Οι αρχαιοφύλακες συμπεριελήφθησαν στην τροπολογία του πολυνομοσχεδίου, με την οποία ακυρώνεται η θεσμοθετημένη με νόμο διαδικασία επιλογής τους.
Το γινάτι της υπουργού Πολιτισμού εναντίον των αρχαιοφυλάκων δεν φαίνεται να έχει τέλος, αφού σε κάθε ευκαιρία φροντίζει να υποσκάπτει όχι μόνο τις αρμοδιότητες αλλά και τις θεσμικές ρυθμίσεις που τους αφορούν. Ετσι, δεν ήταν έκπληξη ότι οι αρχαιοφύλακες συμπεριελήφθησαν στην τροπολογία που κατατέθηκε νύχτα προ της συζήτησης στη Βουλή του πολυνομοσχεδίου-σκούπα για τον πολιτισμό στις 18 Φεβρουαρίου. Πρόκειται για ένα θηριώδες νομοσχέδιο 107 άρθρων, το οποίο –εκτός από χαώδες και αποσπασματικό– περιλαμβάνει ατάκτως ερριμμένα λιμνάζοντα ζητήματα που χρήζουν διευθέτησης και εκσυγχρονισμού, αλλά και την κωδικοποίηση διασταυρούμενων άρθρων και διατάξεων.
Ο τίτλος του ερανιστικού –όπως ονομάζεται– νομοσχεδίου μοιάζει με σιδηρόδρομο: «Αναδιοργάνωση του νομικού προσώπου δημοσίου δικαίου με την επωνυμία “Εθνική Πινακοθήκη – Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου” και του νομικού προσώπου ιδιωτικού δικαίου με την επωνυμία “Μητροπολιτικός Οργανισμός Μουσείων Εικαστικών Τεχνών Θεσσαλονίκης”, ενίσχυση των δράσεων του Οργανισμού Μεγάρου Μουσικής Θεσσαλονίκης και του Φεστιβάλ Κινηματογράφου Θεσσαλονίκης, μετονομασία του Προπαρασκευαστικού και Επαγγελματικού Σχολείου Καλών Τεχνών Πανόρμου Τήνου σε Ανώτερη Σχολή Καλής Τέχνης Μαρμαροτεχνίας Πανόρμου Τήνου και αναμόρφωση του πλαισίου λειτουργίας της, ρυθμίσεις για το πρόγραμμα στήριξης οπτικοακουστικών έργων στην Ελλάδα και λοιπές διατάξεις αρμοδιότητας του Υπουργείου Πολιτισμού». Και με την τροπολογία 321/10 διαιωνίζονται κακές πρακτικές γιατί στριμώχνονται τα πάντα στο ίδιο τσουβάλι.
Αντιπαραθέσεις στη συνεδρίαση
Οι πολυπληθείς διατάξεις του σχεδίου νόμου συζητήθηκαν και ψηφίστηκαν από την κυβερνητική πλειοψηφία σε μια συνεδρίαση στην οποία δεν έλειψαν οι ηλεκτρισμένες αντιπαραθέσεις, λίγες μέρες πριν από το συλλαλητήριο για τα Τέμπη. Με το ζήτημα της εμπιστοσύνης προς τους θεσμούς να τίθεται και να αναιρείται την ίδια στιγμή, παρακολουθήσαμε τη συζήτηση ενός νομοσχεδίου που, ενώ έχει θετικές διατάξεις (όπως η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας στην Εθνική Πινακοθήκη και στο MOMus Θεσσαλονίκης ή η κτιριακή και εκπαιδευτική αναβάθμιση του σχολείου μαρμαροτεχνίας στην Τήνο), δεν καταφέρνει να πείσει ούτε για τις αγαθές προθέσεις ούτε για την ύπαρξη στρατηγικού σχεδιασμού. Με τη γνωστή κενή περιεχομένου προσκόλληση σε στόχους «απόδοσης» και «επιχειρηματικότητας» και χωρίς ισοβαρή υποστήριξη του διοικητικού-οικονομικού σκέλους των φορέων και του καλλιτεχνικού έργου τους δεν χτίζεις τον πολιτισμό της επόμενης μέρας.
Εντύπωση προκαλεί η προσωπική εμμονή πλέον της υπουργού Πολιτισμού με τους αρχαιοφύλακες, που φτάνει στο σημείο να υπερβαίνει ακόμα και το όριο της νομοθετικής δεοντολογίας. Πώς αλλιώς να χαρακτηρίσει κανείς το γεγονός ότι στην ίδια τροπολογία εισάγεται ως άλλοθι η θετική διάταξη της αναπροσαρμογής του επιδόματος των μουσικών –αίτημα ετών των εργαζομένων στη Λυρική Σκηνή και του Πανελλήνιου Μουσικού Συλλόγου– μαζί με την ακύρωση της διαδικασίας επιλογής των επικεφαλής γραφείων φύλαξης και υπεύθυνων αρχαιοφυλάκων, η οποία είχε κατοχυρωθεί για πρώτη φορά με τον νόμο 4608/2019 (άρθρο 46).
Οπως επισημάνθηκε από εκπροσώπους κομμάτων της αντιπολίτευσης, μια θετική διάταξη ενσωματωμένη στην ίδια τροπολογία μαζί με μια ρύθμιση άκρως προβληματική χωρίς να μπορούν να σπάσουν δεν είναι ό,τι καλύτερο.
Χωρίς διαφάνεια και αξιοκρατία
Αξιοκρατία και διαφάνεια εκλείπουν διαχρονικά στις τοποθετήσεις αρχαιοφυλάκων από δημιουργίας ΥΠΠΟ ώσπου μεταμνημονιακά πλέον, χρόνια μετά την ίδρυση και λειτουργία του ΑΣΕΠ και στο πλαίσιο σαρωτικών μεταρρυθμίσεων στο δημόσιο, μόλις το 2018 με τον τελευταίο οργανισμό του ΥΠΠΟ, η ελληνική πολιτεία αφουγκράζεται το αίτημα της εποχής και του κλάδου. Τότε θεσμοθετεί για πρώτη φορά ολοκληρωμένο σύστημα επιλογής και τοποθέτησης επί θητεία υπευθύνων γραφείων φύλαξης και αρχαιοφυλάκων κατ’ αναλογία του εκσυγχρονισμού της επιλογής προϊσταμένων στο δημόσιο.
Για πρώτη φορά επίσης θεσμοθετούνται διαδικασία και κριτήρια επιλογής με μοριοδότηση τυπικών και πρόσθετων προσόντων για την τοποθέτηση αρχαιοφυλάκων σε θέσεις ευθύνης. Από το 2019 έως σήμερα ακολουθείται η προβλεπόμενη νομοθετική διαδικασία επιλογής και τοποθέτησης. Αυτά μέχρι χθες. Διότι πλέον, σύμφωνα με τις απαντήσεις της Λίνας Μενδώνη στη Βουλή, η διαδικασία κρίθηκε «εξαιρετικά πολύπλοκη», έχοντας δημιουργήσει «πολλά και μεγάλα προβλήματα». Γι’ αυτό «κατ’ απαίτηση της Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Υποστήριξης και των συνδικαλιστών του ΠΑΣΟΚ ζητήθηκε να αλλάξει η διαδικασία», όπως είπε.
Μόνο που η πρόεδρος της Πανελλήνιας Ενωσης Υπαλλήλων Φύλαξης Αρχαιοτήτων (ΠΕΥΦΑ) Γεωργία Κονδύλη, με την οποία επικοινωνήσαμε, αρνείται την εμπλοκή της, παρά το ότι συμφωνεί με την κατάργηση του νόμου, ενώ η διοίκηση έστειλε το υπόμνημά της μόλις στις 14 Φεβρουαρίου. Τέτοια ταχύτητα επέδειξε το ΥΠΠΟ στην κατάργηση της διαδικασίας που συνήθως προβλέπεται για θέσεις ευθύνης σε άλλους κλάδους της δημόσιας διοίκησης.
Χωρίς να υπάρχει η οποιαδήποτε αναφορά στη διαδικασία που θα ακολουθείται πλέον, στα προσόντα, τα κριτήρια και στις προϋποθέσεις βάσει των οποίων θα γίνεται η επιλογή, με μόνο εχέγγυο μια διάταξη δύο σειρών σε μια τροπολογία που ορίζει ότι οι επικεφαλής γραφείων φύλαξης και οι αρχαιοφύλακες θα τοποθετούνται με απόφαση υπηρεσιακού γραμματέα και γνώμη υπηρεσιακού συμβουλίου. Ή, αλλιώς, με μια μελλοντική ρύθμιση που θα είναι κομμένη και ραμμένη στα μέτρα τους και προπαντός δεν θα είναι… κουραστική αλλά βολική. Οπερ σημαίνει ότι η διαφάνεια και η αξιοκρατία μπορούν να περιμένουν.