Στο παρά πέντε στρώνουν κόκκινο χαλί στους servicers βάζοντας στη μέγγενη τους «κόκκινους» δανειολήπτες
Νέο νομικό πλαίσιο θα έχουν να αντιμετωπίσουν το 2024 οι «κόκκινοι» δανειολήπτες, παράλληλα με τα φιλόδοξα… business plans των servicers, των εταιρειών διαχείρισης δανείων, οι οποίοι για την καινούργια χρονιά ανεβάζουν τον πήχη των πλειστηριασμών στον στόχο των 40.000-50.000. Ο λόγος είναι ο ν. 5072/2023 με τον οποίο η κυβέρνηση της ΝΔ ενσωμάτωσε στην ελληνική νομοθεσία το γράμμα, όχι όμως και το πνεύμα της ευρωπαϊκής οδηγίας 2021/2167 περί διαφάνειας και προστασίας των δανειοληπτών. Ο νόμος πράγματι επιφέρει περιορισμένες βελτιώσεις προς όφελος των δανειοληπτών αλλά μέσα από τροπολογία που ενσωμάτωσε κρυφά στον νόμο ο Κωστής Χατζηδάκης –έπειτα από αίτημα των servicers– εισάγει και πρόσθετες ιδιαίτερα αρνητικές ρυθμίσεις σε βάρος των «κόκκινων» δανειοληπτών.
Δείτε επίσης: Ξανά στο έλεος των servicers χιλιάδες δανειολήπτες μέσω κρυφής διάταξης από την κυβέρνηση Μητσοτάκη
Ο ν. 5072/2023 ψηφίστηκε βεβαίως στις αρχές Δεκεμβρίου, ωστόσο η εφαρμογή του πήρε λίγες εβδομάδες αναβολή λόγω της αποχής των συμβολαιογράφων και των δικηγόρων. Με τον τερματισμό της αποχής των συμβολαιογράφων στις 9 Ιανουαρίου, πιθανώς και των δικηγόρων από την επόμενη εβδομάδα, ανοίγει ο δρόμος για την εφαρμογή του. Την περασμένη εβδομάδα άλλωστε στο eauction, το εργαλείο των ηλεκτρονικών πλειστηριασμών, περίμεναν αναρτημένοι 11.038 πλειστηριασμοί, όλοι τους προγραμματισμένοι για το διάστημα από τα μέσα Ιανουαρίου ως τα μέσα Σεπτεμβρίου 2024.
Ποιες είναι όμως οι αρνητικές και ποιες οι θετικές αλλαγές στο νομικό πλαίσιο που θα έχουν να αντιμετωπίσουν οι «κόκκινοι» δανειολήπτες;
Οι αρνητικές αλλαγές
Πρώτον, οι servicers έχουν για πρώτη φορά πλήρη νομική θωράκιση να επιβάλλουν μέτρα αναγκαστικής εκτέλεσης και πλειστηριασμούς χάρη σε τροπολογία που έφερε νύχτα και ενσωμάτωσε στο συγκεκριμένο νομοσχέδιο ο Κ. Χατζηδάκης. Ως τα τέλη του 2022 αρκετοί πλειστηριασμοί πάγωναν υπέρ των δανειοληπτών με δικαστικές αποφάσεις που στηρίζονταν στο νομικό επιχείρημα ότι οι servicers δεν έχουν τη δικαιοδοσία να εκτελούν πλειστηριασμούς επειδή οι τιτλοποιήσεις δανείων που διαχειρίζονταν είχαν γίνει βάσει νομοθεσίας του 2003 που προέβλεπε πλειστηριασμούς. Στα μέσα Φεβρουαρίου του 2023 το σύστημα έδωσε προσωρινή λύση σ’ αυτό το πρόβλημα με τη διαβόητη απόφαση της ολομέλειας του Αρειου Πάγου. Αλλά επειδή οι δικαστικές αποφάσεις ενίοτε ανατρέπονται, ο Χατζηδάκης έφερε διάταξη υπέρ της «εξαιρετικής νομιμοποίησης» των servicers, ξεκαθαρίζοντας οριστικά το πεδίο υπέρ τους.
Διαβάστε επίσης: Κρυφή τροπολογία Χατζηδάκη με χατίρια υπέρ των servicers στη Βουλή
Δεύτερον, η περίφημη διάταξη που θα υποχρέωνε τις τράπεζες και τα funds να αποδέχονται τις ρυθμίσεις που βγάζει ο αλγόριθμος του εξωδικαστικού για τους φτωχούς (ατομικό εισόδημα ως 7.000 ευρώ συν 3.500 ευρώ για κάθε ανήλικο τέκνο με ανώτατο όριο 21.000 ευρώ και ακίνητη περιουσία από 120.000 ως 180.000, ανάλογα με τα μέλη του νοικοκυριού), κι ας περιλαμβάνουν μεγάλα «κουρέματα» χρέους, παρότι διαφημίστηκε δεν υιοθετήθηκε.
Κατά συνέπεια, τίποτε δεν αλλάζει ως προς την προστασία των φτωχών: οι πιστωτές θα βγάζουν κανονικά τα σπίτια τους στο σφυρί αν έτσι βγάζουν περισσότερα λεφτά από το ποσό που τους δίνει ο αλγόριθμος. Μεγάλο ζήτημα η κοινωνική αναλγησία αν σκεφτούμε ότι παρά το υψηλό ενδιαφέρον που εκδηλώθηκε, ελάχιστος κόσμος έχει αποκτήσει το καθεστώς του ευάλωτου δανειολήπτη: μόλις το 6,4% των αιτήσεων που κατατέθηκαν εγκρίθηκε, σύμφωνα με τα στοιχεία της Κομισιόν. Πόσο θα στοίχιζαν αυτοί οι λίγοι άνθρωποι στους servicers;
Τρίτον, οι servicers αποκτούν για πρώτη φορά τη δυνατότητα να ζητούν προκαταβολή 10% επί του ποσού που έχει βγάλει ο εξωδικαστικός μηχανισμός από τους δανειολήπτες των οποίων τα ακίνητα έχουν εντάξει σε προγράμματα πλειστηριασμού – κι αν δεν την παίρνουν, να εκπλειστηριάζουν άμεσα το ακίνητό τους. Η διάταξη αυτή –επίσης περιλαμβανόταν στην κρυφή νυχτερινή τροπολογία Χατζηδάκη– επιδεινώνει περαιτέρω τη θέση των δανειοληπτών καθώς συνεπάγεται ότι μετά την κοινοποίηση πλειστηριασμού από τον servicer ο δανειολήπτης δεν προστατεύεται ακόμη κι αν προσφύγει στον εξωδικαστικό μηχανισμό και πάρει ρύθμιση εφόσον δεν έχει να δώσει άμεσα το 10% του ποσού – αντίθετα, χάνει οριστικά και αμετάκλητα το ακίνητό του.
Οι θετικές αλλαγές
Αυτές είναι οι αρνητικές αλλαγές και είναι σημαντικές, ποιες είναι όμως οι θετικές; Καταρχάς είναι θετική αλλαγή η εισαγωγή ενός πλαισίου με στοιχειώδεις κανόνες διαφάνειας, ενημέρωσης και σεβασμού των δικαιωμάτων των οφειλετών από τους servicers ώστε να δοθεί τέλος στην αυθαιρεσία και στο χάος που κυριάρχησαν τα προηγούμενα χρόνια. Κατ’ εφαρμογή της ευρωπαϊκής οδηγίας λοιπόν οι servicers είναι στο εξής υποχρεωμένοι να παρέχουν έγχαρτη και από την 1η Απριλίου ψηφιακή, μέσω ειδικής πλατφόρμας, ενημέρωση προς τους οφειλέτες για το ύψος της οφειλής, το ιστορικό των πληρωμών, τις δόσεις, το επιτόκιο της ρύθμισης κ.λπ. Αν δεν συμμορφώνονται με τις ελάχιστες αυτές υποχρεώσεις, οι οφειλέτες μπορούν να υποβάλουν καταγγελία σε βάρος τους στην Τράπεζα της Ελλάδος κι εκείνη ως εποπτεύουσα αρχή να τους επιβάλει κυρώσεις, από πρόστιμα ως ανάκληση αδείας.
Η δεύτερη θετική αλλαγή αφορά μια ειδική κατηγορία δανειοληπτών: εκείνους που έχουν δάνεια με εμπράγματες εξασφαλίσεις σε ακίνητα πολύ χαμηλότερης αξίας συγκριτικά με το χρέος τους. Για τη συγκεκριμένη κατηγορία οφειλετών γίνεται μια αλλαγή του αλγόριθμου ώστε να επιτρέπονται μεγαλύτερα «κουρέματα». Για παράδειγμα, μέχρι πέρσι αν κάποιος χρωστούσε 100.000 ευρώ και είχε ακίνητο αξίας 50.000 ευρώ, έπρεπε να πληρώσει για τη ρύθμιση του χρέους του τουλάχιστον 45.220 ευρώ. Με την αλλαγή του αλγόριθμου το ελάχιστο ποσό κατεβαίνει στις 32.500 ευρώ.
Η τρίτη θετική αλλαγή αφορά τη δυνατότητα ένταξης στον εξωδικαστικό εκείνων που έχουν οφειλές από εταιρείες που έχουν πάψει να λειτουργούν. Και είναι σημαντική για όσους μέχρι σήμερα δεν είχαν άλλη λύση από τις δύσκολες και χρονοβόρες διαδικασίες της πτωχευτικής νομοθεσίας.
Η τέταρτη θετική αλλαγή αφορά τον ορισμό σταθερού επιτοκίου 3% για τις ρυθμισμένες οφειλές για τρία χρόνια, έναντι 7-8% που είναι σήμερα.
Πού γέρνει το ζύγι
Βάζοντας στο ζύγι τις θετικές και τις αρνητικές αλλαγές στις σχέσεις servicers – δανειοληπτών, προς τα πού γέρνει ο νέος νόμος;
Παρότι η εισαγωγή στοιχειωδών κανόνων διαφάνειας και σεβασμού των δανειοληπτών είναι θετικό γεγονός, το κρίσιμο ερώτημα είναι αν και πώς το νέο πλαίσιο θα εφαρμοστεί. Δύσκολα μπορεί να φανταστεί κάποιος ότι οι υπάλληλοι των servicers θα αλλάξουν συμπεριφορά αυτοβούλως, αναρωτιέται όμως κανείς αν η Τράπεζα της Ελλάδος –που κατά κανόνα αρκείται σε γενικόλογες παραινέσεις περί βιώσιμων ρυθμίσεων– θα θελήσει να επιβάλει κυρώσεις στους servicers, ειδικά στους τρεις μεγάλους (doValue, Intrum, Cepal) που διαχειρίζονται συνολικά το 83% των «κόκκινων» δανείων και συγκροτούν ουσιαστικά ένα ολιγοπώλιο.
«Οι αλλαγές του ν. 5072/2023 είναι κατά βάση σε βάρος των δανειοληπτών» ανέφεραν νομικοί κύκλοι στο Documento. «Η πλήρης νομική θωράκιση των servicers να διενεργούν πλειστηριασμούς σημαίνει ότι στο εξής κανένα δικαστήριο δεν θα μπορεί να αμφισβητήσει τη δικαιοδοσία τους. Αυτό επιδεινώνει τη θέση των δανειοληπτών. Το ίδιο κάνει και η θέσπιση της δυνατότητας των servicers να ζητούν προκαταβολή 10% για να ακυρώσουν έναν πλειστηριασμό. Εκβιασμοί του τύπου “δώσε μου μια μεγάλη προκαταβολή για να σου κάνω ρύθμιση” γίνονταν και πριν, αλλά ήταν υποτίθεται αντικανονικοί· τώρα επιτρέπονται με τη βούλα του νόμου. Οπότε πού οδηγούν αυτές οι αλλαγές;» επισημαίνουν οι ίδιοι κύκλοι.
«Οι servicers έχουν πια ελεύθερο πεδίο να επισπεύσουν μαζικά τους πλειστηριασμούς, προκειμένου να πιέσουν τους δανειολήπτες για προκαταβολές 10% ώστε να μαζέψουν έσοδα από όσους μπορούν και από όσους δεν μπορούν να πάρουν τα ακίνητα εντός του 2024 και να τα εκπλειστηριάσουν» επισημαίνουν.
Διαβάστε επίσης: Παγίδα για τους δανειολήπτες η προκαταβολή 10% στους servicers: Δεν προβλέπεται στην κοινοτική οδηγία – Ερώτηση ΣΥΡΙΖΑ
