Ηδη άρχισε η συζήτηση για νέο τσεκούρωμα των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων με πρόσχημα το δημογραφικό. Καθίσταται προφανές ότι υφίσταται πρόβλημα ροών (ασφάλιστρα και αξιοποίηση περιουσίας) στο ελληνικό ασφαλιστικό σύστημα και όχι πρόβλημα παροχών. Αυτή η κοντόφθαλμη άρνηση της πραγματικότητας για την πραγματική αιτία των προβλημάτων που υφίστανται στις συνταξιοδοτήσεις οδήγησε (με τη συνδρομή του κοινωνικού αυτοματισμού) στις τεράστιες και άσκοπες περικοπές στο εισόδημα των συνταξιούχων (μέχρι και 46%) κατά τη μνημονιακή περίοδο για να σωθεί η οικονομία!
Είναι χαρακτηριστικό ότι ο κάθε «πετσοκόφτης» υπουργός, από τον Ανδρέα Λοβέρδο και τον Γιώργο Κουτρουμάνη μέχρι τον Γιώργο Κατρούγκαλο και τον Γιάννη Βρούτση, που προώθησε το τσεκούρωμα στις καταβαλλόμενες συντάξεις και την αύξηση των ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης προσπαθούσε να πείσει ότι σώζει το ασφαλιστικό σύστημα. Το πρόβλημα όμως είναι εδώ και τώρα και επανέρχεται δριμύτερο. Οι «διασώστες» απέτυχαν αφού άλλη είναι η αιτία της κρίσης του ασφαλιστικού συστήματος. Το πρόβλημα είναι ότι η «διάσωση» που επιλέχθηκε (μείωση μισθών και συντάξεων) δημιούργησε ασφυξία σε μια οικονομία όπως η ελληνική που στηρίζεται κατά κύριο λόγο στην εγχώρια κατανάλωση. Παράλληλα, η αύξηση της ανεργίας, που ήρθε ως αποτέλεσμα της απίσχνανσης της αγοραστικής δύναμης και της καταβαράθρωσης του τζίρου των επιχειρήσεων, και η μείωση των μισθών (τα ασφάλιστρα είναι ποσοστιαία συνάρτηση του καταβαλλόμενου μισθού) έφεραν τεράστιο πρόβλημα στη ρευστότητα του ασφαλιστικού συστήματος. Πλέον το πρόβλημα βαφτίζεται δημογραφικό ενώ είναι ξεκάθαρο ότι πρόκειται για πρόβλημα μισθών (η Ελλάδα είναι η δεύτερη φτωχότερη ευρωπαϊκή χώρα) και πρόβλημα στην παραγωγική βάση που δεν γεννά θέσεις εργασίας ή αυτές που γεννά είναι υποαμειβόμενες. Οπερ μεθερμηνευόμενο, το ασφαλιστικό σύστημα χάνει εισφορές. Είναι προφανές ότι ο ελληνικός πληθυσμός γερνά και ουδέν μέτρο λαμβάνεται.
Ομως πλέον η Ελλάδα είναι χώρα υποδοχής μεταναστών. Αν υπήρχαν θέσεις εργασίας με καλούς μισθούς, αν δεν υπήρχαν εκτεταμένη εισφοροδιαφυγή και εισφοροαποφυγή… Αν υπήρχαν σοβαρή υποδοχή και καταγραφή των μεταναστών, ώστε να τους δινόταν η ευκαιρία να εργαστούν νόμιμα με δηλωμένους μισθούς όπως έκαναν στο παρελθόν σοβαρά κράτη όπως η Γερμανία, οι ΗΠΑ, η Αυστραλία κ.λπ… Κυρίως αν υπήρχε επαρκής παραγωγική βάση (στην Ελλάδα επί εποχής Κυριάκου Μητσοτάκη έχουν κλείσει παραπάνω από 15 εργοστάσια) που θα δημιουργούσε ποιοτικές θέσεις εργασίας, τότε το δημογραφικό δεν θα αποτελούσε πρόβλημα για το ασφαλιστικό σύστημα και κατ’ επέκταση για τις συνταξιοδοτικές παροχές.
Ομως πλέον η γήρανση του πληθυσμού φέρνει νέες περικοπές. Ολα αυτά κρύβονται κάτω από την καταστροφολογία που δείχνει το δημογραφικό ως αιτία δημοσιονομικού εκτροχιασμού. Μάλιστα και ακριβώς επειδή χρειάζονται επικοινωνιακό δίχτυ συσκότισης, τα έχουν βαφτίσει «δημοσιονομικά αποθέματα ασφαλείας». Βέβαια η ΕΚΤ στην έκθεσή της επισημαίνει ότι θα πρέπει να περιοριστούν οι δυσμενείς επιπτώσεις στην ανάπτυξη με την υιοθέτηση πολιτικών ενίσχυσης της παραγωγικότητας, όπως για παράδειγμα πολιτικές που προωθούν την καινοτομία, τη διά βίου μάθηση και την ταχύτερη ένταξη των μεταναστών στην αγορά εργασίας. Ομως ο Κυρ. Μητσοτάκης αγρόν αγοράζει… Πανηγυρίζει για τη φορομπηχτική ανάπτυξη του ΑΕΠ που συνδυάζεται με τις αντιπαραγωγικές επενδύσεις σε ακίνητα και την καταστροφή της παραγωγικής βάσης της οικονομίας.
Με όχημα την ΕΚΤ
Ομως τα «γεράκια» που βλέπουν τις συνταξιοδοτικές παροχές ως πρόβλημα για μια οικονομία προετοιμάζουν νέο τσεκούρωμα… Η αύξηση του γενικού ορίου συνταξιοδότησης, η παράταση του εργασιακού – ασφαλιστικού βίου και η μείωση των ποσοστών αναπλήρωσης κάνουν την εμφάνισή τους στον δημόσιο διάλογο. Ολα αυτά έρχονται από τη «σοβαρή» ΕΚΤ, που με έκθεσή της και βασιζόμενη στην πρόσφατη αναλογιστική μελέτη της Εθνικής Αναλογιστικής Αρχής, η οποία περιγράφεται στην αντίστοιχη έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, στέλνει το μήνυμα των περικοπών. Αυτή η μελέτη αναλύει τις επιπτώσεις της δημογραφικής γήρανσης στα συνταξιοδοτικά συστήματα των κρατών της ευρωζώνης και καταλήγει στο συμπέρασμα ότι θα πρέπει να γίνουν δραστικές περικοπές στο δίχτυ παροχών των συνταξιοδοτικών συστημάτων της Ευρώπης. Ο εφιάλτης του πετσοκόμματος των συντάξεων επανέρχεται. Ειδικά για την Ελλάδα η ΕΚΤ εμφανίζεται «γενναιόδωρη». Συγκεκριμένα, ο δείκτης παροχών αναμένεται να υποχωρήσει κατά 2,9 ποσοστιαίες μονάδες σε όλες τις χώρες, ενώ στην Ελλάδα προβάλλεται η πρόβλεψη της μείωσης του δείκτη αναπλήρωσης κοντά στις 5 ποσοστιαίες μονάδες!
Για να συμβεί αυτό υφίσταται ένα μείγμα πολιτικών περικοπών των συνταξιοδοτικών δικαιωμάτων που θα εφαρμόζεται σταδιακά. Για να είμαστε ακριβείς, ο πρώτος στόχος έχει βρεθεί και δεν είναι άλλος από την αύξηση του γενικού ορίου συνταξιοδότησης μέσω της εν μέρει μείωσης των πλασματικών ετών ασφάλισης. Τούτο θα γίνει άμεσα εντός του φθινοπώρου του 2024, όταν και αναμένεται να ψηφιστεί το μίνι ασφαλιστικό, για να ισχύσει το μέτρο, σύμφωνα με πληροφορίες, από την 1η-1-2025. Επεται η αύξηση των γενικών ορίων ηλικίας συνταξιοδότησης από τα 62 στα 63 έτη (σύνταξη με 40 έτη ασφάλισης) και από τα 67 στα 68,5 έτη!
Πλασματικά έτη
Στην πρώτη γραμμή των περικοπών βρίσκονται τα πλασματικά έτη. Είναι η υφιστάμενη δυνατότητα που έχουν οι ασφαλισμένοι που τους λείπουν ημέρες ασφάλισης να τις αναγνωρίσουν πλασματικά, δηλαδή πληρώνοντας και αγοράζοντας ημέρες ασφάλισης από κενά διαστήματα κατά τη διάρκεια του ασφαλιστικού τους βίου. Η κυβέρνηση σχεδιάζει να μειώσει τα πλασματικά έτη που μπορεί κάποιος να εξαγοράσει από επτά σε πέντε για τον ιδιωτικό τομέα και από δώδεκα σε πέντε για το δημόσιο.
Επίσης στο τραπέζι των περικοπών των πλασματικών ετών έχει πέσει και βρίσκεται προ της τελικής απόφασης να περικοπούν κάποιες ή ακόμη και όλες από τις δώδεκα κατηγορίες πλασματικών ετών (στρατιωτική θητεία, γονική άδεια ανατροφής, χρόνος τέκνων, επιδότηση ασθένειας, ανεργία ΔΥΠΑ, εκπαιδευτική άδεια δημοσίου, χρόνος σπουδών, χρόνος κύησης και λοχείας, ημέρες απεργίας, χρόνος μαθητείας, χρόνος πριν από την εγγραφή σε τ. ΟΑΕΕ – ΕΤΑΑ, κενά διαστήματα ανεργίας). Τέλος, προς συζήτηση τίθεται και η κατάργηση του δικαιώματος αναγνώρισης πλασματικών ετών προ του 2012 ώστε κάποιος να κάνει χρήση των ευνοϊκών όρων πρόωρης συνταξιοδότησης. Αυτά τα πλασματικά έτη λαμβάνονται υπόψη και στον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών και όχι μόνο. Συγκεκριμένα στο άρθρο 30 του ν. 4670/2020, γνωστού ως νόμου Βρούτση (πρόκειται για αντιγραφή του άρθρου 34 του ν. 4387/2016, γνωστού ως νόμου Κατρούγκαλου), προβλέπεται ρητά ότι οι πλασματικοί χρόνοι ασφάλισης που αναγνωρίζονται μέσω εξαγοράς λαμβάνονται υπόψη στον υπολογισμό των συντάξιμων αποδοχών.
Είναι τέτοια η δομή της ελληνικής αγοράς εργασίας (χιλιάδες ανασφάλιστες ώρες εργασίας) που πράγματι υφίστανται τεράστια κενά, με συνέπεια το 80% των αιτήσεων συνταξιοδότησης να εμπεριέχει και πλασματικά έτη εργασίας ώστε να συμπληρωθούν οι προϋποθέσεις συνταξιοδότησης. Με δεδομένο το πετσόκομμα στα πλασματικά που θα θεσμοθετήσει η Νίκη Κεραμέως, εκτιμάται ότι το 2024 θα αποδειχθεί χρονιά-ρεκόρ σε μαζική φυγή εργαζομένων προς τη σύνταξη. Οπως προκύπτει από εκτιμήσεις, θα ξεπεράσουν φέτος τις 220.000 αιτήσεις, όταν το 2020 είχαν υποβληθεί 175.705 αιτήσεις συνταξιοδότησης, το 2021 212.151 αιτήσεις, το 2022 211.133 αιτήσεις και το 2023 περίπου 190.368 αιτήσεις συνταξιοδότησης. Ηδη έχει εγγραφεί στον προϋπολογισμό ένα κονδύλι της τάξης των 400 εκατ. ευρώ για την καταβολή νέων συντάξεων. Ωστόσο οι εκτιμήσεις κάνουν λόγο για ποσό που θα ξεπεράσει το 1 δισ. ευρώ γι’ αυτές τις νέες συνταξιοδοτήσεις.
Συμφέρει η αγορά ετών ασφάλισης;
Τα πλασματικά έτη ασφάλισης είναι γεγονός πως κοστίζουν πανάκριβα. Για την ακρίβεια υφίστανται τρεις κατηγορίες:
Στους μισθωτούς το κόστος ανέρχεται στο 20% επί του καταβαλλόμενου μισθού κατά τον μήνα υποβολής της αίτησης. Εάν όμως δεν υπάρχει σταθερή απασχόληση, τότε το κόστος υπολογίζεται σε σχέση με τον μισθό που λάμβαναν το τελευταίο 12άμηνο από την ημερομηνία υποβολής της αίτησης για εξαγορά χρόνου ασφάλισης. Εάν πρόκειται για ασφαλισμένους που είναι άνεργοι ή εργάζονται με όρους μερικής απασχόλησης, τότε το κόστος εξαγοράς προκύπτει ως το 20% του εκάστοτε κατώτατου μισθού, που από την 1η Απριλίου έχει ανέλθει στα 830 ευρώ μεικτά.
Στους δημόσιους υπαλλήλους το ποσό της εξαγοράς ισοδυναμεί με το 20% του μισθού τους για όσες αιτήσεις υποβάλλονται από την 1η Ιανουαρίου 2020 και μετά.
Στους ελεύθερους επαγγελματίες και αγρότες ισχύει ότι ο κάθε μήνας που πρόκειται να αναγνωριστεί κοστίζει όσο η μηνιαία εισφορά για τον κλάδο σύνταξης, με βάση τις ασφαλιστικές κατηγορίες που έχουν επιλέξει ανά εκάστοτε χρονική περίοδο.
Οπως εύκολα προκύπτει, αν κάποιος θέλει να αναγνωρίσει στον ιδιωτικό τομέα επτά χρόνια ασφάλισης, με μέσο μηνιαίο μισθό 1.250 ευρώ, θα πρέπει να καταβάλει στον ΕΦΚΑ το διόλου ευκαταφρόνητο ποσό των 21.000 ευρώ. Αντίστοιχα ο δημόσιος υπάλληλος με τον ίδιο μισθό που θέλει να αναγνωρίσει δώδεκα πλασματικά έτη θα πρέπει να καταβάλει το ποσό των 36.000 ευρώ.
Ολα αυτά πρέπει να καταβληθούν είτε εφάπαξ είτε με δόσεις είτε ως παρακράτηση από τη σύνταξη. Συγκεκριμένα, η καταβολή του ποσού της εξαγοράς γίνεται:
Εφάπαξ, μέσα σε τρεις μήνες από την κοινοποίηση της απόφασης αναγνώρισης με έκπτωση 2% για κάθε έτος εξαγοράς. Εξαγορά χρόνου που υπολείπεται του ενός έτους δεν τυγχάνει έκπτωσης.
Σε ισόποσες μηνιαίες δόσεις, ανάλογα με τον αριθμό των μηνών που αναγνωρίζονται (τόσες δόσεις όσοι οι μήνες που αναγνωρίζονται). Σε περίπτωση εκπρόθεσμης καταβολής δόσης το ύψος της επιβαρύνεται με τα προβλεπόμενα πρόσθετα τέλη.
Παρακράτηση σύνταξης. Σε περίπτωση θεμελίωσης συνταξιοδοτικού δικαιώματος ή προσαύξησης του ποσού της σύνταξης το ποσό εξαγοράς παρακρατείται κάθε μήνα από τη σύνταξη και μέχρι την εξόφληση, ποσό ίσο με το ¼ του ποσού της σύνταξης.
Διαβάστε επίσης
«Τι απέγινε η ανθρωπιά μας;» – Αξιωματούχος του ΟΗΕ μιλά για τη δραματική κατάσταση στη Γάζα
Καιρός: Ισχυρές βροχοπτώσεις και καταιγίδες την Παρασκευή – Πού αναμένονται ισχυρά φαινόμενα (LIVE)
ΠΑΟΚ, Ολυμπιακός και Παναθηναϊκός στην Ευρώπη: Οι πιθανοί αντίπαλοι σε Europa και Conference League
ΕΣΥ: Κίνητρα κατόπιν εορτής για νησιά και ακριτικές περιοχές
