Δεύτερη… ζωή στον Ασωπό που αργοπεθαίνει από τη ρύπανση του υπόγειου υδροφορέα λόγω της ύπαρξης νικελίου και χρωμίου υπόσχεται να χαρίσει μέσω της καλλιέργειας ηλίανθου η ερευνητική ομάδα του Εργαστήριου Χημείας Τροφίμων του Πανεπιστημίου Αθηνών, υπό την εποπτεία του αναπληρωτή καθηγητή Χημείας Τροφίμων Γιάννη Ζαμπετάκη.
Η ομάδα, η οποία αποτελείται από τον Σωτήρη Στασινό (μεταδιδακτορικό ερευνητή), τη Βασιλική Στόικου και τον Ευάγγελο Ανδριανό (μεταπτυχιακός φοιτητής) έπειτα από τριετή έρευνα σε συνθήκες προσομοίωσης του περιβάλλοντος του Ασωπού και του κάμπου Θηβών διαπίστωσε πως παρά τον ρυπασμένο υδροφορέα ο ηλίανθος έχει τη δυνατότητα να παραγάγει ηλιέλαιο ασφαλές για κατανάλωση.
«Με προηγούμενη έρευνά μας είχαμε δείξει ότι η ρύπανση του υπόγειου υδροφορέα στον Ασωπό και στη Μεσσαπία της Εύβοιας έχει αρνητικές επιπτώσεις στη διατροφική αλυσίδα» εξηγεί στο Documento ο κ. Ζαμπετάκης. Πιο συγκεκριμένα, είχε διαπιστωθεί η ύπαρξη εξασθενούς χρωμίου στο πόσιμο νερό των περιοχών γύρω από τον Ασωπό, η οποία είχε αποδοθεί στην κατευθείαν έγχυση βιομηχανικών υγρών αποβλήτων πλούσιων στην εν λόγω χημική ένωση.
«Με την τωρινή μας έρευνα είμαστε πλέον σε θέση να δείξουμε ότι ο ηλίανθος έχει την ικανότητα να βιοσυσσωρεύει το νικέλιο και το χρώμιο σε όλα τα μέρη του φυτού εκτός του ελαίου, με αποτέλεσμα το παραγόμενο ηλιέλαιο να μην περιέχει βαρέα μέταλλα σε τοξικά επίπεδα και να είναι ασφαλές για κατανάλωση. Με άλλα λόγια, διαπιστώσαμε πως ο ηλίανθος μπορεί να αποτελέσει αξιόπιστη εναλλακτική καλλιέργεια για γεωγραφικά διαμερίσματα της Ελλάδας όπου υπάρχει ρύπανση του υπόγειου υδροφορέα» συμπληρώνει.
Εξάλλου, όπως είναι γνωστό, ο ηλίανθος αποτελεί μια από τις πιο σημαντικές ελαιοδοτικές καλλιέργειες στον κόσμο, με μεγάλη προσαρμοστικότητα, χαμηλές απαιτήσεις και υψηλή ποιότητα του ελαίου και της περιεχόμενης πρωτεΐνης.
Η έρευνα
Στο πλαίσιο της έρευνας η ομάδα του κ. Ζαμπετάκη φύτεψε σπόρους ηλίανθου σε θήκες φυτωρίου και στη συνέχεια τους μεταφύτευσε σε εγκατάσταση του θερμοκηπίου με χώμα επιβαρυμένο από προηγούμενες πειραματικές και ερευνητικές διεργασίες. Επειτα πότιζαν την πρώτη σειρά φυτών με καθαρό νερό ενώ τα υπόλοιπα με διαλύματα εξασθενούς χρωμίου και δισθενούς νικελίου, σε επίπεδα παρόμοια του υπόγειου υδροφορέα του Ασωπού. Στο τέλος της καλλιεργητικής περιόδου συλλέχθηκαν οι ρίζες, οι κορμοί, τα φύλλα και τα άνθη του ηλίανθου, από τα οποία εκχυλίστηκε το έλαιο. Σε όλα τα μέρη του φυτού αναλύθηκαν τα επίπεδα νικελίου και χρωμίου και βρέθηκε ότι ενώ το φυτό απορροφά ικανοποιητικά νικέλιο και χρώμιο από το νερό άρδευσης, τα εν λόγω βαρέα μέταλλα δεν καταλήγουν σε σημαντικό βαθμό στο ηλιέλαιο.
Τα αποτελέσματα
Πιο συγκεκριμένα, το νικέλιο ήταν μη ανιχνεύσιμο στο ηλιέλαιο, ενώ οι συγκεντρώσεις του χρωμίου στο ηλιέλαιο ήταν μέχρι 71 ppb (μέρη ανά δισ.), ποσότητα η οποία με βάση την Ευρωπαϊκή Αρχή για την Ασφάλεια των Τροφίμων το καθιστά ασφαλές για βρώση. Μάλιστα, η πρωτοποριακή έρευνα της ομάδας του ΕΚΠΑ δημοσιεύθηκε στις 17 Ιουλίου από το Multidisciplinary Digital Publishing Institute στο διεθνές επιστημονικό περιοδικό «Foods» που ασχολείται με τη διατροφική επιστήμη.
«Το πιο σημαντικό συμπέρασμα που πρέπει να κρατήσουμε είναι πως με τον ηλίανθο υπάρχει η δυνατότητα να αντικατασταθεί η καλλιέργεια των βολβών στην περιοχή, δίνοντας τη δυνατότητα παραγωγής ενός ασφαλούς προς κατανάλωση προϊόντος. Απομένει πλέον στην πολιτεία, στον ΕΦΕΤ και στο υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων να αξιοποιήσουν αυτά τα ερευνητικά αποτελέσματα και να διαμορφώσουν κατευθυντήριες καλλιεργητικές οδηγίες για τις περιοχές της Ελλάδας με ρυπασμένο υδροφόρο ορίζοντα» καταλήγει ο κ. Ζαμπετάκης.
