«Δεν τους αρκούσαν οι 29 κάλυκες για την περιγραφή της φρίκης; Επρεπε να τον διαπομπεύσουν και νεκρό; Για όνομα του Θεού… Υπάρχουν νόμοι που τους τηρούν ακόμη και τα ζώα…».
Με το πένθος της νωπό – καλά καλά δεν έχουν συμπληρωθεί τρεις εβδομάδες από τη στυγερή δολοφονία του Βασίλη Στεφανάκου–, η Μανιάτισσα αδερφή του Νέλλη σπάει τη σιωπή της οικογένειας και μιλά αποκλειστικά στο Documento:
Για να καταγγείλει κανιβαλισμό σε βάρος του νεκρού, με αποκορύφωμα τη δημοσίευση της φωτογραφίας του ακάλυπτου πτώματος – για την «ασέβεια», όπως λέει, «όχι στον Στεφανάκο αλλά στον νεκρό άνθρωπο». Για να ξεκαθαρίσει τις αλήθειες από τα ψέματα και για να δώσει απαντήσεις σε όσους «πέρασαν τη σιωπή μας για “σκασμό”, την απαξίωσή μας για υποχώρηση». Αλλά και για τα αντίποινα που κάποιοι φοβούνται, αλλά «δεν φέρνουν καμιά κάθαρση, όχι όμως και ότι θα τους λυπηθώ», για όσα λέγονται για τους εκτελεστές, για την «ομάδα Στεφανάκου», για το αν ο αδερφός της ήταν εκβιαστής και έμπορος ναρκωτικών, όπως λέχτηκε, και για το αν τους άφησε μια «αυτοκρατορία». Μιλά ακόμη και για τον δοκιμαστή φαγητών της φυλακής, αλλά και γιατί τον τίμησαν με ενός λεπτού σιγή και συγκινητικούς λόγους οι πρώην συγκρατούμενοί του.
Την ώρα λοιπόν που η αστυνομία φέρεται να έχει στη διάθεσή της μαρτυρία-φωτιά που δείχνει το πρόσωπο του εκτελεστή, η οικογένεια του Β. Στεφανάκου καταθέτει μηνύσεις γιατί, όπως μας λέει η Νέλλη Στεφανάκου, «δεν μπορεί να είναι όλα προϊόντα», και ετοιμάζει αγωγές υπερασπιζόμενη τον νεκρό Βασίλη και τα ανήλικα παιδιά του που «αύριο, μεθαύριο θα γκουγκλάρουν και θα δουν τη φωτογραφία με τον νεκρό πατέρα τους» – κάτι που αυτός δεν θα το επέτρεπε ποτέ να γίνει με νεκρό του…
Η συνέντευξη έγινε στο γραφείο του Β. Στεφανάκου στη λεωφόρο Αθηνών, στο ύψος του Δάσους Χαϊδαρίου, στον χώρο όπου ήταν το πατρικό σπίτι της οικογένειας, εκεί όπου μεγάλωσαν τα τρία αδέρφια. Ο Βασίλης, ο Γρηγόρης και η Νέλλη. Στην είσοδό του έφυγε ο πρωτότοκος, γαζωμένος από τις σφαίρες του καλάσνικοφ.
«Ούτε καν είχα σκεφτεί», ξεκινά η Νέλλη Στεφανάκου, «ότι θα χρειαζόταν να μιλήσω για να προστατεύσω την υστεροφημία του νεκρού αδερφού μου και πολύ περισσότερο την ίδια τη σορό του. Εχουμε κλείσει οτιδήποτε θα μας εξέθετε στον σαρκοβόρο κόσμο των ειδησεογραφικών σόου. Διεκδικήσαμε το αυτονόητο δικαίωμα στο πένθος. Ούτε αυτό δεν μας χαλάλισαν. Δεν σεβάστηκαν ούτε την 80χρονη μάνα μας που της τηλεφώνησε σε ελάχιστες ώρες δημοσιογράφος. Πέρασαν τη σιωπή μας για “σκασμό”, την απαξίωσή μας για υποχώρηση. Δούλοι του κανιβαλισμού και της παραπληροφόρησης. Του απέδωσαν κατηγορίες που δεν του ’χε αποδώσει κανένα δικαστήριο, όπως έμπορο ναρκωτικών, τοκογλύφο(!), σωματέμπορα, απαγωγέα. Αυτά είναι γελοία για όσους τον γνωρίζουν. Προέβαλαν κατηγορίες για τις οποίες αθωώθηκε, αποσιωπώντας εσκεμμένα την αθώωση. Εμφάνισαν ανύπαρκτη ανιψιά να δηλώνει ότι της εκμυστηρεύθηκε φόβο. Γέλασαν και οι πικραμένοι.
Εγραψαν για δοκιμαστή φαγητού στις φυλακές κλέβοντας κινηματογραφικά σενάρια. Περιέγραψαν μενού αστακών αναφερόμενοι σε άνθρωπο που δεν έτρωγε ψάρια. Λυπάμαι που θα τους προσγειώσω, αλλά λάτρευε το φρικασέ της μάνας του, το κοκκινιστό της γυναίκας του, τα κουλουράκια της κόρης του και τις πίτες της θειας μας της Κούλαινας… Δεν χρειαζόταν δοκιμαστής αλλά φίλοι να μοιραστεί την αγάπη των δικών του. Παρ’ όλα αυτά δεν ασχοληθήκαμε μαζί τους. Η καρδιά μας είναι πολύ βαριά για να σηκώσει τη διανοητική τους μετριότητα.
Δεν τους αρκούσαν 29 κάλυκες για την περιγραφή της φρίκης; Αυτή η εικόνα… χίλιες λέξεις. Προσωπικά ήταν μια αποκάλυψη των ορίων αντοχής μου. Για όνομα του Θεού… Υπάρχουν νόμοι που τους τηρούν και τα ζώα. Θάβουν τους νεκρούς τους και κυρίως δεν τους πουλάνε… Γιατί αυτή η φωτογραφία ήταν αντικείμενο αγοραπωλησίας.
Η εικόνα του νεκρού προσώπου, κοντινή, απροκάλυπτη, εκτεθειμένη, προσβλητική για ζώντες και νεκρούς, ανίερη και μιερή, ας τους στοιχειώνει. Ας την καμαρώσουν τα παιδιά τους στο ίντερνετ. Πόσο εκλεκτό προϊόν η πραμάτεια τους; Σε πόσα φύλλα, σε πόσα κλικαρίσματα αποτιμάται; Ποιος θα υπερασπιστεί την ηθική της ανθρώπινης σορού; Αν έχουν στοιχειώδες φιλότιμο να κατεβάσουν τις φωτογραφίες του νεκρού αδερφού μου και να αποκαταστήσουν τη δημοσιογραφική αλήθεια ανακαλώντας τους καταχρηστικούς χαρακτηρισμούς. Δεν θεωρείται βαρυποινίτης κάποιος που δεν έχει ισόβια.
Ο Βασίλης τους απαξίωνε συστηματικά όσο επρόκειτο για τον εαυτό του. Δεν θα επέτρεπε σε κανέναν μας να τον υπερασπιστεί. Δεν το επέτρεψε σε καμία δίκη. Θεωρούσε ότι θα ’ταν σαν να εξαργύρωνε τη φροντίδα και την αγάπη των άλλων. Η απόλυτη ανιδιοτέλεια.
Αλλά αυτό αφορούσε τον ίδιο και όχι τους νεκρούς του. Ούτε τον νεκρό γιο της μάνας του ούτε τον νεκρό πατέρα των παιδιών του. Τους εχθρούς τούς σέβονταν από την αρχαιότητα. Ηταν λόγος για ανακωχή η ταφή τους, να εξευμενισθούν οι Κήρες. Γιατί απλά ο θάνατος εξομοιώνει. Ολοι οι νεκροί είναι το ίδιο νεκροί, κι όλοι οι ζώντες θα γίνουν. Εμποροι της ευπώλητης είδησης ικανοί να βγάζουν σέλφι και την κηδεία τους. Σε μια κλίμακα ηθικής απαξίωσης, αν βάλεις κάποιους αστυνομικούς, κάποιους δημοσιογράφους και τους εκτελεστές, δεν ξέρω ποιους θα κατέτασσα χειρότερους. Οι διεφθαρμένοι δημόσιοι λειτουργοί είναι πιο επικίνδυνοι για τον ίδιο τον θεσμό που υπηρετούν απ’ ό,τι οι εγκληματικές μονάδες. Οι θεσμοί διαβρώνονται εκ των έσω».
Φοβόταν τελικά για τη ζωή του;
Δεν είχα νιώσει ποτέ ότι φοβάται, δεν μας άφηνε. Δεν είχε φρουρά. Επέλεξε να ζει χωρίς φόβο. Ετσι κι αλλιώς, η ζωή είναι πολύ μικρή για να τη ζεις με μιζέρια.
Μετά τη δολοφονία όλοι αναρωτιόνταν γιατί ήταν μόνος. Χωρίς προστασία.
Δεν μου αρέσει η λέξη προστασία. Ο ίδιος ήταν πολύ υπεύθυνος, δεν υπήρχε θέμα να τον προστατεύσει κανείς… Αυτός ήταν με τους άλλους υπερπροστατευτικός.
Θέλετε αντίποινα;
Θα αρκεστούμε στην ποινή μας. Χορτάσαμε ποινή. Οχι ότι θα τους λυπηθώ πάντως. Αλλά ποιο το νόημα αν δεν αποκαθίσταται η απώλεια. Δεν φέρνουν καμιά κάθαρση τα αντίποινα.
Φοβόσαστε ότι μπορεί να ανοίξει ένας νέος κύκλος αίματος;
Εγώ δεν μπορώ να ζω με τον φόβο. Ο Βασίλης μάς έχει αφήσει πολύ δημιουργικότερους λόγους για να ζούμε, σημαντικότατους λόγους που αμβλύνουν το πένθος… Αν δεν υπήρχε όπως ήταν δεν θα είχα τίποτε να με σώσει. Οπως λέει και η Μάνα του νεκρού στον Λόρκα: «Δεν έχω λόγο πια να μην κοιμάμαι τα βράδια»… Και υπάρχουν τα καλύτερα κομμάτια του για να γίνω δέκα φορές θεία και Μανιάτισσα αδερφή…
Κάποιοι που ήταν πολύ κοντά του, η ομάδα του, δεν θα θελήσουν να πάρουν τον νόμο στα χέρια τους;
Η ομάδα Στεφανάκου; Ποια ομάδα; Είχε την οικογένειά του και φίλους. Από πότε ο κύκλος των οικείων αποτελεί ομάδα; Τιμούσε τη φιλία του κι αυτό τον έκανε αγαπητό. Η αστυνομία μπορεί να βρει τους δολοφόνους, έχει όλα τα μέσα να βρει τις άκρες του νήματος, αρκεί να ανταποκριθούν στον θεσμικό τους ρόλο.
Διαρροές από την Ασφάλεια μιλάνε για ξεκαθαρίσματα από αντίπαλες ομάδες.
Δεν γνωρίζω. Ούτε γνωρίζω αν γνώριζε. Είμαι βέβαιη ότι κι αν γνώριζε, δεν θα μου το γνωστοποιούσε. Θα περιοριστώ στη γνώση που επέλεξε για μένα. Ο καθένας γύρω από τον Βασίλη μπορεί να φαντασιώνεται οτιδήποτε. Δεν ήταν άνθρωπος της νύχτας, ήταν όλου του 24ώρου… Πιθανότατα κάποιος φοβήθηκε για κάτι. Υπάρχει και φοβικός κόσμος. Αυτός επέλεξε να μη ζήσει έτσι κι ο καθένας πλήρωσε τις επιλογές του, αυτοί να ζουν με τον φόβο κι αυτός νεκρός κι ατρόμητος. Εμείς όπως ζούσαμε και τα δέκα χρόνια που ήταν στη φυλακή, αξιοπρεπέστατοι, με τον ίδιο τρόπο θα συνεχίσουμε κι ας έρθει κάποιος που δούλεψε μαζί μας και να πει ότι τον στενοχωρήσαμε έστω και μια μέρα… Τον τίμησαν στη φυλακή, γιατί οι φυλακισμένοι ξέρουν αν είχε δοκιμαστή για το φαγητό του κι αν το μοιραζόταν, γιατί αυτοί ξέρουν ποιος τους τρώει τις προμήθειες… Αλλά τους φυλακισμένους τούς χρειάζεται το σύστημα για να εκτονώνεται η λαϊκή οργή ότι επιτέλους υπάρχουν και ένοχοι που πληρώνουν.
Τα μπραβιλίκια για τα οποία λένε, οι εκβιασμοί;
Δεν έκανε ποτέ μπραβιλίκια. Αυτός πλήρωνε όπου και να πήγαινε, χαρτζιλίκωνε και το τελευταίο γκαρσόνι. Ηταν υπερπροστατευτικός εκ φύσεως. Δεν χρειαζόταν οικονομικό κίνητρο. Και δεν ήταν εκβιαστής· αν ήταν θα είχε την τύχη του μεγαλύτερου γνωστού εκβιαστή που, αποδεικνύοντας ακριβώς τη δύναμή του, καθάρισε και δεν μπήκε ούτε μια ημέρα φυλακή, αυτού με τα εκατομμύρια και το περιβόητο dvd, και σήμερα διαπομπεύει τον Στεφανάκο νεκρό. Οσο ήταν ζωντανός, υπήρχαν πολλά δημοσιεύματα που απαξίωνε και να απαντήσει και να αρνηθεί. Οι άνθρωποι που τον ενδιέφεραν τον ήξεραν.
Ποιοι ωφελούνται από τη δολοφονία του; Ποιοι μπορεί να κρύβονται από πίσω;
Δεν το έχω σκεφτεί. Δεν κάνω εικασίες για τόσο σοβαρά θέματα, δεν έχω στοιχεία. Το χρηματικό όφελος πάντως της εκτέλεσης της μνήμης του από κάποια έντυπα και βοθροκάναλα είναι υψηλότερο απ’ το όποιο «συμβόλαιο» θανάτου καταλογίζουν στους φυσικούς δολοφόνους του.
Εσείς φοβόσαστε;
Τι να φοβηθώ πλέον; Εκλείπει ο λόγος. Οπως λέει κι η Μάνα στον «Ματωμένο Γάμο»: «Θα είμαι ήσυχη πια. Τώρα άλλες μανάδες θα κρέμονται απ’ τα παράθυρα και θα τις δέρνει η βροχή μέχρι ο γιος τους να γυρίσει». Δεν μπορώ να ζω με τον φόβο. Ο Βασίλης μού άφησε πολύ δημιουργικότερους λόγους ύπαρξης. Ακόμη και τώρα με προστατεύει ξορκίζοντάς μου το πένθος. Εχω τα παιδιά του αντί γι’ αυτόν. Λόγος να ζω κι όχι να πενθώ. Ο ίδιος έσκαγε από ζωντάνια. Μας άφησε περισσή… Και να σας πω κάτι ακόμη; Η κοινωνία δεν κινδύνευσε ποτέ από τον Στεφανάκο, τα συστήματα τα κυριαρχικά της κοινωνίας κινδύνευαν. Αν ήταν εξαρτώμενος, θα τον αποδέχονταν ακόμη κι αν ήταν τρισχειρότερος απ’ αυτά που του καταλόγιζαν. Δεν εξαρτιόταν από οικονομικά συμφέροντα κι αυτό τον έκανε μη ελεγχόμενο, δηλαδή επικίνδυνο για το σύστημα. Ηταν κάκιστο παράδειγμα για τη στάνη.
Σας άφησε, λένε, μια αυτοκρατορία…
Δεν υπάρχει αυτοκρατορία, το χρήμα μας έχει προέλθει από Ε9 πολύ παλιό… από προγόνους κτηματομεσίτες. Κι επειδή οι γονείς μας δεν πήραν ποτέ δημόσιο χρήμα, αυτό το Ε9 κάλυπτε την ανάγκη μας να μπορούμε να βγάζουμε τη γλώσσα στο σύστημα. Δεν υπάρχει τίποτε που δεν είναι κληροδοτημένο, είναι όλα των γονιών μας. Αλί σ’ αυτόν που θα προσπαθήσει να διαταράξει την οικογενειακή μας ενότητα. Ούτε ο Χάρος δεν τα κατάφερε. Συνεχίζουμε εμείς γι’ αυτόν κι αυτός για μας. Είμαστε ακόμη 3-1, ίσως τώρα να είμαστε πιο πολύ Βασίλης. Μας άφησε τάματα για να ξορκίζουμε τον θάνατο… Εχω λόγο να τρώω τα συκώτια μου για το ευ ζην των παιδιών του…