Ο δικηγόρος και πρώην μέλος της Επιτροπής Επίλυσης Οικονομικών Διαφορών της ΕΠΟ, Νίκος Λαγαρίας, ξεκαθαρίζει τι ισχύει στην UEFA και ποια τρικ βρίσκουν οι ελληνικές ομάδες για να σβήνουν οφειλές εκατομμυρίων…
Η είδηση ότι η FIFA επέβαλε ποινή απαγόρευσης μεταγραφών στον Άρη για χρέη προς τον ποδοσφαιριστή Ντιόγκο Σιστόν, ο οποίος φόρεσε τη φανέλα του από το 2007 μέχρι το 2009, ανέδειξε άλλη μία αρνητική πτυχή του ελληνικού ποδοσφαίρου. Πρόκειται για παλιές οφειλές που κουβαλάει στην πλάτη του ο σύλλογος και η FIFA τις αναγνωρίζει, παρότι η ΠΑΕ έχει αλλάξει ΑΦΜ.
Είναι μια 100% ελληνική πατέντα την οποία έχουν εφαρμόσει κι άλλες ομάδες για να απαλλαγούν από δυσβάσταχτα χρέη, τόσο προς ιδιώτες όσο και –κυρίως– προς το ελληνικό δημόσιο. Yποβιβάζονται, αλλάζουν εταιρική μορφή, παίρνουν το ασανσέρ προς τα πάνω και επιστρέφουν στην επαγγελματική κατηγορία έπειτα από δυο τρία χρόνια με τα χρέη να έχουν… γραφτεί στο χιόνι. Στην ΕΠΟ κάνουν τα στραβά μάτια, αλλά το καταστατικό και οι κανονισμοί της FIFA λένε άλλα.
«Στο καταστατικό της FIFA προβλέπεται η αρχή του προβιβασμού και του υποβιβασμού (principle of promotion and relegation). Οι ομάδες προβιβάζονται και υποβιβάζονται μόνο βάσει της αγωνιστικής τους απόδοσης, για να μη νοθεύεται ο αθλητικός ανταγωνισμός» σημειώνει στο Documento o δικηγόρος Νίκος Λαγαρίας, ο οποίος ειδικεύεται (και) στο Αθλητικό Δίκαιο. Στο ερώτημα αν επιτρέπεται βάσει του καταστατικού της FIFA η αλλαγή της εταιρικής δομής μιας ΠΑΕ, δηλαδή η απόκτηση νέου ΑΦΜ, για να απαλλαγεί από τα χρέη της η απάντησή του είναι σαφέστατη:
«Οχι, ούτε αυτό επιτρέπεται. Διότι σύμφωνα με το καταστατικό της FIFA οι ποδοσφαιρικές ομάδες είναι αθλητικές οντότητες με δική τους ταυτότητα, η οποία δεν εξαρτάται από τις νομικές οντότητες που τις διαχειρίζονται κάθε φορά. Γι’ αυτό οι οικονομικές και άλλες υποχρεώσεις που έχουν αναληφθεί, κατά την άσκηση δραστηριοτήτων ομάδων, από νομική οντότητα που ασκούσε τη διαχείρισή τους στο παρελθόν πρέπει κατά κανόνα να γίνονται σεβαστές. Αυτή είναι η έννοια της αθλητικής διαδοχής στο Αθλητικό Δίκαιο. Ετσι κρίνει το Αθλητικό Διαιτητικό Δικαστήριο της Λωζάνης, το CAS, που είναι το ανώτατο αθλητικό δικαιοδοτικό όργανο στον κόσμο και ερμηνεύει το καταστατικό και τους κανονισμούς της FIFA».
Ποια στοιχεία καθορίζουν την ταυτότητα μιας ποδοσφαιρικής ομάδας και την ξεχωρίζουν από την εκάστοτε επιχείρηση που τη διαχειρίζεται και τη διοικεί;
Η ταυτότητα μιας ομάδας καθορίζεται από το όνομα, τα χρώματα της φανέλας της, τους οπαδούς, την ιστορία της, τα αθλητικά της επιτεύγματα, το σήμα, τα τρόπαια, το γήπεδο, το ρόστερ των παικτών, τους βετεράνους της. Γι’ αυτό στην πράξη αναγνωρίζονται η διαχρονικότητα και η συνέχεια μιας ποδοσφαιρικής ομάδας έναντι της επιχειρηματικής οντότητας που τη διαχειρίζεται κάθε φορά.
Υπάρχει τρόπος, σύμφωνα πάντα με το καταστατικό και τους κανονισμούς της FIFA, να απαλλαγεί μια ομάδα από προηγούμενα χρέη;
Το καταστατικό της FIFA δεν επιτρέπει στις ομάδες να δημιουργούν νέα εταιρεία ή να αλλάζουν την εταιρική τους δομή ώστε να «καθαρίζουν» τον ισολογισμό τους και να αφήνουν τα χρέη τους σε μια άλλη νομική οντότητα που χρεοκοπεί. Εάν επιτρεπόταν αυτό το τέχνασμα, θα ήταν πλήγμα για την ακεραιότητα του ανταγωνισμού και θα έθετε σε κίνδυνο τα συμφέροντα των πιστωτών. Γι’ αυτό μάλιστα στο ευρωπαϊκό ποδόσφαιρο, στο άρθρο 12 του κανονισμού αδειοδότησης και οικονομικού ευ αγωνίζεσθαι της UEFA, προβλέπεται ο λεγόμενος «κανόνας των τριών ετών» (three-year rule). Η μεταβολή της νομικής μορφής ή της εταιρικής δομής μιας ομάδας θεωρείται διακοπή-παύση της αδειοδότησής της και θα πρέπει να περάσουν τρία χρόνια για να ξαναλάβει άδεια. Αυτό γίνεται για να μη καταστρατηγείται το σύστημα αδειοδότησης και να μην παρουσιάζονται φαινόμενα «οικονομικού ντόπινγκ», όπως εύστοχα έχει λεχθεί.
Είναι ελληνική πατέντα ή συμβαίνει και διεθνώς να υποβιβάζεται μια ομάδα στο ερασιτεχνικό πρωτάθλημα για να γλιτώσει από τα χρέη της;
Οχι, απ’ ό,τι ξέρω είναι δική μας ευρεσιτεχνία. Το ποδόσφαιρο στην Ελλάδα έγινε επαγγελματικό με τον νόμο 879 του 1979. Οσο και αν φαίνεται απίστευτο, το άρθρο 21 αυτού του νόμου ρύθμιζε τα χρέη προς το δημόσιο όλων των ομάδων Α΄ και Β΄ Εθνικής, που υποτίθεται ότι ήταν ερασιτεχνικές μέχρι τότε! Στο άρθρο 14 του νόμου 2021/1992 προβλεπόταν η εξυγίανση των ΠΑΕ με πτώχευση, για να κλείσουν οι βαθιές πληγές της εποχής Κοσκωτά. Το 2001 στον νόμο 2947 υπήρξε διάταξη για την ειδική εκκαθάριση αθλητικών ανώνυμων εταιρειών. Μέσα στην ίδια δεκαετία κάποιες ΠΑΕ εκμεταλλεύτηκαν τη διάταξη του αρ. 44 του ν. 1892/1990 για τις προβληματικές και υπερχρεωμένες επιχειρήσεις και στη συνέχεια κάποιες άλλες το άρθρο 99 του πτωχευτικού κώδικα. Και με πρόσφατη τροπολογία οι ΠΑΕ μπορούν να προσφεύγουν στον εξωδικαστικό μηχανισμό ρύθμισης οφειλών. Υπήρξε βέβαια και το άρθρο 86 του νόμου 3606 του 2007, με το οποίο το δημόσιο δεσμεύτηκε να πληρώσει απαιτήσεις ποδοσφαιριστών έναντι των ΠΑΕ Αρης και ΠΑΣ Γιάννινα, ύψους περίπου 4,8 εκατ. ευρώ. Φυσικά η κορωνίδα, η κολυμβήθρα του Σιλωάμ, είναι η «θαυματουργή» διαδικασία διαγραφής των χρεών με τον υποβιβασμό μιας ομάδας σε ερασιτεχνική κατηγορία, που βασιζόταν για πολλά χρόνια στο άρθρο 111 του αθλητικού νόμου. Σήμερα το άρθρο αυτό, έπειτα από αξιέπαινες νομοθετικές πρωτοβουλίες της κυβέρνησης Τσίπρα, αν εξαιρέσουμε βέβαια και κάποια πισωγυρίσματα, προβλέπει ότι από την αγωνιστική περίοδο 2016/2017 σε περίπτωση ανασύστασής της μετά τον υποβιβασμό της σε ερασιτεχνική κατηγορία η νέα ΠΑΕ, με τον νέο ΑΦΜ, θα ευθύνεται για όλα τα χρέη της προς το δημόσιο και για το 50% των χρεών της προς ιδιώτες. Υπάρχει όμως πεδίο και για περαιτέρω πρόοδο, ώστε να ανταποκριθεί πλήρως ο ελληνικός νόμος στις απαιτήσεις του καταστατικού και των κανονισμών της FIFA.
Μια απόφαση της πειθαρχικής επιτροπής της FIFA επέβαλε στην ΠΑΕ Αρης την ποινή της απαγόρευσης μεταγραφών λόγω κάποιων οφειλών που έχει με τον «παλιό ΑΦΜ». Εχει προσφύγει ελληνική ομάδα στο CAS για να προσβάλει μια αντίστοιχη απόφαση;
Αυτό που συμβαίνει τώρα είναι μια πειθαρχική διαδικασία που ακολουθεί η FIFA, στη βάση του άρθρου 64 του πειθαρχικού της κώδικα, για να υποχρεώνει τις ομάδες να πληρώνουν τα χρήματα που επιδικάζονται εις βάρος τους από το DRC, την επιτροπή επίλυσης οικονομικών διαφορών της. Το 2012 είχε εκδοθεί μια άλλη απόφαση του FIFA DRC κατά του Αρη για οφειλή του σε ποδοσφαιριστή, ποσού 58.184 ευρώ, και η πειθαρχική επιτροπή της FIFA του επέβαλε ποινή αφαίρεσης έξι βαθμών. Ο Αρης προσέβαλε την απόφαση της πειθαρχικής επιτροπής της FIFA στο CAS με επιχείρημα, μεταξύ άλλων, ότι είχε προσφύγει στην ελληνική Δικαιοσύνη για την εξυγίανση – αναδιάρθωσή του βάσει του άρθρου 99 του ελληνικού Πτωχευτικού Κώδικα και ότι είχε εκδοθεί απόφαση του Πολυμελούς Πρωτοδικείου Θεσσαλονίκης. Το CAS έκρινε τότε ότι η απόφαση της πειθαρχικής επιτροπής της FIFA ήταν ορθή και δεν έπρεπε να ανακοπεί η πειθαρχική διαδικασία εις βάρος του Αρη λόγω της ελληνικής δικαστικής απόφασης που είχε εκδοθεί, παρά μόνο να ανασταλεί για όσο χρόνο θα διαρκούσε η διαδικασία αναδιάρθρωσης βάσει του άρθρου 99 του πτωχευτικού κώδικα.
Μπορεί ένας παίκτης να προσφύγει για χρέη π.χ. της «παλιάς» ΑΕΚ έπειτα από επτά οκτώ χρόνια και να δικαιωθεί;
Για να διεκδικήσει τα δεδουλευμένα του ένας ποδοσφαιριστής πρέπει να ασκήσει προσφυγή μέσα σε δύο χρόνια από τότε που δημιουργήθηκε η οφειλή. Αν δεν την άσκησε, δεν μπορεί να την ασκήσει τώρα στα δικαιοδοτικά όργανα του ποδοσφαίρου. Ομως τυχόν αποφάσεις που έχουν ήδη εκδοθεί δεν αποκλείεται να εκτελεστούν μέσα στα επόμενα είκοσι χρόνια από την τελεσιδικία τους. Πάντως, ποδοσφαιριστές που ενδεχομένως να σκεφτούν να προσφύγουν τώρα στην τακτική Δικαιοσύνη για τέτοιες εργατικές διαφορές θα πρέπει να λάβουν υπόψη τους ότι παραγράφονται σε πέντε χρόνια από το έτος που δημιουργήθηκε η οφειλή.
Η προσφυγή του Άρη και οι ευθύνες της ΕΠΟ
Ο Αρης προσέφυγε κατά της ανάκλησης του δελτίου του Ντουρμισάι, στην οποία προέβη η ΕΠΟ υπό το βάρος και την απειλή της απόφασης της πειθαρχικής της FIFA κατά του Αρη για απαγόρευση μεταγραφών. Με αυτό τον τρόπο δεν είναι σαν να αναγνωρίζει το πρόβλημα;
Αντιθέτως, ο Αρης θα αναγνώριζε το πρόβλημα αν δεν αντιδρούσε. Ωστόσο η ΕΠΟ με την ανάκληση του δελτίου που η ίδια εξέδωσε μεταμελήθηκε εμπράκτως για την εκ μέρους της μη συμμόρφωση προς την απόφαση της πειθαρχικής επιτροπής της FIFA. Και με τον τρόπο αυτό αναγνώρισε επισήμως μια διάσταση του προβλήματος.
Ποιες είναι οι ευθύνες της ΕΠΟ σε όλη αυτή την ιστορία;
Αν υπάρχουν, πιθανώς εστιάζονται στη διαδικασία αδειοδότησης των ομάδων που εφαρμόζεται από το 2010 και ενδεχομένως στην εφαρμογή του «κανόνα των τριών ετών», ίσως και στη θεσμοθέτηση των συναφών κανονισμών της γενικότερα. Πρέπει να εφαρμόζεται ευλαβικά η διαδικασία αδειοδότησης, στα κανονιστικά πρότυπα της FIFA και της UEFA, ώστε να μην είναι ανεκτές οι οφειλές προς ποδοσφαιριστές, προπονητές και διαμεσολαβητές. Περαιτέρω, θεωρώ ότι οι επιτροπές επίλυσης οικονομικών διαφορών της ΕΠΟ έχουν πάντοτε περιθώρια για ακόμη μεγαλύτερη θεσμική εξοικείωση με το καταστατικό και τους κανονισμούς της FIFA και της UEFA, καθώς και με τη νομολογία του CAS σε αυτό το ευαίσθητο θέμα των χρεών των πτωχευμένων ΠΑΕ.
Και κάτι τελευταίο. Υπάρχει περίπτωση ο Άρης να γλιτώσει την ποινή της FIFA για τα χρέη της «παλιάς ΠΑΕ» προς ποδοσφαιριστές;
Το εύχομαι, διότι ο Αρης είναι ομάδα με μεγάλη ιστορία και πολλούς πιστούς φίλους που τον αγαπούν και δεν ευθύνονται για τη διοικητική κακοδιαχείριση των τελευταίων ετών. Και δεν το αποκλείω καθόλου να συμβεί αυτό, δηλαδή η απαλλαγή του. Διότι στην Ελλάδα, όπως και αλλού μερικές φορές, «δεν είναι σπάνιο το φαινόμενο να υπάρχει διάσταση μεταξύ του δικαίου των νομικών κειμένων και του δικαίου της πράξης», όπως εύστοχα έγραψε πρόσφατα σε βιβλίο του ο πρώην υπουργός Δικαιοσύνης Μιλτιάδης Παπαϊωάννου.