Ο Νίκος Μανιαδάκης έστελνε από το προσωπικό του e-mail στο e-mail του υπουργού Υγείας σχέδια υπουργικών αποφάσεων ακόμη και για την τιμολόγηση των φαρμάκων.
Μέσα σε λίγα λεπτά τα e-mail προωθούνταν στην ηλεκτρονική διεύθυνση του τμήματος Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας προς έκδοσή τους. Ο άνθρωπος λοιπόν που, σύμφωνα με τον Αδωνη Γεωργιάδη, ήταν απλώς ένας «άτυπος σύμβουλός» του, αναδεικνύεται σε κυρίαρχο πρόσωπο του υπουργείου Υγείας ακόμη και στο μείζον θέμα της τιμολόγησης των φαρμάκων.
Δεκαέξι κατασχεθέντα e-mails, ένορκες καταθέσεις μαρτύρων και άλλα αδιάσειστα στοιχεία αποδεικνύουν ότι ο Ν. Μανιαδάκης, ο οποίος όπως έχει λεχθεί ήταν γνωστός στη Novartis με το ψευδώνυμο «Money-dakis», έλυνε και έδενε, καθώς είχε υποκαταστήσει με δόξα και τιμή την κατά τον νόμο αρμόδια Διεύθυνση Φαρμάκων του υπουργείου Υγείας για τη σύνταξη σχεδίων υπουργικών αποφάσεων σχετικών με την τιμολόγηση των φαρμάκων.
Ο πρώην προστατευόμενος μάρτυρας και κατηγορούμενος πλέον σε βαθμό κακουργήματος για ξέπλυμα μαύρου χρήματος και δωροδοκία Ν. Μανιαδάκης διαβίβαζε τα επίμαχα σχέδια υπουργικών αποφάσεων από την ηλεκτρονική του διεύθυνση στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Υγείας (ΕΣΔΥ), όπου είναι καθηγητής, στην ηλεκτρονική διεύθυνση του γραφείου τού τότε υπουργού Υγείας Αδ. Γεωργιάδη, τα οποία στη συνέχεια και μάλιστα… αμελητί, μέσα σε ελάχιστα λεπτά από τη λήψη τους, διαβιβάζονταν για διεκπεραίωση στην ηλεκτρονική διεύθυνση του τμήματος Φαρμάκων και Φαρμακείων ή όπου απαιτούνταν, όπως για παράδειγμα στον ΕΟΠΥΥ, τον γενικό γραμματέα του υπουργείου κ.α.
Ο σημαντικός ρόλος του Ν. Μανιαδάκη διασταυρώνεται και από τις ένορκες καταθέσεις μαρτύρων-στελεχών του υπουργείου Υγείας και υπευθύνων στη Διεύθυνση Φαρμάκων, οι οποίοι φανερά και με πλήρη στοιχεία ταυτότητας είτε έχουν εξεταστεί από την ομάδα ελεγκτών της γενικής επιθεωρήτριας Δημόσιας Διοίκησης (ΓΕΔΔ) Μαρίας Παπασπύρου είτε από την εισαγγελέα κατά της Διαφθοράς Ελένη Τουλουπάκη. Σύμφωνα μάλιστα με το πόρισμα Παπασπύρου, ενώπιόν της έχουν εξεταστεί 22 μάρτυρες που έχουν δώσει 28 καταθέσεις.
Οι εν λόγω μάρτυρες θεωρούσαν ότι ο Ν. Μανιαδάκης ήταν σύμβουλος στο υπουργείο Υγείας σε θέματα φαρμακευτικής πολιτικής και συζητούσε με εκπροσώπους της τρόικας χωρίς να γνωρίζουν (οι μάρτυρες) αν είχε οποιαδήποτε συμβατική ή άλλη σχέση με το υπουργείο. Σύμφωνα πάντα με τους μάρτυρες ο Ν. Μανιαδάκης, μάλιστα, φερόταν ως σύμβουλος και του υπουργού Υγείας Ανδρέα Λοβέρδου και του αναπληρωτή υπουργού Υγείας Μάριου Σαλμά.
Ολα τα παραπάνω δεν είναι εκτιμήσεις αλλά συμπεράσματα του πορίσματος των 3.000 σελίδων της γενικής επιθεώρησης Δημόσιας Υγείας, στο οποίο ακόμη επισημαίνεται ότι, όπως προκύπτει από τα κατασχεθέντα, ο Ν. Μανιαδάκης ήταν σύμβουλος του υπουργού Υγείας Αδ. Γεωργιάδη καθώς και ότι είχε επικοινωνία με τον Μάκη Βορίδη. Και ακόμη ότι σε διαφορετικές χρονικές περιόδους (από 4.7.2012 και 15.1.2014) συνόδευε σε ταξίδια εκτός Ελλάδος υπουργούς (επισυνάπτονται τα σχετικά έγγραφα για αποστολές με Σαλμά και Γεωργιάδη) και τα έξοδά του καλύπτονταν από το υπουργείο Υγείας (επισυνάπτονται τα σχετικά έγγραφα).
Τα e-mails
Αναφέρεται στο πόρισμα Παπασπύρου: «Βρέθηκαν 16 μηνύματα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου σε διάφορες ημερομηνίες από 22.12.2013 μέχρι 4.6.2014, το περιεχόμενο των οποίων ήταν ως επί το πλείστον σχέδια υπουργικών αποφάσεων σχετικά με την τιμολόγηση φαρμάκων και φαρμακευτικής πολιτικής. Τα αποστέλλει ο Ν. Μανιαδάκης από την ηλεκτρονική διεύθυνση (nm….), ο οποίος δεν είχε οποιαδήποτε σχέση εργασίας με το υπουργείο Υγείας και παραλήπτης ήταν η ηλεκτρονική διεύθυνση του υπουργού, από την οποία προωθούνταν στην ηλεκτρονική διεύθυνση Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου προς έκδοσή τους».
Οι ημερομηνίες αποστολής των μηνυμάτων ήταν: 4.6.2014, 21.5.2014, 25.4.2014, 23.4.2014,17.4.2014, 3.2.2014, 31.1.2014, 20.1.2014, 17.1.2014, 12.1.2014, 3.1.2014, 22.12.2014.
Το εντυπωσιακό έχει να κάνει με την ταχύτητα με την οποία από το e-mail του υπουργού Υγείας διαβιβάζονται προς τη Διεύθυνση Φαρμάκων και σε άλλους υπηρεσιακούς παράγοντες τα επισυναπτόμενα αρχεία που είχαν αποσταλεί από τον Ν. Μανιαδάκη. Οπως προκύπτει από τις ώρες αποστολής που αναγράφονται στα σχετικά e-mails, από το υπουργείο Υγείας ή καλύτερα από το e-mail του υπουργού προωθούνται απευθείας τα αρχεία που αποστέλλει ο Ν. Μανιαδάκης δίχως προφανώς καμία επεξεργασία, αφού από τη λήψη μέχρι την αποστολή έχουν περάσει ελάχιστα λεπτά.
Από αυτή και μόνο την ηλεκτρονική αλληλογραφία δεν φαίνεται ο Ν. Μανιαδάκης να είναι απλώς ένας «άτυπος σύμβουλος» του Αδ. Γεωργιάδη δίχως καμιά ανάμειξη στην «τιμολόγηση φαρμάκων», όπως είχε υποστηρίξει ο πρώην υπουργός Υγείας σε δήλωσή του προς την «Εφημερίδα των Συντακτών». Μάλιστα σε πολλά e-mails ο Ν. Μανιαδάκης παρέχει και κατευθυντήριες οδηγίες όπως, για παράδειγμα, πού πρέπει να πάει το σχετικό αρχείο, ποιος υπηρεσιακός παράγοντας να το δει κ.λπ.
Πώς τα βρήκαν
Προκύπτει από το πόρισμα Παπασπύρου, το περιεχόμενο του οποίου καταδεικνύει ότι η ομάδα της οποίας ηγείται η ΓΕΔΔ έκανε ενδελεχή έρευνα, αλλά και από μαρτυρικές καταθέσεις ότι:
Με έγγραφό της που έστειλε στις 9.2.2017 η Διεύθυνση Φαρμάκων και Προϊόντων Υγείας του υπουργείου Υγείας προς το γραφείο του υπουργού Υγείας, ο προϊστάμενος της διεύθυνσης ενημερώνει ότι «ανέτρεξε στο farmaka@ yyka.gov.gr που είναι το παλιό mail του Α Τμήματος της Διεύθυνσης Φαρμάκων που απασχολείται με την τιμολόγηση και βρέθηκαν σε Η/Υ της Διεύθυνσης φαρμάκων και εκτυπώθηκαν και υποβλήθηκαν τα εν λόγω 16 μηνύματα με τις εκτυπώσεις συνημμένων αρχείων που περιλαμβάνονταν με αποστολέα ή αποδέκτη τον Ν. Μανιαδάκη και αφορούν σε διατάξεις τιμολόγησης ΜΗΣΥΦΑ, ογκολογικά, και Clawback…».
Παράλληλα, το περιεχόμενο των ηλεκτρονικών μηνυμάτων και την εμπλοκή του Ν. Μανιαδάκη επιβεβαίωσε στην κατάθεση που έδωσε στις αρμόδιες αρχές στις 11 Ιανουαρίου 2019 ο σημερινός επικεφαλής του Σώματος Επιθεωρητών Υγείας Σταύρος Ευαγγελάτος, προϊστάμενος της Διεύθυνσης Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας από τον Ιούλιο του 2013 έως και τα μέσα του Ιουνίου 2014.
Ο Στ. Ευαγγελάτος ρωτήθηκε ποιος είχε την αρμοδιότητα για τη σύνταξη των σχετικών με το φάρμακο διατάξεων κατά την περίοδο της θητείας του και ποιος εισηγούνταν στην πολιτική ηγεσία. Ο Στ. Ευαγγελάτος απαντά ότι «αρμόδια κατά τον νόμο είναι η Διεύθυνση Φαρμάκων και Φαρμακείων του υπουργείου Υγείας», καθώς επίσης ότι κατά τη διάρκεια της θητείας του ως προϊστάμενου «οι σχετικές με την τιμολόγηση του φαρμάκου διατάξεις δεν αποτελούσαν εισήγηση της υπηρεσίας. Ερχόταν στην υπηρεσία είτε μέσω ηλεκτρονικής αλληλογραφίας είτε εγγράφως με εντολή του υπουργού Υγείας να εκδοθεί από τη διεύθυνση υπουργική απόφαση με συνημμένο έτοιμο το σχέδιο της ΥΑ. Η εντολή του υπουργού στη συνέχεια συμπεριλαμβανόταν στα έχοντας υπ’ όψιν της ΥΑ τιμολόγησης». Ερωτηθείς για το ποιος ήταν «ο συντάκτης του σχεδίου της εκάστοτε υπουργικής απόφασης» ο Στ. Ευαγγελάτος υποδεικνύει τον Ν. Μανιαδάκη.
«Από όσο θυμάμαι το μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου το οποίο συνόδευε την εντολή του υπουργού Υγείας είχε προηγούμενο αποστολέα προς το γραφείο του τον κ. Μανιαδάκη Νικόλαο. Τα αρχεία αυτά βρίσκονται στο ηλεκτρονικό ή έντυπο αρχείο της υπηρεσίας» ανέφερε ο Στ. Ευαγγελάτος, ο οποίος επιβεβαίωσε το περιεχόμενο των ηλεκτρονικών μηνυμάτων που είχαν κατασχεθεί.
Ποιοι έγραφαν και έσβηναν τις ΚΥΑ
Συγκεκριμένα, στις 21 Μαΐου 2014 ο Ν. Μανιαδάκης αποστέλλει μήνυμα ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο e-mail του υπουργού Υγείας. Την περίοδο εκείνη υπουργός Υγείας ήταν ο σημερινός αντιπρόεδρος της ΝΔ Αδ. Γεωργιάδης. Το μήνυμα περιέχει ως επισυναπτόμενο ένα προσχέδιο υπουργικής απόφασης με θέμα τις «διατάξεις αποζημίωσης φαρμάκων» και ειδικότερα την «αποζημίωση των ογκολογικών φαρμάκων». Στο μήνυμά του ο Ν. Μανιαδάκης (τα πλήρη στοιχεία του περιέχονται στο μήνυμα) επισημαίνει χαρακτηριστικά: «Να πάει στον Ευαγγελάτο για προετοιμασία υπογραφής». Το μήνυμα αποστέλλεται στις 3.26. Τρία λεπτά μετά και συγκεκριμένα στις 3.29 προωθείται από το mail του υπουργού το επισυναπτόμενο αρχείο μαζί με την επισήμανση του Ν. Μανιαδάκη στην αρμόδια Διεύθυνση Φαρμάκων.
Στις 23 Απριλίου 2014 ο Ν. Μανιαδάκης αποστέλλει ακόμη ένα e-mail με θέμα το «claw- back» και ως επισυναπτόμενο αρχείο ένα προσχέδιο υπουργικής απόφασης με θέμα «Μηχανισμός αυτόματων επιστροφών (clawback) έτους 2014». Στο μήνυμά του, το οποίο αναγράφει ώρα αποστολής 10.58, ο Ν. Μανιαδάκης επισημαίνει προς τον υπουργό: «Να την δει ο ΕΟΠΥΥ και ο Σταύρος». Στις 11.06, οκτώ λεπτά μετά δηλαδή, από το email του υπουργού Υγείας προωθείται προς τη Διεύθυνση Φαρμάκων το συνημμένο αρχείο που είχε αποστείλει ο Ν. Μανιαδάκης.
Με άμεση ταχύτητα ανταποκρίνεται ο υπουργός Υγείας και στο e-mail που αποστέλλει ο Ν. Μανιαδάκης στις 3 Φεβρουαρίου 2014. Το e-mail περιέχει ως επισυναπτόμενο ένα προσχέδιο υπουργικής απόφασης αναφορικά με θέμα «Συμπλήρωση – Τροποποίηση της Υπουργικής Απόφασης Αριθμ. Οι.3457 ΦΕΚ/Β/64/16/012014. Ρύθμιση θεμάτων τιμολόγησης Φαρμάκων». Το e-mail αποστέλλεται στις 11.54 με την επισήμανση «παρακαλώ όπως αποστείλετε σε ΕΟΠΥΥ, ΓΓ, Δημόσιας Υγείας και Ευαγγελάτο για σχόλια». Οκτώ λεπτά μετά, στις 12.06, από το e-mail με την ένδειξη υπουργός Υγείας αποστέλλεται το προσχέδιο της υπουργικής απόφασης σε ΕΟΠΥΥ, γενικό γραμματέα Δημόσιας Υγείας και στον Σταύρο Ευαγγελάτο, όπως ακριβώς είχε ζητήσει ο Ν. Μανιαδάκης.
Στο ίδιο πνεύμα κινείται και ένα ακόμη μήνυμα που φτάνει μέσω ηλεκτρονικού ταχυδρομείου στο e-mail του υπουργού Υγείας. Το μήνυμα αποστέλλεται από τον Ν. Μανιαδάκη στις 17 Ιανουαρίου 2014 με θέμα «Νέα αγορανομική» και επισυναπτόμενο ένα προσχέδιο υπουργικής απόφασης για τις «διατάξεις τιμολόγησης φαρμάκων». Στο e-mail το οποίο αποστέλλεται στις 2.18 ο Ν. Μανιαδάκης επισημαίνει προς τον υπουργό Υγείας Αδ. Γεωργιάδη: «Παρακαλώ άμεσα στην Παπανικολάου, Ευαγγελάτο, Λιντζέρη». Στις 2.22, μόλις τέσσερα λεπτά μετά δηλαδή, η απόφαση αποστέλλεται από το e-mail του υπουργού Υγείας εκεί όπου είχε ζητήσει ο Ν. Μανιαδάκης. Το e-mail αυτό εκθέτει τον Αδ. Γεωργιάδη για όσα είχε υποστηρίξει παλαιότερα περί «άτυπου συμβούλου» που δεν συμμετείχε στην «τιμολόγηση φαρμάκων».
Το συγκεκριμένο προσχέδιο υπουργικής απόφασης αφορά ξεκάθαρα τις τιμές των φαρμάκων. Είναι χαρακτηριστικό ότι το άρθρο 1 του προσχεδίου περιέχει τους «ορισμούς των τιμολογούμενων φαρμάκων», το άρθρο 2 «τις τιμές των φαρμάκων», το άρθρο 3 «τα ποσοστά κέρδους», το άρθρο 4 «τις εκπτώσεις και πιστώσεις» κ.λπ. Με λίγα λόγια, τα ευρήματα των ελεγκτών εκθέτουν τον Αδ. Γεωργιάδη, ο οποίος «συλλαμβάνεται» ψευδόμενος και μάλιστα δημόσια.
Να σημειωθεί ότι με βάση τις ένορκες καταθέσεις μαρτύρων και από τη διερεύνηση της υπόθεσης προέκυψε ακόμα ότι:
Δεν κατέστη δυνατό να εντοπιστεί στο αρμόδιο τμήμα του υπουργείου Υγείας φυσικό αρχείο τιμολόγησης φαρμάκων από την 1.4.2011, ημερομηνία κατά την οποία η αρμοδιότητα τιμολόγησης μεταφέρθηκε στο υπουργείο Υγείας μέχρι την 2.10.2012, ημερομηνία που η εν λόγω αρμοδιότητα τιμολόγησης μεταφέρθηκε στον ΕΟΦ. Επίσης δεν βρέθηκε σχετικό ψηφιακό υλικό.
Υπουργικές αποφάσεις από το μικροσκόπιο της Novartis
Ιδιαίτερη εντύπωση προκαλούν και όσα αναφέρει στην κατάθεσή του ο Ν. Μανίας αναφορικά με προσχέδια υπουργικών αποφάσεων τα οποία του έστελνε η Novartis. Ο Ν. Μανίας την περίοδο εκείνη, όπως λέει, δεν δούλευε για το δημόσιο αλλά είχε σύμβαση με τον φαρμακευτικό κολοσσό. Στο πλαίσιο αυτό η εταιρεία τού προώθησε τρία προσχέδια υπουργικών αποφάσεων προκειμένου να πραγματοποιήσει τεχνοκρατική μελέτη. Είναι εύλογο ερώτημα το πώς είχαν βρεθεί στα χέρια της εταιρείας τα εν λόγω προσχέδια. Σύμφωνα μάλιστα με τον μάρτυρα «είχε περιέλθει σε γνώση του από κύκλους της αγοράς, ο ισχυρισμός του κ. Μανιαδάκη ότι συνέτασσε ο ίδιος τα διάφορα σχέδια».
Συγκεκριμένα ο Μανίας αναφέρει: «Τα σχέδια ΥΑ μου είχαν δοθεί από την εταιρεία Νovartis ώστε να προβώ στους απαραίτητους υπολογισμούς κατά περίπτωση και στις διαφοροποιήσεις μεταξύ αυτών. Τα σχέδια προσκομίστηκαν αυτούσια όπως σας τα κατέθεσα και σε αυτά με έντονο χρώμα κόκκινο ή κίτρινο κατά περίπτωση σημαίνονται τα σημεία και στις τρεις περιπτώσεις των σχεδίων, επί των οποίων έπρεπε να προβώ στους απαραίτητους υπολογισμούς προκειμένου να πληροφορηθεί η εταιρεία ποια ήταν γι’ αυτήν το συμφερότερο σχέδιο της διάταξης τιμολόγησης. Την εργασία αυτή την έκανα στο πλαίσιο της από 5/12/2013 σύμβασης μου με την εταιρεία Νovartis ως ιδιώτης και ενώ δεν είχα πλέον καμία απολύτως συνεργασία ή σύμβαση παροχής υπηρεσίας με το dημόσιο και ειδικότερα με το υπουργείο Υγείας η οποιονδήποτε εποπτευόμενο φορέα του. Η εργασία μου αποτελούσε μια τεχνοκρατική προσέγγιση και σε καμία περίπτωση δεν είχα την παραμικρή συμμετοχή στη διαμόρφωση των ΥΑ, ούτε είμαι σε θέση να γνωρίζω πώς περιήλθαν τα σχέδια αυτής σε γνώση της εταιρείας. Στο πλαίσιο της σύμβασής μου προέβην σε υπολογισμούς για κάθε ένα σενάριο και τα αποτελέσματα δόθηκαν στη Νovartis με την οποία είχα τη συνεργασία και τα παρουσίασα σε συνέδρια του ΣΦΕΕ, του οποίου εκείνη την περίοδο πρόεδρος ήταν ο κ. Φρουζής. Οσον αφορά τον συντάκτη των εν λόγω σχεδίων ΥΑ, επί των οποίων προέβην στους σχετικούς υπολογισμούς, είχε περιέλθει σε γνώση μου από κύκλους της αγοράς ο ισχυρισμός του κ. Μανιαδάκη ότι συνέτασσε ο ίδιος τα διάφορα σχέδια για διαβούλευση με τις φαρμακευτικές εταιρείες και για να αποσπάσει την αποδοχή του κ. Καρόνε με τον οποίο ισχυριζόταν επίσης ότι συνεργαζόταν. Στα σχέδια αυτών των ΥΑ καθορίζονταν οι κανόνες τιμολόγησης ξεχωριστά για τα προϊόντα που είχαν χάσει την πατέντα πριν από το 2012 και μετά.
Η Νovartis ενδιαφερόταν να προστατεύσει κυρίως τα φάρμακά της που έχασαν το πατέντο μετά το 2012 και να υποστούν αυτά μικρότερες μειώσεις σε σχέση με τα παλαιότερα. Αυτός είναι και ο λόγος που επήλθε ρήξη του κ. Φρουζή με τις υπόλοιπες φαρμακευτικές και κυρίως με τις ελληνικές στη συνεδρίαση του ΣΦΕΕ στην οποία παρευρέθηκα όταν έκανα την παρουσίαση των σεναρίων. Αυτό γιατί οι ελληνικές εταιρείες παράγουν φάρμακα ως αντίγραφα παλαιότερων φαρμάκων τα οποία σύμφωνα με το συμφερότερο προς τη Νovartis σενάριο επρόκειτο να υποστούν πολύ μεγάλες μειώσεις. Δηλαδή το σενάριο που τελικά επικράτησε δεν ήταν μόνο συμφερότερο προς τη Νovartis σενάριο αλλά και καταστροφικό για πολλές άλλες εταιρείες και δη ελληνικές. Εκ των υστέρων έμαθα πως ο κ. Φρουζής είχε υποσχεθεί να προτείνει το σενάριο που θα πρόσφερε κατά τον ίδιο μεγάλες εξοικονομήσεις για το κράτος με αντιστάθμισμα την προστασία των φαρμάκων της δικής του εταιρείας. Σημειώνεται ότι τα σχέδια ΥΑ που κυκλοφορούσαν στην αγορά παρέμεναν για διαβούλευση για ελάχιστο χρονικό διάστημα.
Την εργασία για τα τρία ανωτέρω σενάρια ΥΑ την πραγματοποίησα το 2ο δεκαπενθήμερο του Μαΐου 2014. Την ίδια περίοδο μου ζητήθηκε ad hoc, παρόλο που δεν είχα καμία συμβατική σχέση, από τον συνεργάτη του κ. Γεωργιάδη, τότε υπουργού Υγείας, κ. Βασίλειο Νανόπουλο υπολογισμός για τρία σενάρια αποζημίωσης των φαρμάκων για τη ρευματοειδή αρθρίτιδα καθώς και κατάλογος τιμών ευρωπαϊκών χωρών. Η περίοδος αυτή ήταν περίοδος προετοιμασίας για ανατιμολόγηση. Η εργασία διενεργήθηκε εκ μέρους μου και παραδόθηκε χωρίς σχετική αμοιβή.
Ερώτηση: Και ποιο ήταν τελικά το σενάριο που επικράτησε από τα τρία σχέδια και εξεδόθη σε υπουργική απόφαση;
Απάντηση: Ηταν το σενάριο τρία με την παραλλαγή της δυνατότητας επιβολής οικειοθελούς μείωσης των τιμών».
