Την περασμένη Παρασκευή έγινε γνωστό ότι οι Βρυξέλλες ήρθαν σε συμφωνία με την φαρμακευτική εταιρεία Pfizer και τη BioΝTech, χωρίς όμως να αποκαλύπτεται το κόστος για κάθε εμβόλιο, προκαλώντας εύλογα ερωτήματα για τη διαφάνεια της διαδικασίας.
Γκρίνια από χώρες-μέλη
Υπήρχε ένταση ανάμεσα στις εταιρείες και τα μέλη της ΕΕ, καθώς τα τελευταία δεν επιθυμούσαν να πληρώσουν για επιπλέον δόσεις που μπορεί να μείνουν αναξιοποίητες. Στην προηγούμενη συμφωνία που υπέγραψαν οι Βρυξέλλες με τις εταιρείες, οι ευρωπαίοι πολίτες κλήθηκαν να πληρώσουν 19 δολάρια για κάθε δόση που προμηθεύτηκε η ΕΕ, ενώ η τιμή που θα πληρώνει από εδώ και στο εξής η ΕΕ για κάθε δόση δεν έχει δημοσιοποιηθεί. Παρά τις αντιδράσεις, η ΕΕ φάνηκε πρόθυμη να πληρώσει περί τα 10 ευρώ για κάθε δόση που θα ακυρωθεί, ενώ οι προμήθειες προτείνεται να μην ξεπερνούν τις 70 εκατομμύρια το χρόνο μέχρι το 2026. Να σημειωθεί ότι οι πληροφορίες για τις οικονομικές πτυχές της συμφωνίας δεν ήρθαν από επίσημες ανακοινώσεις της ΕΕ, αλλά μέσα από δημοσιογραφική έρευνα διεθνών Μέσων και πληροφόρηση από πηγές σχετικές με τις διαπραγματεύσεις, οι οποίες δεν επιθυμούν να κατονομαστούν…
«Χρυσοφόρα» συμφωνία
Η ΕΕ συμφώνησε με τις εταιρείες να μειώσει κατά ένα τρίτο τις αγορές εμβολίων για τον κορονοϊό, εξαιτίας του γεγονότος ότι υπάρχει υπερεπάρκεια στα εμβόλια αλλά και ότι η πανδημία έχει αρχίσει να υποχωρεί. Εκτιμήσεις στο διεθνή οικονομικό Τύπο αναφέρουν ότι η συμφωνία αυτή μπορεί να φέρει από $1,5 έως και $2,1 δισ. στα ταμεία των εταιρειών.
Από τα 900 εκατομμύρια αρχικές δόσεις που είχαν δεσμευτεί στην προηγούμενη συμφωνία του 2021, τα 450 εκατομμύρια δόσεις έχουν προγραμματιστεί να παραδοθούν το 2023. Τον Μάρτιο, οι υπουργοί υγείας της Βουλγαρίας, της Πολωνίας, της Λιθουανίας και της Ουγγαρίας εξέδωσαν κοινή επιστολή ζητώντας από την Επιτροπή να διαπραγματευτεί με την Pfizer ιδίως για τις πληρωμές μη παράδοσης, μειώνοντας σημαντικά τον αριθμό των δόσεων που έχουν συναφθεί.
Μετά από μήνες διαπραγματεύσεων, 24 από τις 27 χώρες της ΕΕ υπέγραψαν τη νέα συμφωνία. Πολωνία και Ουγγαρία δεν υποστηρίζουν το νέο συμβόλαιο, ενώ η Ρουμανία αναμένεται, σύμφωνα με τους FT, να δώσει την έγκρισή της αυτή την εβδομάδα. Οι… αντιρρησίες παραπονέθηκαν ότι η συμφωνία επιβάρυνε ακόμα περισσότερο τους προϋπολογισμούς για την Υγεία.
Η νέα συμφωνία προβλέπει, μεταξύ άλλων, ότι έπειτα από την πληρωμή προμήθειας, οι προηγουμένως συμφωνημένες δόσεις θα μετατραπούν σε προαιρετικές παραγγελίες, ενώ ο χρόνος στον οποίο θα έχουν πρόσβαση οι χώρες επεκτάθηκε στα τέσσερα χρόνια από τώρα.
Καθ’έξιν κρυψίνοες
Η έλλειψη διαφάνειας είναι ένα σταθερό χαρακτηριστικό αυτών των διαπραγματεύσεων με τις φαρμακευτικές, αφού σάλο είχαν προκαλέσει το 2021 οι αποκαλύψεις για την ανταλλαγή προσωπικών μηνυμάτων μεταξύ της προέδρου της Κομισιόν, Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν και του διευθύνοντος συμβούλου της Pfizer, Άλμπερτ Μπουρλά, λίγο πριν η φαρμακευτική εταιρεία κερδίσει συμβόλαιο για 1,1 δις δόσεις του εμβολίου που ανέπτυξε μαζί με την BioNTech αξίας 21,5 δισεκατομμυρίων ευρώ με βάση τις τιμές των εμβολίων που αναφέρθηκαν από τους Financial Times.
Η Επιτροπή απέρριψε το αίτημα «πρόσβασης σε έγγραφα» δημοσιογράφου με έδρα τις Βρυξέλλες, ο οποίος ζήτησε να δει τα υποτιθέμενα μηνύματα της φον ντερ Λάιεν με τον Μπουρλά, παρά την επίπληξη του Ευρωπαίου Συνηγόρου του Πολίτη. Η υπηρεσία εποπτείας του προϋπολογισμού της ΕΕ εμποδίστηκε να εξετάσει τις διαπραγματεύσεις, χωρίς να δοθεί καμία εξήγηση. Η επιτροπή του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για τον COVID-19 δεν τα πήγε καλύτερα, με τη φον ντερ Λάιεν να αποφεύγει μια κλήση να εμφανιστεί ενώπιον των ευρωβουλευτών για να απαντήσει στις ερωτήσεις τους.
Η ιστορία δε σταματά εδώ: Ο επόπτης του προϋπολογισμού της ΕΕ, το Ευρωπαϊκό Ελεγκτικό Συνέδριο, ήρθε επίσης αντιμέτωπο με έναν τοίχο σιωπής. Σε μια έκθεση σχετικά με την προμήθεια εμβολίων της ΕΕ που δημοσιεύθηκε τον Σεπτέμβριο του περασμένου έτους, οι ελεγκτές του οργανισμού είπαν ότι σε αντίθεση με άλλες διαπραγματεύσεις συμβάσεων, η Επιτροπή αρνήθηκε να παράσχει τα αρχεία των συζητήσεων με την Pfizer, με τη μορφή πρακτικών, ονόματα εμπειρογνωμόνων που συμβουλεύτηκαν, συμφωνημένους όρους, ή άλλα αποδεικτικά στοιχεία.
Στη συνέχεια ήρθε η σειρά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Η επιτροπή για το COVID-19, με επικεφαλής τη βελγίδα σοσιαλίστρια Καθλίν φαν Μπρεμπτ, δεν τα πήγε καλύτερα από τους ελεγκτές. Δύο φορές, ο διευθύνων σύμβουλος της Pfizer αρνήθηκε να εμφανιστεί ενώπιον των ευρωβουλευτών. Και υψηλόβαθμα στελέχη του Κοινοβουλίου εμπόδισαν μια δημόσια κατ’ αντιπαράθεση εξέταση της προέδρου της Επιτροπής.
