Ενας αθόρυβος και πολύ σημαντικός μάρτυρας φαίνεται ότι καθορίζει τις εξελίξεις στην υπόθεση Novartis, η οποία, σύμφωνα με πληροφορίες, οδηγείται στο τελικό στάδιο των διώξεων και μάλιστα σε πολιτικά πρόσωπα. Ο συγκεκριμένος μάρτυρας έχει δώσει τουλάχιστον οκτώ καταθέσεις από τον Οκτώβριο του 2018 έως σήμερα με πλήρη μυστικότητα.
Παράλληλα, επιβεβαιώνει πράγματα που έχουν κατατεθεί στην εισαγγελική έρευνα με ένα εντυπωσιακό αρχείο 25.000 ηλεκτρονικών εγγράφων.
Οσα καταθέτει ο νέος μάρτυρας στρέφονται εναντίον δύο πρώην υπουργών Υγείας, του Ανδρέα Λοβέρδου και του Αδωνη Γεωργιάδη, και η αξιοπιστία τους καθορίζεται όχι μόνο από το μεγάλο αρχείο που παρέδωσε αλλά και από το γεγονός ότι κατείχε σημαντική θέση στη διαδικασία καθορισμού τιμών του φαρμάκου.
Ο μάρτυρας καταθέτει πώς οι υπουργοί φρόντιζαν με διάφορους τρόπους να παρακάμπτουν τον νόμιμο τρόπο καθορισμού των τιμών και υιοθετούσαν «αλγόριθμους» που ευνοούσαν τη Novartis. Συγκεκριμένα, ενώ έπρεπε να επανατιμολογούν τα φάρμακα λαμβάνοντας ως τιμή τον μέσο όρο των τριών φτηνότερων χωρών της Ευρώπης, επέλεγαν «χειροκίνητες» μεθόδους με άλλα κριτήρια. Ο μάρτυρας επιβεβαιώνει όσα έχουν καταθέσει ήδη άλλοι μάρτυρες, ότι ο Ανδ. Λοβέρδος έβαλε σε κυκλοφορία το φάρμακο της Novartis για τη σκλήρυνση κατά πλάκας με την ονομασία Gilenya ενώ είχε απαγορευτεί η κυκλοφορία νέων φαρμάκων, γράφοντας το όνομα του εν λόγω φαρμάκου σε κατάλογο που αφορούσε επανακοστολογήσεις παλιών φαρμάκων.
Σύμφωνα με τον μάρτυρα, οι μέθοδοι που χρησιμοποιούσαν οι υπουργοί –κατεβάζοντας μεν τις τιμές αλλά όχι στα επίπεδα που απαιτούσε η πραγματική φόρμουλα επανακαθορισμού των τιμών– είχαν αποτέλεσμα η Νovartis να συνεχίζει να κερδίζει υπέρογκα ποσά, ενώ το υπουργείο διαφήμιζε μείωση του κόστους των φαρμάκων. Ο μάρτυρας κάνει επίσης αναφορές σε τουλάχιστον μία εταιρεία επικοινωνίας, η οποία χρηματοδοτήθηκε από τη Novartis για να διοχετεύσει τελικά τα χρήματα στη διοργάνωση του προεκλογικού αγώνα της πρώην γενικής γραμματέα Κοινωνικής Ασφάλισης και υποψήφιας με το ΠΑΣΟΚ και το Ποτάμι Αθηνάς Δρέττα.
Ο νέος μάρτυρας καταθέτει για πρώτη φορά, με πλήρη μυστικότητα, στις 31 Οκτωβρίου 2018. Ενημερώνει τις αρχές ότι είχε σχέση με τον τρόπο καθορισμού της τιμής του φαρμάκου επί πολλά χρόνια και πως γνωρίζει και μπορεί να αποδείξει ότι διάφοροι υπουργοί συστηματικά καθυστερούσαν τη διαδικασία επανακαθορισμού των τιμών του φαρμάκου, έτσι ώστε να μη μειώνεται η τιμή των σκευασμάτων και να εισπράττουν οι φαρμακευτικές και κυρίως η Novartis, που ήταν ο μεγάλος χορηγός της διαφθοράς. Οταν έφταναν σε σημείο να επανακαθορίζουν τις τιμές, έδιναν οδηγίες ώστε να χρησιμοποιούνται τρόποι που και πάλι οδηγούσαν σε πιο ακριβό φάρμακο. Οταν ο μάρτυρας ρωτήθηκε αν έχει αποδείξεις γι’ αυτά, παρέδωσε το ογκώδες ηλεκτρονικό αρχείο από το οποίο προκύπτει πως έχουν αποθηκευτεί σε ανύποπτο χρόνο πολλά σενάρια υπουργικών αποφάσεων αντί του ενός και νόμιμου που έπρεπε να υπάρχει. Δηλαδή, όπως κατέθεσε, υπουργοί διαπραγματεύονταν με τη Novartis ποιο σενάριο θα προωθήσουν ώστε να την ευνοούν.
Η πρώτη αλχημεία Λοβέρδου
Το 2011 ο τότε υπουργός Υγείας Ανδρέας Λοβέρδος, σύμφωνα με τον μάρτυρα, καθυστερούσε επίτηδες την τιμολόγηση φαρμάκων ώστε να διατηρούνται οι παλιές υψηλές τιμές. Κανονικά έπρεπε να εκδώσει υπουργική απόφαση με την οποία θα οριζόταν ως τιμή του κάθε φαρμάκου ο μέσος όρος των τριών μικρότερων τιμών της Ευρώπης. Αντί αυτού, γνωστοποίησε στη Novartis τέσσερα διαφορετικά σενάρια τιμολόγησης και τελικά εφάρμοσε αυτό που τη βόλευε. Συγκεκριμένα, τον Ιούνιο του 2011 με υπουργική απόφαση, αντί να ορίσει ως τιμή τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων, όρισε το 70% της τιμής του 2009. Σύμφωνα με τον μάρτυρα, το ελληνικό δημόσιο πλήρωσε πάνω από 50 εκατ. ευρώ υπερκέρδη στην ευνοούμενη φαρμακευτική πολυεθνική.
Το Gilenya και οι χειρόγραφες παρεμβάσεις
Ο μάρτυρας αναφέρεται στην τιμολόγηση φαρμάκων που έγιναν από τον Ανδρ. Λοβέρδο στις 4 Αυγούστου 2011. Η κατάθεσή του καθώς και τα έγγραφα που προσκόμισε επιβεβαιώνουν όσα έχουν καταθέσει ήδη προστατευόμενοι μάρτυρες για τη μεθόδευση του Ανδρ. Λοβέρδου σε σχέση με το φάρμακο Gilenya της Novartis. Την εποχή εκείνη υπήρχε απαγόρευση κυκλοφορίας νέων φαρμάκων. Ωστόσο, στην επανατιμολόγηση των φαρμάκων που έγινε τον Αύγουστο (ο κατάλογος τιμών αφορούσε μόνο παλιά φάρμακα) προστέθηκε στο τέλος του καταλόγου το νέο φάρμακο Gilenya, στην τελευταία σειρά, ενώ έμειναν απέξω δύο παρόμοια φάρμακα άλλων ανταγωνιστικών εταιρειών.
Η αλχημεία Λοβέρδου που περιγράφει ο μάρτυρας φαίνεται ότι δεν πέρασε απαρατήρητη την εποχή εκείνη, αλλά οι αντιδράσεις χάθηκαν στη βουή του μεγάλου πάρτι στην υγεία. Ο Δημήτρης Βαρνάβας, τότε πρόεδρος της ομοσπονδίας των νοσοκομειακών γιατρών, επικαλούμενος non paper από την επιτροπή τιμών φαρμάκου είχε κατηγορήσει τον Ανδρ. Λοβέρδο. Διαβάζουμε σε δημοσίευμα της εποχής:
«Παράγοντες καταθέτουν πως η τιμολόγηση που έκανε ο κ. Λοβέρδος στο δελτίο τιμών φαρμάκων στις 4 Αυγούστου 2011 ουσιαστικά χάρισε στις πολυεθνικές φαρμακευτικές εταιρείες το ποσό των 527 εκατομμυρίων ευρώ!». Σύμφωνα με τον κ. Βαρνάβα, «παραδόξως, ο ευέξαπτος κ. Λοβέρδος ποιεί τη νήσσα, αν και πρόκειται για σκάνδαλο πρώτου μεγέθους και βρίσκεται σε πλήρη αντιστοίχηση με τον χαρακτηρισμό του ντίλερ ιδιωτικών συμφερόντων…».
Ο νέος μάρτυρας επιβεβαιώνει κατάθεση του στελέχους της φαρμακευτικής εταιρείας Genesis Κυριάκου Μπερμπεριάν στην Εισαγγελία Διαφθοράς (2 Φεβρουαρίου 2018), ο οποίος περιέγραψε τη σκανδαλώδη διαδικασία. Καταθέτει ο Κυρ. Μπερμπεριάν:
«Το φάρμακο αυτό (το Gilenya της Novartis) έλαβε τιμή μέσα στο καλοκαίρι, σε περίοδο που υπήρχε ανακοστολόγηση παλαιών φαρμάκων, και εμβόλιμα πήρε τιμή και στη συνέχεια αποζημίωση μέσα σε έναν μήνα, με εξαιρετικά ταχείες διαδικασίες. Δεν ακολουθήθηκε διαδικασία τιμολόγησης νέων φαρμάκων. Σε πρωτότυπο δελτίο τιμών που ήταν από υπολογιστή το Gilenya και η τιμή του είχαν προστεθεί χειρόγραφα… Περίπου ενάμισι με δύο έτη μετά πήραν έγκριση από τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Φαρμάκου δύο παρόμοια με το Gilenya, το ένα ονόματι Tecfidera και το άλλο Aubagio. Υπήρξε σημαντική καθυστέρηση και της τιμολόγησης και της αποζημίωσης. Και τα δύο σκευάσματα ήταν αρκετά φτηνότερα σε σχέση με το Gilenya. Το Tecfidera κοστίζει 883 ευρώ, το Aubagio 696 και το Gilenya 1.473 ευρώ. Προκλήθηκε περιουσιακή ζημιά στο δημόσιο».
Τιμολογεί και ο ίδιος ο Λοβέρδος
Τον Απρίλιο του 2012, όπως καταθέτει ο μάρτυρας, ο Ανδρ. Λοβέρδος έβαλε με τον ίδιο τρόπο ένα ακόμη νέο φάρμακο σε κυκλοφορία, παρά τις απαγορεύσεις. Πρόκειται για το Tasigna, της Novartis και πάλι. Αν και ο μάρτυρας δεν το έχει καταθέσει, προκύπτει πως παρά την τιμολόγηση του Απριλίου ο Ανδρ. Λοβέρδος κάνει νέα τιμολόγηση δύο μέρες πριν από τις εκλογές του Μαΐου του 2012. Μάλιστα προκειμένου να ορίσει εσπευσμένα την τιμή των φαρμάκων, αναλαμβάνει ο ίδιος την ευθύνη τιμολόγησης, η οποία ανήκει ως εκείνη την ώρα στον ΕΟΦ. Ο πρόεδρος της ομοσπονδίας νοσοκομειακών γιατρών Δ. Βαρνάβας είχε δηλώσει μάλιστα τότε ότι «ο υπουργός Υγείας απέφυγε να δώσει απάντηση σε ερώτημα που του υποβλήθηκε γιατί προέβη ο ίδιος στην τιμολόγηση φαρμάκων δύο μέρες πριν προκηρυχτούν οι πρόσφατες εκλογές στις 6 Μαΐου, ενώ κάτι τέτοιο ανήκει στην αρμοδιότητα του ΕΟΦ»
Ο μάρτυρας ωστόσο αναφέρεται και στην εταιρεία Prestige, η οποία έχει κατονομαστεί από τους προστατευόμενους μάρτυρες και το FBI ως η εταιρεία που ξέπλενε χρήμα για τον Ανδρ. Λοβέρδο. Σύμφωνα με τις καταθέσεις, η εταιρεία αυτή κινήθηκε από τους δημοσιογράφους του «Βήματος» Νίκο Χασαπόπουλο και Ελενα Φυντανίδου για να χρηματίζει τον τότε υπουργό Υγείας.
Να σημειωθεί πως ο Νίκος Χασαπόπουλος έχει αρνηθεί κάθε σχέση του με την υπόθεση και έχει δηλώσει χαρακτηριστικά:
«Δηλώνω κατηγορηματικά ότι ουδεμία απολύτως σχέση έχω με την εν λόγω υπόθεση και οποιαδήποτε επιχειρηθείσα σκευωρία και κατασυκοφάντηση μου δεν θα μείνει αναπάντητη, από όπου και αν προέρχεται αυτή και το λόγο θα έχει η Δικαιοσύνη. Λυπούμαιπραγματικά για τα παρακμιακά φαινόμενα που παρουσιάζονται με την υπόθεση αυτή, σπιλώνοντας, άτομα, συνειδήσεις, κρυστάλλινες συμπεριφορές και επιχειρείται η ποινικοποίηση κοινωνικών σχέσεων».
Ο νέος μάρτυρας, παρότι δεν αναφέρεται στη σχέση της συγκεκριμένης εταιρείας με τον Ανδρ. Λοβέρδο, καταθέτει ότι η εταιρεία πληρώθηκε από τον αντιπρόεδρο της Novartis Κωνσταντίνο Φρουζή για να χρηματοδοτήσει έμμεσα με μαύρο χρήμα την προεκλογική καμπάνια της πρώην γενικής γραμματέα Κοινωνικής Ασφάλισης Αθηνάς Δρέττα. Η Αθ. Δρέττα πολιτεύτηκε αρχικά με το ΠΑΣΟΚ και στη συνέχεια υπήρξε υποψήφια με το Ποτάμι την επίμαχη περίοδο που αναφέρει ο μάρτυρας. Οπως έχει αποκαλύψει το Documento, το FBI έχει στη διάθεσή του βίντεο στο οποίο φαίνεται ότι η Novartis και ο αντιπρόεδρός της Κ. Φρουζής διοργάνωσαν στις 27 Απριλίου 2012 προεκλογική συγκέντρωση στο αμφιθέατρο της εταιρείας, με ομιλήτρια μεταξύ άλλων την Αθ. Δρέττα και συντονιστή τον Νίκο Ευαγγελάτο.
Οι μέθοδοι… τιμολόγησης Αδωνη
Στις καταθέσεις του μάρτυρα εμφανίζεται και ο πρώην υπουργός Υγείας Αδωνης Γεωργιάδης να εφαρμόζει μεθόδους Λοβέρδου στην τιμολόγηση των φαρμάκων. Με βάση όσα καταθέτει, στα τέλη του 2013 ο Αδ. Γεωργιάδης βάζει σε κυκλοφορία, παρά τις απαγορεύσεις της τρόικας, τουλάχιστον 30 νέα φάρμακα. Ανάμεσα σε αυτά που μπαίνουν σε κυκλοφορία είναι και τα φάρμακα τα οποία η ίδια η Novartis απαιτούσε να μπουν σε κυκλοφορία μέσω των «μισθωμένων» (engage) πολιτικών προσώπων. Πρόκειται για το περιβόητο Harvard Project το οποίο έχει αποκαλύψει το Documento και περιγράφεται στα έγγραφα που έχουν κατατεθεί στο FBI.
H Novartis είχε εκπονήσει το Harvard Project, μια διαδικασία προώθησης των φαρμάκων της μέσω των πολιτικών προσώπων και των κρατικών λειτουργών που βρίσκονταν στην επιρροή της, τους οποίους αποκαλεί «engage», δηλαδή μισθωμένους ή εμπλεκόμενους μαζί της. Το σχέδιο αυτό προέβλεπε ότι σε διάστημα δέκα μηνών το ελληνικό υπουργείο Υγείας έπρεπε να βάλει στην ελληνική αγορά (παρά τις απαγορεύσεις πάντα) δέκα νέα φάρμακα. Η είσοδος νέων φαρμάκων σε κυκλοφορία εξασφάλιζε υπέρογκα έσοδα για την εκλεκτή φαρμακευτική πολυεθνική.
Σύμφωνα με τον μάρτυρα ο Αδ. Γεωργιάδης εισήγαγε 30 νέα φάρμακα, ανάμεσα στα οποία εντοπίζονται τα 10 φάρμακα που προέβλεπε το Harvard Project.
Στη συνέχεια ο μάρτυρας καταθέτει ότι από τον Μάιο έως τον Ιούλιο του 2014 ο καθορισμός των τιμών που εφάρμοσε ο Αδ. Γεωργιάδης δεν έγινε με βάση τον μέσο όρο των τριών φτηνότερων φαρμάκων στην Ευρώπη αλλά με άλλο σενάριο. Με υπουργικές αποφάσεις διαχώρισε τα φάρμακα των οποίων η πατέντα είχε λήξει σε αυτά που έληξε πριν από το 2012 και μετά το 2012, ώστε να διατηρηθούν υψηλές τιμές, παρότι έπρεπε να είναι φτηνότερες. Μπορεί έτσι να φαινόταν ως μειωμένη η τιμή του φαρμάκου, αλλά παρέμενε υψηλή σε σχέση με αυτή που έπρεπε να είναι.
Σύμφωνα με πληροφορίες που υπάρχουν αυτήν τη στιγμή και αναμφίβολα με βάση τα νέα στοιχεία, η Εισαγγελία Διαφθοράς είναι έτοιμη να διαβιβάσει το επόμενο διάστημα στη Βουλή αίτημα για άρση ασυλίας δύο βουλευτών και πρώην υπουργών προκειμένου να καταθέσουν ως ύποπτοι.
