Ο συλλέκτης και ζωγράφος Αλέξης Βερούκας μιλάει στην Αφροδίτη Ερμίδη για την έκθεση με τίτλο «Τα παιχνίδια της ζωής μας. Το μυστικό εργαστήρι του Νίκου Στεφάνου» την οποία επιμελείται και εγκαινιάζεται στις 24/8 στην Ύδρα.
Έως τις 18/9 θα διαρκέσει στην Ύδρα η έκθεση με έργα του σημαντικού ζωγράφου και σκηνογράφου Νίκου Στεφάνου, που χαράσσει την καλλιτεχνική πορεία του εδώ και σχεδόν επτά δεκαετίες. Τα έργα του θα φιλοξενούνται στον χώρο του πρώην Hydra Workshop στο Πλατύσκαλο αλλά και στο λιμάνι του νησιού, όπου θα τοποθετηθούν τρεις κατασκευές του μεγάλης κλίμακας.
Ο σημαντικός ζωγράφος –και συλλέκτης– Αλέξης Βερούκας επιμελείται την έκθεση του Νίκου Στεφάνου με μια ακόμη σημαντική ιδιότητα: του καρδιακού φίλου. Γνωρίστηκαν στο Παρίσι πριν από 25 χρόνια. «Είναι από τους ανθρώπους που όταν μπαίνουν στη ζωή σου δεν ξαναβγαίνουν εύκολα» μας λέει χαρακτηριστικά.
Το αφιέρωμα περιλαμβάνει περίπου 40 ζωγραφικά έργα, μακέτες σκηνογραφιών, ένα μεγάλο σύνολο κατασκευών, παιχνιδιών και μικρών γλυπτών. «Τα έργα προέρχονται από επτά συλλογές, συμπεριλαμβανομένης της δικής μου και άλλων φίλων που είναι πιστοί συλλέκτες του καλλιτέχνη και έχουν μεγάλο αριθμό έργων του. Θα εκτεθούν όμως και έργα που βρίσκονταν ακόμη στο εργαστήριό του, πολύ σημαντικά που ωστόσο δεν τα προτίμησε η αγορά» μας εξηγεί ο Αλ. Βερούκας.
Το παλαιότερο έργο που θα εκτεθεί έχει δημιουργηθεί τη δεκαετία του 1950 και τα νεότερα –οι μεγάλες κατασκευές– ολοκληρώνονται αυτές τις ημέρες. Χαρακτηρίζοντας το έργο του Στεφάνου, ο κ. Βερούκας σχολιάζει: «Η δουλειά του αποπνέει την ατμόσφαιρα που μπορεί να βρει κανείς μόνο στη μελαγχολική μεταφυσική του Ντε Κίρικο ή τη στιλπνή ευγένεια του Τανγκί, αποκαλύπτοντας τον τόσο πραγματικό ονειρικό τόπο όπου παίζεται το δικό του έργο. Πάντα κρατάει ανοιχτή την πόρτα της μυστικής αυλής με τα παιχνίδια του στον θεατή. Σε όλη του τη ζωή ο Νίκος έφτιαχνε με τα χέρια του και με απλά υλικά έναν κόσμο μαγικό».
«Μεγάλος δωρητής, χωρίς να ανήκει στο κεφάλαιο»
«Τα παιχνίδια της ζωής μας» τιτλοφορείται η έκθεση ώστε να μας παραπέμψει, όπως μας εξηγεί ο κ. Βερούκας, «σε σκέψεις για τον χρόνο και την ηλικία. Μπορεί ο καλλιτέχνης να είναι στην ωριμότητά του, να είναι κάπως μεγάλος στα χρόνια, αλλά είναι ακόμη παιδί! Δουλεύει ακόμη και έχει την ίδια όρεξη. Είναι η έννοια της σούμας του χρόνου: όσο και να μεγαλώνουμε αυτό που μας ακολουθεί πάντα είναι η παιδική μας ηλικία. Έχουμε ήδη διανύσει πάνω από τη μισή ζωή μας. Γι’ αυτό και χρησιμοποιήσαμε την αποστροφή του Ηράκλειτου “Ο χρόνος στη ζωή του ανθρώπου είναι ένα παιδί που πεισματικά ρίχνει τα ζάρια”. Ο ζωγράφος Στεφάνου είναι πάντα ένα παιδί που δεν χόρτασε το παιχνίδι». Μάλιστα στην έκθεση θα δούμε και μια σειρά παιχνιδιών του καλλιτέχνη. «Έχοντας αδυναμία στα παιδιά, πάντα ήθελε να μοιράζεται παιχνίδια, όπως την εποχή της Κατοχής και των πρώτων μεταπολεμικών χρόνων. Και βέβαια τα φτωχά παιχνίδια που είναι φτιαγμένα με ευτελή υλικά, με ξυλάκια, τενεκεδάκια, στα χέρια ενός τόσο σημαντικού καλλιτέχνη μεταμορφώνονται σε πολύτιμα έργα».
Όσον αφορά τις μεγάλες κατασκευές (περίπου εννιά μέτρα η καθεμία), θα έχουμε την ευκαιρία να δούμε από κοντά ένα ομοίωμα του πρωτοπόρου ανεμοπλάνου-υδροπλάνου με το οποίο ο Δημήτριος Καμπέρος (εξού και η λέξη τρελοκαμπέρος) το 1912 πέταξε από το Νέο Φάληρο και προσγειώθηκε στην Ύδρα. Παραδίπλα θα βρίσκεται το σύμπλεγμα δύο «Αρχαίων πύργων», ένα γλυπτικό οικοδόμημα με επισκέψιμο εσωτερικό χώρο που επιφυλάσσει εκπλήξεις για μικρούς και μεγάλους. Στην άκρη της προβλήτας του λιμανιού θα «αγκυροβολήσει» το «Ποστάλι», μια ξύλινη κατασκευή του ζωγράφου που αναπαριστά το πρώτο μικρό φορτηγό και επιβατηγό ατμόπλοιο στην ιστορία, το οποίο έχει ήδη δωρηθεί στον Δήμο Ύδρας από τον Αλέξη Βερούκα, όπως θα γίνει και με το ανεμοπλάνο, το οποίο θα τοποθετηθεί σε δημοτικό παιδότοπο του νησιού.
Επιπλέον για τις ανάγκες της έκθεσης θα μετακομίσουν από την Αθήνα στην Ύδρα ένα κομμάτι του εργαστηρίου του Στεφάνου, το τραπέζι εργασίας του, κάποια σύνεργα για τη ζωγραφική και τις κατασκευές του αλλά και μια πρέσα χαλκογραφίας που έχει κατασκευάσει ο ίδιος.
Κλείνοντας τον ρωτώ ποια λέξη χαρακτηρίζει τον φίλο του Νίκο Στεφάνου. «Δώρο· ο άνθρωπος που έδωσε, που δώρισε. Μεγάλος δωρητής, χωρίς να ανήκει στην τάξη του κεφαλαίου. Όταν έφτιαχνε κάτι ήθελε πάντα να το μοιραστεί. Φτιάχνει τα έργα του από την καρδιά του. Και είναι έτοιμος για όλα, πάντα. Εχει ακόμη και σήμερα την αποκοτιά ενός παιδιού».
Ο Νίκος Στεφάνου γεννήθηκε το 1933 στον Πειραιά. Από 17 χρόνων άρχισε να φτιάχνει σκηνικά για το θέατρο στο πλάι πολλών σπουδαίων Ελλήνων ζωγράφων και σκηνογράφων. Μελέτησε την αγιογραφία αντιγράφοντας εικόνες και ψηφιδωτά από τη Μονή Δαφνίου και το Άγιο Όρος. Σπούδασε με υποτροφία λιθογραφία και σκηνογραφία στο Παρίσι και μετεκπαιδεύτηκε στη Βιέννη. Συνεργάστηκε αδιάλειπτα με τους μεγαλύτερους θιάσους (Εθνική Λυρική Σκηνή, Εθνικό Θέατρο, ΚΘΒΕ, ΔΗΠΕΘΕ και ιδιωτικούς θιάσους), ενώ εργάστηκε ως σκηνογράφος στο Λονδίνο, το Παρίσι και στη Βιέννη. Συνολικά επωμίστηκε τη σκηνογραφία σε περισσότερες από 100 παραστάσεις εντός και εκτός συνόρων. Στη ζωγραφική του κεντρικό ρόλο έπαιξε η συστέγαση με τους συνομήλικούς του ζωγράφους Αλέκο Φασιανό και Βασίλη Σπεράντζα στο περίφημο «Ατελιέ της Καλλιθέας». Έργα του υπάρχουν σε ιδιωτικές και κρατικές συλλογές στην Ελλάδα και τη Γαλλία.
