Λίγο πριν από την πρεµιέρα της παράστασης «Αµφιβολία» συζητάµε µε τον πρωταγωνιστή της για βεβαιότητες, για πολιτική και για τη διαχρονική και συχνά αιµατηρή σύγκρουση του νέου µε το παλιό.
Ο ηθοποιός Νίκος Χανακούλας είναι από εκείνους που το παίξιµό τους σου εντυπώνεται στη µνήµη είτε τους βλέπεις να παίζουν κωµικούς ρόλους είτε να βρίσκονται µόνοι τους στη σκηνή σε ένα δραµατικό µονόλογο. Βρέθηκε στο Πανεπιστήµιο Πειραιά από τύχη, όµως δεν περνούσε ιδιαίτερα καλά εκεί, µε συνέπεια τα βήµατά του να τον οδηγήσουν στο θέατρο. Με αφορµή την παράσταση «Αµφιβολία», σε σκηνοθεσία Γιώργου Παπαγεωργίου, µιλήσαµε για βεβαιότητες, πολιτική αλλά και για ανθρώπους που πλήρωσαν µε τη ζωή τους την πίστη τους σ’ έναν καλύτερο κόσµο.
Ποια είναι η ιστορία πίσω από την επιλογή του συγκεκριµένου έργου;
Πρώτα από όλα ο µεγάλος θαυµασµός για δύο «τέρατα» της υποκριτικής, τη Μέριλ Στριπ και τον Φίλιπ Σέιµουρ Χόφµαν, που πρωταγωνίστησαν στην κινηµατογραφική µεταφορά της «Αµφιβολίας» το 2008, σε σκηνοθεσία του Τζον Πάτρικ Σάνλεϊ, του συγγραφέα του «Doubt: Α parable». Κατόπιν το συζητήσαµε µε τον Γιώργο Παπαγεωργίου, σκηνοθέτη της παράστασης, και καταλήξαµε πως όταν γράφτηκε το έργο ο κόσµος ήταν πιο αθώος όσον αφορά τα fake news και το διαδίκτυο. Αυτό έχει µια ιδιαίτερη ανάγνωση γιατί δεκαέξι χρόνια αργότερα στα social στήνονται καθηµερινά δικαστήρια όπου ο καθένας υπερασπίζεται τη δική του αλήθεια. Ο συγγραφέας έγραψε ένα έργο για το πώς η αλήθεια κάθε ανθρώπου µπορεί να συγκρούεται µε την αλήθεια ενός άλλου. Και πώς αυτή η σύγκρουση µπορεί να βάλει τη ζωή ενός εκ των δύο –ή και των δύο– σε κίνδυνο.
Υπάρχει µόνο µια αδιαπραγµάτευτη αλήθεια;
Αδιαπραγµάτευτο είναι ότι ο ήλιος κάθε πρωί ανατέλλει στον ουρανό και πως για όλους µας έρχεται ένα βιολογικό τέλος. Αδιαπραγµάτευτη είναι η αξία της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας. Η αγάπη είναι κάτι αδιαπραγµάτευτο, αν και όχι δεδοµένο. Ο τρόπος που αντιλαµβανόµαστε την αλήθεια εξαρτάται από πολλούς παράγοντες. Γι’ αυτό καλό είναι να µάθουµε να ακούµε τους άλλους.
Γιατί νιώθουµε την ανάγκη να γίνουµε συνήγοροι ή κατήγοροι των άλλων;
Νοµίζω ότι έχει να κάνει µε τη θεωρία της αγέλης. Λέω τη γνώµη µου, τσακώνοµαι ή συµφωνώ, άρα υπάρχω. Η φθαρτότητα κι ο φόβος µάς αναγκάζουν να δηµιουργήσουµε έναν εαυτό ο οποίος για να υπάρξει µπορεί να χρειαστεί να πιστέψει και σε ψέµατα ή να υπερασπιστεί ψέµατα. Ενας άνθρωπος µπορεί να προτιµά να τσακωθεί µε έναν άλλο από το να είναι µόνος του. Ολο αυτό το θυµικό που παρατηρείται στους τσακωµούς του διαδικτύου, που κρύβουν τόση οργή και µοναξιά µπροστά στην αγωνία της ανυπαρξίας, είναι µια κραυγή επικοινωνίας.
Η πίστη µας έχει να κάνει και µε τον φόβο του θανάτου;
Εκτός του βιολογικού θανάτου υπάρχουν πολλοί τρόποι να νιώσει πεθαµένος ένας άνθρωπος. Κι αυτό µας γεµίζει τρόµο. Θέλουµε να νιώσουµε ζωντανοί, δυνατοί. Εκεί ο καθένας µας αναµετριέται µε τα δικά του δεκανίκια. Αναµφίβολα η πίστη σε κάτι που µας δίνει ελπίδα είναι ένα από αυτά.
Πώς γίνεται στο όνοµα µιας πίστης να γίνονται εγκλήµατα;
Αυτό πραγµατικά είναι αδιανόητο ερώτηµα. ∆εν ξέρω τι να σας απαντήσω. Στο όνοµα της αγάπης και της φιλανθρωπίας –που υποτίθεται αντιµετωπίζουν τον άνθρωπο µε καλοσύνη–, καταλήγουν να τον κακοποιούν και να τον συνθλίβουν. Ειδικά όταν αυτό έχει να κάνει µε παιδικές ψυχές µου είναι πολύ επώδυνο να το σκεφτώ. Μου είναι αδιανόητες η κακία και η παράνοια που κρύβουν κάποιοι άνθρωποι.
Στην «Αµφιβολία» έχουµε µια σύγκρουση του συντηρητισµού µε τον διαφωτισµό;
Τηρουµένων των αναλογιών είναι µια τέτοια σύγκρουση. Εχουµε ένα συντηρητικό περιβάλλον και µια φωνή που προσπαθεί να διανοίξει νέους δρόµους. Αυτό είναι το πιο δύσκολο πράγµα διαχρονικά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ολοι οι άνθρωποι που πρότειναν κάτι καινούργιο, είτε στην πολιτική είτε στην επιστήµη είτε στις τέχνες, είναι άνθρωποι που διώχθηκαν και κάποιοι από αυτούς έχασαν και τη ζωή τους. Η Iστορία είναι γεµάτη από παραδείγµατα ανθρώπων που ήθελαν την αλλαγή και το πλήρωσαν µε τη ζωή τους. Ο Γρηγόρης Λαµπράκης ήταν ένας από τους ανθρώπους που πλήρωσαν µε τη ζωή τους την τόλµη τους για έναν κόσµο πιο φωτεινό.
Μια που µιλάµε για αλλαγές, το έργο διαδραµατίζεται ένα χρόνο µετά τη δολοφονία του Κένεντι. Η επιλογή του συγγραφέα να επιλέξει να είναι µήλον της έριδος ένας Αφροαµερικανός µαθητής έχει πολιτική ανάγνωση;
Μα φυσικά! Ο Κένεντι προσπάθησε να φέρει την αλλαγή σε µια χώρα που βρισκόταν σε χάος. Προσπάθησε να το αλλάξει αυτό και τον δολοφόνησαν. Μετά τη δολοφονία του και τα γεγονότα που ακολούθησαν η Αµερική υπήρξε µια χώρα σε αµφιβολία. Ο ίδιος προσπάθησε να βάλει τέλος στον πόλεµο του Βιετνάµ και τον πυροβόλησαν. Μετά τον θάνατό του οι Αφροαµερικανοί πολίτες απέκτησαν περισσότερα δικαιώµατα. Στο έργο το παλιό συγκρούεται µε το νέο. Ανάµεσά τους ένας Αφροαµερικανός µαθητής που πάνω του οι δύο πρωταγωνιστές υπερασπίζονται τη δική τους αλήθεια. Οι συµβολισµοί είναι νοµίζω ξεκάθαροι.
Έκτοτε η Αµερική γνώρισε έναν Αφροαµερικανό πρόεδρο και τώρα, ενόψει των εθνικών τους εκλογών, µια υποψήφια πρόεδρο αφροασιατικής καταγωγής. ∆υστυχώς, υπάρχει και η πολιτική του Τραµπ. Είναι δυο κόσµοι σε σύγκρουση;
Είναι ένας πλανήτης σε σύγκρουση. Νοµίζω πως αυτή είναι η σωστή του διάσταση. ∆εν είναι µόνο η Αµερική. Στην Ευρώπη έχουµε άνοδο της ακροδεξιάς και νοµίζω πως µπαίνουµε σε µια δύσκολη περίοδο, η οποία θα δούµε πού θα οδηγήσει. Ελπίζω το αποτέλεσµα των εκλογών στις ΗΠΑ να µην αναδείξει νικητή τον φανατισµό.
Αφού µιλήσαµε για αµφιβολίες, ας πούµε και για τις βεβαιότητες της ζωής σας.
Οι δικές µου οι βεβαιότητες είναι εσωτερικής φύσεως. Τα συναισθήµατά µου και η φαντασία µου είναι έννοιες που έχουν απόλυτη σύνδεση και ευθύνη µε τον τρόπο που επιλέγω να ζω. Η µεγαλύτερη βεβαιότητα της ζωής µου είναι η αγάπη. Ειδικά από όταν έγινα γονιός πολλαπλασιάστηκε η αξία της µέσα µου. Οι σταθερές µου είναι οι ρευστές ποιότητες της φαντασίας και της άνευ όρου αγάπης.
Ισχύει ότι σας αρέσουν οι αντίκες και τα παλιά έπιπλα;
Ναι! Πέραν πάσης αµφιβολίας! Μου αρέσουν αντικείµενα που έχουν ιστορία. Μπορεί να είναι ένας χάρτης που πάνω του υπάρχουν σηµειώσεις του ανθρώπου που έχει ταξιδέψει. Το σπίτι όπου µένουµε τώρα µε την οικογένειά µου είναι του 1936 και είχα βρει φωτογραφίες των ανθρώπων που το είχαν χτίσει. Μαζί τους και ο ιδιοκτήτης στην είσοδο του σπιτιού, ο οποίος ήταν ο διευθυντής τότε του Γενικού Χηµείου του Κράτους στα Χανιά. ∆εν µου αρέσουν τα έπιπλα ως χρηστικά αντικείµενα αλλά µε γοητεύει η ιστορία που κρύβουν.
Γέννηµα θρέµµα Αθηναίος και πλέον Κυψελιώτης. Τι σας αρέσει σε αυτή την πόλη;
Μου άρεσε µέχρι πρότινος ότι αυτή η πόλη είχε στέκια. Μικρούς χώρους όπου πήγαινες και έβρισκες φίλους. Καφενεία, µαγειρεία, µπαράκια και κινηµατογράφους που πλέον κλείνουν το ένα µετά το άλλο. Αρχίζουν και χάνονται οι αναµνήσεις µας. Με ενοχλεί η τουριστικοποίηση της πόλης που την έχω περπατήσει από πάνω µέχρι κάτω άπειρες φορές. Την έχω ξενυχτήσει, την έχω ερωτευτεί αυτή την πόλη. Τώρα µοιάζουµε σαν φαντάσµατα που ψάχνουν να επικοινωνήσουν.
INF0
«Αµφιβολία» του Τζον Πάτρικ Σάνλεϊ.
Από 21 Οκτωβρίου στο θέατρο ∆ηµήτρης Χορν
Διαβάστε επίσης:
Τιμ Ρόμπινς: Ηθοποιός με άποψη και νεύρο
Είμαστε φτιαγμένοι από αστρόσκονη
Στην Πρόβα: Είδαμε την «Κόρη του λοχαγού» -Ένας ύμνος στην αγάπη
