Το φαινόμενο είναι νέο. Προσπαθούμε να το παρακολουθήσουμε και να προτείνουμε λύσεις όχι για τον περιορισμό του, αλλά για την ορθολογική ρύθμισή του. Σήμερα υπολογίζεται ότι περίπου 120.000 ακίνητα αξιοποιούνται για Αirbnb. Πρόκειται για περίπου 90.000 ιδιοκτησίες που ανήκουν άλλες σε εταιρείες, κάποιες σε ιδιοκτήτες πολλαπλών ακινήτων και άλλες σε ιδιώτες-ιδιοκτήτες ενός ακινήτου.
Αν και είναι κατανεμημένα σε όλη την επικράτεια, η μεγάλη πλειονότητά τους βρίσκεται στην Αθήνα και στους υπεραναπτυγμένους τουριστικούς προορισμούς, όπως η Μύκονος, η Ρόδος, τα Χανιά, το Ηράκλειο και η Ζάκυνθος. Είναι βέβαιο ότι η επέκταση του Airbnb έχει σχέση με το διαθέσιμο απόθεμα, τη μικροϊδιοκτησία και την παρουσία ή όχι μεγάλου αριθμού ξενοδοχειακών κλινών.
Οικονομικά φαίνεται πως από το Airbnb ωφελούνται και επενδυτές – εταιρείες μικρoύ-μεσαίου μεγέθους αλλά και ιδιώτες οι οποίοι συμπληρώνουν τα εισοδήματά τους με μερικές χιλιάδες ευρώ ετησίως.
Ολο αυτό θυμίζει με κάποιον τρόπο την έκρηξη των rent rooms των δεκαετιών του ’80 και του ’90 στα νησιά, τα οποία ήρθαν να ανταγωνιστούν με ισότιμους όρους τις οργανωμένες ξενοδοχειακές κλίνες, εμπλέκοντας μικρούς ιδιοκτήτες αλλά και μεσαίας κλίμακας επενδυτές.
Ενα ενδιαφέρον στοιχείο είναι ότι με τη διάχυση αυτού του νέου τύπου μικρού τουριστικού καταλύματος που κλείνει κανείς ατομικά σπάει η καθετοποίηση του all inclusive τουρισμού και των μεγάλων tour operators. Ο τουρίστας του Airbnb τρώει σε ταβέρνα της γειτονιάς, κάνει αγορές, πίνει καφέ έξω. Σίγουρα αφήνει περισσότερο καθαρό χρήμα στην περιοχή την οποία επισκέπτεται από τον τουρίστα του all inclusive.
Μπορεί να είναι ένας δυνάμει ποιοτικός τουρίστας που επιλέγει ο ίδιος τη διαδρομή του, δεν προκαλεί ένταση λόγω μαζικότητας, κινείται –και κατά κανόνα θέλει να κινείται– ήσυχα στην πόλη.
Πού εντοπίζονται τα προβλήματα:
Πρώτο πρόβλημα, η ανεξέλεγκτη αύξηση αξιών γης που προέκυψαν και θα προκύπτουν μετά την επιτυχία του Αirbnb. Τούτο έχει άμεσο αποτέλεσμα την έξωση των κατοίκων οι οποίοι δεν μπορούν να νοικιάσουν σε λογικές τιμές ακίνητα, έχει άμεσο αντίκτυπο στη φοιτητική στέγη και είδαμε με δραματικό τρόπο δημόσιους λειτουργούς, όπως γιατροί και δάσκαλοι, να μην μπορούν να βρουν στέγη στα τουριστικά νησιά όπως η Σαντορίνη.
Δεύτερο πρόβλημα, το Αirbnb μπορεί να κρύψει πλήρεις ξενοδοχειακές δραστηριότητες συγκαλυμμένες πίσω από την πλατφόρμα αλλά και την ενοικίαση συγκροτημάτων 365 μέρες τον χρόνο, ως αν ήταν ξενοδοχεία χωρίς να είναι. Σε αυτή την περίπτωση ο επιχειρηματίας απαλλάσσεται από τα βάρη του ελέγχου ποιότητας, φορολογίας κ.ά. εις βάρος των νόμιμων τουριστικών επαγγελματιών.
Ποιοι είναι οι τρόποι αντιμετώπισης αυτών των φαινομένων;
Αναζητούνται τρόποι μέσα στο πλαίσιο της συνταγματικής νομιμότητας και του πολεοδομικού θεσμικού πλαισίου προκειμένου να κηρυχθούν κορεσμένες περιοχές ή αντίθετα να δοθούν κίνητρα για την ανάπτυξη Αirbnb σε περιοχές υποβαθμισμένες από τις οποίες έχει αποσυρθεί η κατοικία. Με αυτό τον τρόπο και τον κάτοικο εξασφαλίζεις και από τον επισκέπτη δεν στερείς κάτι. Το μεγαλύτερο όφελος είναι ότι έτσι αναβιώνουν εγκαταλειμμένες και περιθωριοποιημένες περιοχές.
Ταυτόχρονα, απαιτείται ξεκάθαρος και πλήρης έλεγχος του Αirbnb ως δραστηριότητα, η οποία είναι διαφορετική από την ξενοδοχειακή.
Με οδηγό και την εμπειρία άλλων χωρών ο έλεγχος, τέλος, προσανατολίζεται στην κατεύθυνση του χρονικού περιορισμού: να μην επιτρέπεται η χρήση οικίας για βραχυχρόνια μίσθωση πάνω από 90 ημέρες ετησίως ή 60 ημέρες σε τουριστικές περιοχές. Αλλος περιορισμός που θα μπορούσε να τεθεί είναι η απαγόρευση εξ ολοκλήρου χρήσης κτιρίων.
* O Νίκος Μπελαβίλας είναι Πρόεδρος και διευθύνων σύμβουλος της Αθήνα Ανάπλασης ΑΕ, υποψήφιος δήμαρχος Πειραιά (Πειραιάς για Ολους)
