναφερθέντα 15 συνέδρια πραγματοποιούνται τo 2016 από την Boussias Conferences και αφορούν την πολιτική και την οικονομία για τον καρκίνο και τα νοσοκομειακά φάρμακα. Και στα δύο χρηματοδότης είναι και η Novartis. Η Boussias Conferences πραγματοποιεί εκδήλωση τον Σεπτέμβρη του 2016 για να απονείμει τα Health Business Awards· η Novartis αποσπά τέσσερα βραβεία.
Η απάντηση των Εκπαιδευτηρίων Κωστέα-Γείτονα
Σε ερώτηση που υποβλήθηκε από το Documento στα Εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα για τη σχέση τους με την Ελληνική Εκπαιδευτική Εταιρεία, συμφερόντων Χρήστου Γείτονα και των δύο του παιδιών, η οποία έχει δηλωμένη έδρα τα γραφεία των Εκπαιδευτηρίων Κωστέα-Γείτονα και η οποία, σύμφωνα με το πόρισμα, λειτουργούσε ως μεσάζοντας στη χρηματοδότηση της Novartis, η απάντηση των Εκπαιδευτηρίων, μέσω της υπευθύνου του τμήματος Επικοινωνίας Φάλιας Ψωμά, ήταν πως «τα Εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα ουδεμία σχέση έχουν με την εταιρεία Novartis καθώς και οποιοδήποτε άλλη φαρμακευτική εταιρεία».
Επισημαίνεται ότι τα Εκπαιδευτήρια Κωστέα-Γείτονα ουδεμία σχέση έχουν με τα Εκπαιδευτήρια Γείτονα που εδρεύουν στη Βάρη Αττικής.
