Υπάρχουν τουλάχιστον δέκα λόγοι για τους οποίους η νεολαία και η ακαδημαϊκή κοινότητα είναι αντίθετες στο νομοσχέδιο για τα ιδιωτικά πανεπιστήμια.
1. Ιδιωτικά πανεπιστήμια σημαίνει ότι όποιος πληρώνει παίρνει πτυχίο. Βαθαίνει έτσι η κοινωνική αδικία σε βάρος των παιδιών που κόπιασαν, έδωσαν πανελλήνιες εξετάσεις, των οποίων οι γονείς κατέβαλαν έξοδα από το υστέρημά τους. Εξ ορισμού τα παιδιά των ασθενέστερων κοινωνικών τάξεων αποκλείονται από τις σπουδές. Επιπλέον, περιορίζονται η δυνατότητα κοινωνικής ανέλιξης και η κοινωνική κινητικότητα. Περιορίζονται η αξιοποίηση και η ανάδειξη από την κοινωνία των ταλαντούχων παιδιών από τα κατώτερα κοινωνικά στρώματα. Ιδιωτικά πανεπιστήμια σημαίνει πλήρης αναξιοκρατία αφού ο πελάτης έχει πάντα δίκιο. Σε πολλά ιδιωτικά πανεπιστήμια της Βρετανίας οι καθηγητές πιέζονται από τις διοικήσεις να περνούν όλους τους φοιτητές για να μη χάσουν πελάτες.
2. Στη συντριπτική τους πλειονότητα τα ιδιωτικά παντού στον κόσμο βασίζονται στην κρατική χρηματοδότηση, σε ποσοστό που φτάνει ενίοτε ακόμη και 70% (π.χ. το ΜΙΤ) και 80%. Πρόκειται για κρατικοδίαιτη επιχειρηματικότητα με χρήματα των φορολογουμένων.
3. Τα καλά πανεπιστήμια σε όλο τον κόσμο είναι τα δημόσια και σε κάθε περίπτωση τα κρατικά χρηματοδοτούμενα. Δεν είναι τυχαίο που σε επίπεδο ΕΕ το 83% των φοιτητών φοιτά σε δημόσια πανεπιστήμια. Ειδικά μάλιστα σε επίπεδο διδακτορικού –και αυτό δείχνει πολλά για το επίπεδο σπουδών– το 94% των υποψήφιων διδακτόρων εκπονεί τη διατριβή του σε δημόσιο πανεπιστήμιο. Τα ελληνικά δημόσια πανεπιστήμια (παρά τα προβλήματα της υποχρηματοδότησης και άλλα) είναι από τα καλύτερα. Και μάλιστα η επιστημονική παραγωγή τους είναι συγκριτικά ανώτερη άλλων χωρών με μεγαλύτερη χρηματοδότηση.
4. Στις ιδιομορφίες της ελληνικής οικονομίας και αγοράς τα ιδιωτικά πανεπιστήμια θα είναι κατά κανόνα κακής ποιότητας, χωρίς επαρκείς υποδομές. Δεν πρόκειται να έρθουν εδώ καλά ιδιωτικά πανεπιστήμια. Θα πρόκειται για αεριτζίδικη επιχειρηματικότητα. Τα διάφορα κολέγια θα βαφτιστούν πανεπιστήμια.
5. Οι διεθνείς στατιστικές δείχνουν ότι οι μισθοί στα ιδιωτικά είναι χαμηλότεροι από εκείνους των δημόσιων πανεπιστημίων, με εξαίρεση μια μικρή κλίκα «ημέτερων» διευθυντικών στελεχών.
6. Τα ιδιωτικά πανεπιστήμια είναι ο ορισμός της απουσίας ακαδημαϊκής ελευθερίας. Το διευθυντικό δικαίωμα του ιδιοκτήτη καθορίζει τι θα διδαχτεί, τι θα συζητηθεί, τι επιτρέπεται και τι όχι. Ας δούμε τις απολύσεις των πρυτάνεων του Χάρβαρντ και άλλων πανεπιστημίων πρόσφατα. Σημαίνει τον στραγγαλισμό της επιστημονικής προόδου, η οποία προϋποθέτει την ελεύθερη ανταλλαγή απόψεων, την κριτική σκέψη, την αμφισβήτηση.
7. Ιδιωτικά πανεπιστήμια σημαίνει ότι η έρευνα θα καθορίζεται από τα κοντόφθαλμα κριτήρια της κερδοφορίας συγκεκριμένων επιχειρηματιών. Αντίθετα, όμως, χρειαζόμαστε έρευνα για την κοινωνία, για την προστασία των ασθενέστερων, για την προστασία του περιβάλλοντος, την υπεράσπιση και τη βελτίωση της ζωής της ανθρωπότητας. Το εμβόλιο ενάντια στην Covid παράχθηκε από τα κράτη. Ακόμη και στις ΗΠΑ το εμβόλιο παράχθηκε με κρατική χρηματοδότηση.
8. Ιδιωτικά πανεπιστήμια σημαίνει ότι θα μειωθεί κι άλλο η χρηματοδότηση των δημόσιων πανεπιστημίων. Αυτό θα σπρώξει σε περαιτέρω εμπορευματοποίηση – ιδιωτικοποίηση των λειτουργιών τους. Βήματα στην κατεύθυνση αυτή έχουν γίνει από όλες τις κυβερνήσεις μετά το 1990 (π.χ. νόμος Διαμαντοπούλου, Γαβρόγλου, δίδακτρα στα μεταπτυχιακά, «αξιολόγηση –πιστοποίηση» κ.λπ.), στη λογική των κατευθύνσεων της ΕΕ και της Μπολόνια. Τα δίδακτρα στα προπτυχιακά των δημόσιων πανεπιστημίων θα είναι το επόμενο βήμα.
9. Το βασικό πρόβλημα των δημόσιων πανεπιστημίων είναι η υποχρηματοδότηση, η οποία σήμερα βρίσκεται στο 1/3 εκείνης του 2008-09 (που ήταν ήδη ανεπαρκής). Στη χώρα μας το κράτος δαπανά ανά φοιτητή 1.780 ευρώ έναντι 10.132 του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Η αναλογία καθηγητών/φοιτητών στην Ελλάδα είναι 1 καθηγητής προς 49 φοιτητές ενώ ο μέσος όρος στην ΕΕ είναι 1 προς 16. Από το 2009 το διδακτικό προσωπικό στη χώρα μας έχει μειωθεί κατά 22%.
10. Η ωμή, κυνική παραβίαση του άρθρου 16 συνιστά από μόνη της τεράστιο πρόβλημα δημοκρατίας που πρέπει να ευαισθητοποιήσει τον καθένα.
Υπάρχει αντίρροπο όραμα στον ευτελισμό των ιδιωτικών «πανεπιστημίων». Είναι η δημόσια δωρεάν αναβαθμισμένη ανώτατη εκπαίδευση υψηλών επιστημονικών προδιαγραφών, με κατάλληλες υποδομές, επαρκές, καλά αμειβόμενο διδακτικό και διοικητικό προσωπικό, με φοιτητική μέριμνα. Το δημόσιο πανεπιστήμιο έχει τη δυνατότητα να εκπαιδεύει επιστήμονες υψηλής επιστημονικής συγκρότησης, με ειδίκευση, με πλατιά κουλτούρα, καθολική θεώρηση και κυρίως με κοινωνική ευαισθησία. Γιατί ο γιατρός, ο δικηγόρος, ο μηχανικός, ο χημικός, ο μηχανικός της τεχνητής νοημοσύνης πρέπει να έχουν κοινωνική ευαισθησία, ειδικά σε μια εποχή που η επιστήμη μπορεί να προάγει την κοινωνική πρόοδο, αλλά μπορεί (σε λάθος χέρια) και να αποδειχτεί καταστροφική για τον άνθρωπο και το περιβάλλον.
