Κατέλαβαν δημόσια αξιώματα αλλά κατηγορούνται για παραβιάσεις ανθρώπινων δικαιωμάτων και εγκλήματα πολέμου
Σε εικόνες που κυκλοφόρησαν ευρέως πριν από την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία είδαμε πολίτες με ξύλινα ομοιώματα καλάσνικοφ να κάνουν στρατιωτικές ασκήσεις υπό το βλέμμα ενός άντρα με στολή παραλλαγής. Η πλειονότητα των σχολίων εξήρε το θάρρος των πολιτών. Αυτό που πρόσεξαν λίγοι ήταν ότι ο συγκεκριμένος καθοδηγητής είχε το χαρακτηριστικό διακριτικό του περίφημου Τάγματος Αζόφ.
Ο Ρώσος πρόεδρος Βλαντίμιρ Πούτιν ανέφερε πολλές φορές την ύπαρξη νεοναζιστικών παραστρατιωτικών ομάδων στην Ουκρανία. Ειδικότερα, η δράση τους στην περιοχή του Ντονμπάς έδωσε τροφή για τη στρεβλή έννοια της γενοκτονίας σε βάρος των ρωσόφιλων πληθυσμών της ανατολικής Ουκρανίας την οποία επικαλέστηκε ο Ρώσος πρόεδρος για να εισβάλει ώστε να τους προστατέψει. Επίσης, δεν ήταν τυχαία η αναφορά του Πούτιν για «αποναζιστικοποίηση» της Ουκρανίας στο διάγγελμά του στο οποίο ανακοίνωσε την επίθεση ούτε οι συνεχείς αναφορές του στους νεοναζί στην ηγεσία του Κιέβου, αφού οι σχέσεις μεταξύ των αρχών και των ομάδων είναι παραπάνω από προνομιακές.
Σε δημόσια αξιώματα
Σύμφωνα με τους «New York Times», η ουκρανική κυβέρνηση πριν από την εισβολή έφτασε στο σημείο να παροτρύνει τις ακροδεξιές ομάδες να οπλιστούν ακόμη περισσότερο. Υπάρχουν πολλές ακροδεξιές ομάδες, όμως οι σημαντικότερες είναι η Ταξιαρχία του Αζόφ και ο Δεξιός Τομέας.
Το Τάγμα Αζόφ είναι μια ακροδεξιά υπερεθνικιστική παραστρατιωτική ομάδα που ανάμεσα στα 900 περίπου μέλη της περιλαμβάνει νεοναζί και υποστηρικτές της υπεροχής της λευκής φυλής. Η μονάδα σχηματίστηκε αρχικά ως εθελοντικό σώμα τον Μάιο του 2014 και υπήρξε μέρος της Αστυνομίας Ειδικών Αποστολών που δημιουργήθηκε από το υπουργείο Εσωτερικών της Ουκρανίας κατά τη διάρκεια της απόσχισης της Κριμαίας. Να σημειωθεί ότι ο τότε υπουργός Εσωτερικών Αρσέν Αβάκοφ παραδέχτηκε ότι είχε ανοιχτό δίαυλο επικοινωνίας με την ηγεσία του τάγματος, ενώ επί της θητείας του είχε διορίσει τον υποδιοικητή του τάγματος ως διοικητή της αστυνομίας της περιφέρειας Κιέβου.
Ως τάγμα η ομάδα πολέμησε στις πρώτες γραμμές εναντίον των φιλορώσων αυτονομιστών στο Ντονέτσκ. Λίγους μήνες αφότου επανακατέλαβε τη Μαριούπολη από τους αυτονομιστές, η μονάδα αναβαθμίστηκε σε σύνταγμα και ενσωματώθηκε στην Εθνοφυλακή της Ουκρανίας τον Νοέμβριο του 2014, αποτελώντας επίσημα στρατιωτικό σώμα της χώρας. Μάλιστα απέσπασε και τους επαίνους του τότε Ουκρανού προέδρου Πέτρο Ποροσένκο, που είπε ότι είναι οι καλύτεροι μαχητές.
Αρχηγός του τάγματος ήταν ο Αντρίι Μπιλέτσκι, που προερχόταν από ακραία εθνικιστικές πολιτικές ομάδες οι οποίες είχαν καταδικαστεί για επιθέσεις σε μειονότητες και Ρομά. Το 2010 ο Μπιλέτσκι είπε ότι εθνικός σκοπός της Ουκρανίας ήταν «να οδηγήσει τις λευκές φυλές του κόσμου στην τελική σταυροφορία εναντίον των εβραιοκινούμενων Untermenschen [κατώτερων φυλών]»… Ο Μπιλέτσκι εκλέχτηκε στο ουκρανικό κοινοβούλιο το 2014. Εφυγε από το Τάγμα Αζόφ καθώς οι αιρετοί δεν μπορούν να είναι στον στρατό ή στην αστυνομία. Παρέμεινε βουλευτής μέχρι το 2019. Ο 42άχρονος έχει το παρατσούκλι «Bely Vozd» (λευκός ηγέτης) από τους υποστηρικτές του.
Η χρηματοδότηση
Η μονάδα έλαβε υποστήριξη από τον υπουργό Εσωτερικών της Ουκρανίας το 2014, καθώς η κυβέρνηση είχε αναγνωρίσει ότι ο δικός της στρατός ήταν πολύ αδύναμος για να αντιμετωπίσει τους φιλορώσους αυτονομιστές και βασιζόταν σε παραστρατιωτικές εθελοντικές δυνάμεις. Αυτές οι δυνάμεις χρηματοδοτήθηκαν ιδιωτικά από ολιγάρχες. Ο πιο γνωστός ήταν ο Ιγκόρ Κολομόισκι, ένας μεγιστάνας δισεκατομμυριούχος του ενεργειακού τομέα και τότε κυβερνήτης της περιοχής Ντνιπροπετρόφσκ.
Εκτός από το Τάγμα Αζόφ ο Κολομόισκι χρηματοδότησε και άλλα τάγματα εθελοντών, όπως οι μονάδες Ντνίπρο 1 και Ντνίπρο 2, Αϊντάρ και Ντονμπάς. Το Τάγμα Αζόφ έχει λάβει σημαντική χρηματοδότηση και από έναν άλλο ολιγάρχη, τον Σέρχιι Ταρούτα, τον δισεκατομμυριούχο κυβερνήτη της περιοχής του Ντονέτσκ.
Η ιδεολογία
Το 2015 εκπρόσωπος του συντάγματος –εκείνη την εποχή– είπε ότι το 10% με 20% των νεοσύλλεκτων του τάγματος ήταν ναζί. Η μονάδα αρνήθηκε ότι ακολουθεί τη ναζιστική ιδεολογία στο σύνολό της, αλλά ναζιστικά σύμβολα όπως η σβάστικα και τα διακριτικά των SS είναι διάσπαρτα στις στολές και στα σώματα των μελών της.
Για παράδειγμα, η στολή φέρει το νεοναζιστικό σύμβολο Wolfsangel, το οποίο μοιάζει με μαύρη σβάστικα σε κίτρινο φόντο. Η ομάδα είπε ότι είναι απλώς ένα κράμα των γραμμάτων Ν και Ι που αντιπροσωπεύουν την «εθνική ιδέα». Μεμονωμένα μέλη έχουν δηλώσει ότι είναι νεοναζί και ο σκληροπυρηνικός ακροδεξιός υπερεθνικισμός είναι διάχυτος μεταξύ των μελών.
Τον Ιανουάριο του 2018 το Τάγμα Αζόφ δημιούργησε μονάδα περιπολίας για να «αποκαταστήσει την τάξη» στην πρωτεύουσα Κίεβο. Στην πραγματικότητα η μονάδα πραγματοποίησε πογκρόμ κατά της κοινότητας των Ρομά και επιτέθηκε σε μέλη της LGBTQ κοινότητας.
Εγκλήματα και παραβιάσεις
Μια έκθεση του 2016 από το Γραφείο της Υπατης Αρμοστείας των Ηνωμένων Εθνών για τα Ανθρώπινα Δικαιώματα (OCHA) κατηγόρησε το Τάγμα του Αζόφ για παραβίαση του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Η έκθεση περιγράφει περιστατικά κατά τη διάρκεια μιας περιόδου από τον Νοέμβριο του 2015 έως τον Φεβρουάριο του 2016, οπότε το τάγμα είχε κρύψει τα όπλα και τις δυνάμεις του σε πολιτικά κτίρια αφού εκτόπισε τους κατοίκους ύστερα από λεηλασίες. Η έκθεση κατηγορεί επίσης το τάγμα για βιασμούς και βασανισμούς κρατουμένων στην περιοχή του Ντονμπάς.
