Η Βιρτζίνια κατέληξε ύστερα από σκληρή μάχη σε ρεπουμπλικάνικα χέρια, αυτά του Γκλεν Γιάνγκιν, με τον Δημοκρατικό εκλεκτό του Τζο Μπάιντεν ίσως να πληρώνει τη στενή σύνδεση της υποψηφιότητάς του με τον Αμερικανό πρόεδρο. Πέρυσι ο Μπάιντεν θριάμβευε στη συγκεκριμένη πολιτεία με διαφορά άνω των 10 μονάδων. Φέτος ήταν η σειρά του Ντόναλντ Τραμπ να πανηγυρίσει, λέγοντας ότι «το κίνημα “Κάντε την Αμερική μεγάλη ξανά” είναι μεγαλύτερο και ισχυρότερο από ποτέ».
Παράλληλα, η μάχη στην πολιτεία του Νιου Τζέρσεϊ ήταν εξαιρετικά αμφίρροπη, με τους Ρεπουμπλικάνους να εμφανίζονται απροσδόκητα δυνατοί σε μια κούρσα που τελικά κέρδισε ο Δημοκρατικός υποψήφιος Φιλ Μέρφι. Οι εκλογές στις δύο πολιτείες είναι οι μοναδικές που γίνονται παραδοσιακά ένα χρόνο μετά τις προεδρικές και λειτουργούν σαν ένα είδος βαρόμετρου για την αποδοχή των πολιτικών του εκλεγμένου προέδρου. Επίσης, τα προγνωστικά επιβεβαιώθηκαν στη Νέα Υόρκη και ο Δημοκρατικός πρώην αρχηγός της αστυνομίας Ερικ Ανταμς αναδείχθηκε νικητής.
Είναι σχεδόν σίγουρο ότι οι επιδόσεις των Ρεπουμπλικάνων θα επηρεάσουν την πολιτική και τη συνοχή των Δημοκρατικών. Ηδη οι Δημοκρατικοί αδυνατούν να συμφωνήσουν σε μια κοινή συνισταμένη στην οικονομική πολιτική και τα αναπτυξιακά νομοσχέδια του Μπάιντεν έχουν… κολλήσει. Ως αποτέλεσμα αυτού του τέλματος ο Αμερικανός πρόεδρος αναζήτησε διέξοδο στη συνεννόηση με τους Ρεπουμπλικάνους, αμβλύνοντας όμως την ιδεολογική αντιπαράθεση και επαναφέροντας τον τραμπισμό στο προσκήνιο.
Οι λόγοι της ήττας και τα πεδία αντιπαράθεσης
Η Βιρτζίνια είναι πολιτεία που παραδοσιακά βγάζει κυβερνήτη από το αντίθετο κόμμα του εκλεγμένου προέδρου. Πέρα από την παράδοση όμως, ο Μπάιντεν φαίνεται ότι έχει αποτύχει να πείσει πολλούς Αμερικανούς ότι είναι μακριά από το παλιό «κατεστημένο» των Δημοκρατικών. Κατά συνέπεια, η αποδοχή του προφίλ και της ατζέντας του στις δημοσκοπήσεις συνεχώς μειώνεται. Πρόσφατη δημοσκόπηση στο NBC τον έδειχνε στο 42%, επιβεβαιώνοντας την εν λόγω τάση και πιέζοντας παράλληλα τους Δημοκρατικούς βουλευτές και γερουσιαστές, αλλά και τον ίδιο τον πρόεδρο, να μετατοπιστούν σε πιο κεντρώες θέσεις ώστε να προσεγγίσουν τους «απογοητευμένους» ψηφοφόρους τους.
Η στρατηγική των Δημοκρατικών να επισείουν τον κίνδυνο του τραμπισμού φαίνεται ότι έχει χάσει τη δυναμική που τους έδωσε τη νίκη στις προεδρικές εκλογές, αφού οι ψηφοφόροι εμφανίζονται κουρασμένοι από την πόλωση και τις διαμαρτυρίες. Σε μια δεύτερη ανάγνωση της στάσης αυτής θα μπορούσε να πει κανείς ότι η κινητοποίηση του κόσμου έχει αντικατασταθεί από μια αίσθηση δυσαρέσκειας για το γεγονός ότι, παρά τις υποσχέσεις του Μπάιντεν, η χώρα δεν έχει επιστρέψει ακόμη σε μια κανονικότητα. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί και στο άμεσο μέλλον, είναι πολύ πιθανό να επαναληφθεί το γνωστό σενάριο στο οποίο ο εκλεγμένος πρόεδρος χάνει έδρες στη Βουλή και τη Γερουσία στις ενδιάμεσες εκλογές στο μέσο της θητείας του.
Τόσο η Βιρτζίνια όσο και το Νιου Τζέρσεϊ είναι μέρη με προάστια όπου ζουν πολίτες της ανώτερης μεσαίας τάξης. Οι εκλογές αυτές ίσως αποτελούν ένα δείγμα για τα μεταβαλλόμενα ήθη σχετικά με τα θέματα φυλετικής δικαιοσύνης και ταυτότητας που ήταν οι σημαίες του Δημοκρατικού Κόμματος, τη στιγμή που οι Ρεπουμπλικάνοι κατέβαλλαν εργώδεις προσπάθειες να καθορίσουν ως επόμενο πεδίο πολιτικής αναμέτρησης την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση.
Ο Μπάιντεν έχει αποτύχει να πείσει ότι είναι μακριά από το παλιό «κατεστημένο» του κόμματός του και ο τραμπισμός επανεμφανίζεται δυναμικά
Η στρατηγική των Ρεπουμπλικάνων
Με την εστίασή τους στα «γονεϊκά δικαιώματα» σχετικά με τα μαθήματα που διδάσκονται στα σχολεία –ένα θέμα που συγκεντρώνει τις ανησυχίες των συντηρητικών για μια σειρά ζητημάτων από την υποχρεωτικότητα της μάσκας μέχρι πώς διδάσκεται η ιστορία του ρατσισμού– οι Ρεπουμπλικάνοι βρήκαν κάτι που ένωσε τους ψηφοφόρους τους, γεφυρώνοντας την πολιτική των «λευκών παραπόνων» της τραμπικής βάσης με τον ευρύτερο θυμό για τη λειτουργία του σχολείου κατά τη διάρκεια της πανδημίας.
Ο νέος κυβερνήτης της Βιρτζίνια, παρά το γεγονός ότι κράτησε σαφείς αποστάσεις από τον Τραμπ, υποσχόταν σχεδόν σε κάθε ευκαιρία να αναδιαμορφώσει το πρόγραμμα σπουδών στη δευτεροβάθμια εκπαίδευση μακριά από προοδευτικές θεωρίες. Ετσι, ανέστησε τις τακτικές «φυλετικής εγκόλπωσης» των Ρεπουμπλικάνων –μια τυπική τακτική του «τραμπικού εγχειριδίου»– σε μια πολιτεία που κάποτε, την εποχή του αμερικανικού εμφυλίου, υπήρξε πρωτεύουσα της Συνομοσπονδίας.
Οι εξελίξεις αυτές είναι βούτυρο στο ψωμί του Τραμπ. Ο ίδιος δεν έχει αποσυρθεί από την πολιτική και ευελπιστεί είτε να επανέλθει στην προεδρία το 2024 είτε να δώσει το χρίσμα σε άτομο της εμπιστοσύνης του. Σε κάθε περίπτωση, οι Ρεπουμπλικάνοι μαθαίνουν από τα λάθη τους και φαίνεται να είναι σε προνομιακή θέση για την επόμενη εκλογική αναμέτρηση.
Αντιδράσεις των Δημοκρατικών
Οι μετριοπαθείς Δημοκρατικοί πιστεύουν ότι η ήττα αποτελεί σημάδι ότι το Κογκρέσο πρέπει να επισπεύσει την έγκριση του νομοσχεδίου για τις επενδύσεις στις στρατηγικές υποδομές (γέφυρες, δρόμοι κ.λπ.). Η αριστερή πτέρυγα του Δημοκρατικού Κόμματος από την άλλη αποδίδει την αποτυχία στην απουσία προώθησης μιας ευρύτερης προοδευτικής ατζέντας και νομοσχεδίων όπως η επέκταση του κοινωνικού κράτους στην υγεία. Υπάρχει διάχυτος φόβος ότι το κόμμα αποτυγχάνει να προβάλει επαρκώς τα κατορθώματα της διακυβέρνησής του ενόσω επιχειρείται μια αναδιοργάνωση της χώρας, τη στιγμή που δέχεται ισχυρότατες πιέσεις από την πανδημία, την οικονομική και κοινωνική κρίση, καθώς και από τον γεωπολιτικό ανταγωνισμό με την Κίνα.
