Το πραξικόπημα στον Νίγηρα ανέτρεψε τον πρόεδρο μέσω του οποίου κυβερνούσαν οι Γάλλοι
Τύμπανα πολέμου ηχούν στη μαύρη ήπειρο, καθώς την Κυριακή έληξε το τελεσίγραφο που έχουν στείλει οι 15 χώρες της Οικονομικής Κοινότητας των Κρατών της Δυτικής Αφρικής (ECOWAS) στους πραξικοπηματίες του Νίγηρα να εγκαταλείψουν την κυβέρνηση.
Τις τελευταίες μέρες οι Γάλλοι, που ουσιαστικά διοικούσαν τον Νίγηρα μέσω του προέδρου Μοχάμεντ Μπαζούμ, εγκαταλείπουν τη χώρα μαζί με κάθε Ευρωπαίο ή Αμερικανό πολίτη που το επιθυμεί. Ομως αυτό που στον μέσο δυτικό πολίτη φαίνεται κεραυνός εν αιθρία είναι το τελευταίο επεισόδιο μιας πολεμικής εναντίον των δυτικών και ιδιαίτερα των Γάλλων, που έχουν ισχυρή παρουσία και αποικιοκρατικό παρελθόν στην περιοχή.
Αντιγαλλικές κινήσεις
Η αρχή έγινε στο Μάλι. Το 2022 απέλασε τον Γάλλο πρέσβη, ακύρωσε τις αμυντικές συμφωνίες με τη Γαλλία και την ανάγκασε να αποσύρει τους στρατιώτες της από τη χώρα. Ηταν πολύ τολμηρή κίνηση από μια κυβέρνηση που αντιμετωπίζει ταυτόχρονα το αυτονομιστικό κίνημα των Τουαρέγκ, δύο μεγάλες ισλαμιστικές οργανώσεις και επιπλέον δεν ελέγχει τη μισή περίπου έκταση του κράτους της.
Μέρος από το κενό που άφησαν οι Γάλλοι το κάλυψαν μισθοφόροι της γνωστής Βάγκνερ, του ρωσικού ιδιωτικού στρατού, ο οποίος πρόσφατα προέβη στο αποτυχημένο κίνημα μες στη Ρωσία. Μετά το Μάλι τη σκυτάλη πήρε η γειτονική Μπουρκίνα Φάσο, επίσης πρώην γαλλική αποικία, που τον Ιανουάριο έκοψε κι αυτή τις στρατιωτικές σχέσεις με τη Γαλλία και συνέχισε μόνη της τον αγώνα εναντίον των τζιχαντιστών του Ισλαμικού Κράτους και της Αλ Κάιντα που δρουν στην υποσαχάρια ζώνη, γνωστή ως Σαχέλ.
Την εξουσία στην Μπουρκίνα Φάσο κατέχει χούντα με επικεφαλής τον 35άχρονο Ιμπραήμ Τραορέ, ο οποίος ξεχώρισε στην πρόσφατη σύνοδο κορυφής για την Αφρική στην Αγία Πετρούπολη της Ρωσίας. Εκεί ακούστηκαν πολλά εναντίον της «νεοαποικιοκρατίας» και ο Βλαντίμιρ Πούτιν τους υποσχέθηκε οικονομική και επισιτιστική βοήθεια, αλλά αρνήθηκε να αναστήσει τη συμφωνία για τα σιτηρά της Ουκρανίας όπως του ζήτησαν.
Λαϊκή υποστήριξη
Ταυτόχρονα με τη σύνοδο στη Ρωσία, στη Νιαμέι, πρωτεύουσα του Νίγηρα, εκδηλώθηκε πραξικόπημα από την προεδρική φρουρά και στις 29 Ιουλίου εμφανίστηκε ως νέος ηγέτης της χώρας ο στρατηγός Αμπντουραχμάν Τσιανί, του οποίου η πρώτη κίνηση ήταν να αναγγείλει συμμαχία με το Μάλι και την Μπουρκίνα Φάσο στη μάχη εναντίον των ισλαμιστών.
Προς υποστήριξη των πραξικοπηματιών έγιναν διαδηλώσεις που στρέφονταν εναντίον της Γαλλίας, ενώ οι συμμετέχοντες ανέμιζαν ρωσικές σημαίες. Σε αντιδιαστολή η ΕΕ ανακοίνωσε ότι παγώνει κάθε βοήθεια προς τον Νίγηρα και οι γειτονικές χώρες του ECOWAS απείλησαν με στρατιωτική επέμβαση ώστε να επανέλθει η προηγούμενη κυβέρνηση.
Το κλειδί του… ουρανίου
Η αρχή της σύγκρουσης βρίσκεται στο ουράνιο. Ο Νίγηρας είναι έβδομος στη λίστα των χωρών που εξάγουν ουράνιο. Ταυτόχρονα είναι βασικός προμηθευτής της Ευρώπης σε αυτήν τη σπάνια πρώτη ύλη, αναγκαία στα πυρηνικά εργοστάσια για την παραγωγή ενέργειας αλλά και σε δεκάδες άλλες εφαρμογές, με πιο γνωστές τις ακτινογραφίες και ακτινοθεραπείες
Το 2022 η ΕΕ εισήγαγε 2.975 τόνους φυσικού ουρανίου, το 25,4% των εισαγωγών της από τον Νίγηρα, σύμφωνα με στοιχεία της Euratom, ενώ η Γαλλία είναι εξαρτημένη από το ουράνιο, επειδή το 68% της ηλεκτρικής ενέργειάς της προέρχεται από πυρηνικά εργοστάσια. Την ίδια ώρα στον Νίγηρα το 82% του πληθυσμού δεν έχει καν ηλεκτρικό ρεύμα.
Οι ΗΠΑ πάντως έχουν καταδικάσει διπλωματικά το πραξικόπημα αλλά παραμένουν σχεδόν ουδέτερες. Μια εξήγηση γι’ αυτό είναι ότι στον Νίγηρα διατηρούν δύο βάσεις. Μία μαζί με τους Γάλλους και μία αποκλειστικά για μη επανδρωμένα αεροσκάφη. Η Air Base 201 έχει στοιχίσει 110 εκατ. δολάρια για να χτιστεί. Δύσκολο να την εγκαταλείψουν.
