Καθώς συμπληρώνονται δύο χρόνια από την εξαγγελία του πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη από το βήμα της ΔΕΘ για την απόσπαση των μοναδικών βυζαντινών αρχαιοτήτων του σταθμού Βενιζέλου του υπό κατασκευή μετρό Θεσσαλονίκης, νέα προσφυγή κατά της απόσπασης από 5 συλλόγους, 21 προσωπικότητες και την Κίνηση Πολιτών κατατέθηκε στο Συμβούλιο της Επικρατείας (ΣτΕ) την περασμένη Τετάρτη, 8 Σεπτεμβρίου.
Παράλληλα, σήμερα Παρασκευή, 10 Σεπτεμβρίου, κατατίθεται από τους ίδιους προσφεύγοντες και αίτηση αναστολής για την έκδοση προσωρινής διαταγής, που δεν θα επιτρέπει τη συνέχιση των εργασιών μέχρι την εκδίκαση της αίτησης ακύρωσης. Την ίδια στιγμή στις 18.30 έχει προγραμματιστεί από την Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς συγκέντρωση διαμαρτυρίας στο άγαλμα Βενιζέλου.
Στο ΣτΕ προσέφυγαν από κοινού ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων (ΣΕΑ), η Πανελλήνια Ένωση Συντηρητών Αρχαιοτήτων (ΠΕΣΑ), ο Ενιαίος Σύλλογος Υπαλλήλων Υπουργείου Πολιτισμού Αττικής, Στερεάς και Νήσων, ο Σύλλογος Εκτάκτων Αρχαιολόγων (ΣΕΚΑ), το Πανελλήνιο Σωματείο Εκτάκτου Προσωπικού Υπουργείου Πολιτισμού, η Κίνηση Πολιτών Θεσσαλονίκης για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς και 21 πολίτες, μεταξύ των οποίων η πρώην γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού Μαρία Βλαζάκη, ο τέως δήμαρχος Θεσσαλονίκης Γιάννης Μπουτάρης, οι πρώην έφοροι αρχαιοτήτων Δέσποινα Μακροπούλου και Ευτέρπη Μαρκή, οι εν ενεργεία και ομότιμοι πανεπιστημιακοί καθηγητές Αλέκα Αλεξοπούλου, Γιώργος Βελένης, Απόστολος Βέττας, Στυλιανή Λεφάκη, Αλέξης Μπένος, Μελίνα Παϊσίδου, Άρης Στυλιανού και Ελένη Χοντολίδου, οι αρχιτέκτονες Βασίλης Κονιόρδος, Νίκος Παπαμίχος και Γιώργος Συνεφάκης, οι νομικοί Φωκίων Δημητριάδης και Χρήστος Λαμπάκης και ο ξεναγός Γιάννης Κιουρτσόγλου.
Στην αίτηση ακύρωσης επισημαίνεται ότι δεν τηρήθηκε η νόμιμη διαδικασία για την ανάθεση της σχετικής μελέτης, ότι δεν πρόκειται στην πραγματικότητα περί οριστικής μελέτης ούτε μελέτης εφαρμογής, αλλά περί προμελέτης, για την οποία απαιτούνται πολλές συμπληρώσεις, ότι η απόφαση για τα στοιχεία με τα οποία συμπληρώνεται η μελέτη πρέπει να λαμβάνεται κατόπιν γνωμοδότησης του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), κάτι που δεν έγινε στην συγκεκριμένη περίπτωση, ότι η μελέτη δεν εκπονήθηκε σύμφωνα με τις απαιτήσεις του αρχαιολογικού νόμου και, τέλος, ότι παραβιάζεται το άρθρο 24 παρ. 1 & 6 του Συντάγματος ως προς την προστασία του πολιτιστικού περιβάλλοντος.
Οι προσφεύγοντες κάνουν λόγο για πρωτοφανές εγχείρημα απόσπασης ενιαίου αρχαιολογικού χώρου, το οποίο αποτελεί παγκόσμιο πείραμα. Παρατηρούν ότι «οι εργασίες απόσπασης και επανατοποθέτησης θα λάβουν χώρα σε έναν κλειστό χώρο, αφού έχει ήδη κατασκευαστεί η πλάκα οροφής του Σταθμού Βενιζέλου». Σημειώνουν δε ότι, λόγω των δεσμεύσεων του κατασκευαστικού έργου (πλάκα οροφής, φρεάτια, στάθμη έδρασης της πλάκας επιπέδου -1, στάθμη υποδομής), ο τρόπος κοπής και η στάθμη κοπής των αρχαιοτήτων καθορίζεται από τις αναγκαιότητες του τεχνικού έργου και όχι από τις ανάγκες των ίδιων των αρχαιοτήτων. Σύμφωνα με τους προσφεύγοντες, οι σπουδαίες αρχαιότητες που έχουν εντοπιστεί σχεδιάζεται να αποσπαστούν επί ματαίω «με τρόπο που συνεπάγεται την αναπόφευκτη και αναπόδραστη καταστροφή τους».
Οι προσφεύγοντες επανέρχονται στην επισήμανση της μοναδικότητας του ευρήματος, του ενιαίου αρχαιολογικού χώρου 1.350 τ.μ. με τις ορατές σήμερα κατασκευές του 4ου-9ου αι. μ.Χ. να συγκροτούν το σημαντικό σημείο συνάθροισης της βυζαντινής πόλης, με τη διασταύρωση των οδικών αξόνων decumanus maximus και cardo και τα παρόδια κτίσματα.
Για τον υπό κίνδυνο αρχαιολογικό χώρο του σταθμού Βενιζέλου και τον οικουμενικό χαρακτήρα του μνημείου έχει σημειωθεί η ανησυχία και η διαρκώς εντεινόμενη κινητοποίηση της διεθνούς επιστημονικής κοινότητας. Το Διεθνές Συμβούλιο Μνημείων και Τοποθεσιών (ICOMOS), εκτελεστικός βραχίονας της UNESCO και σημαντικότερος διεθνής οργανισμός που δραστηριοποιείται στον τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς έχει λάβει ήδη απόφαση που δημοσιεύτηκε στη διμηνιαία επιθεώρηση (Ιουνίου-Ιουλίου 2021) και ενέταξε το μνημειακό σύνολο στα ετήσια Heritage Alerts του 2020 που αφορούν σε όσα μνημεία ή τοποθεσίες της πολιτιστικής κληρονομιάς αντιμετωπίζουν άμεσο κίνδυνο.
Ήδη από τις 14.5.2021 εστάλη επιστολή κορυφαίων επιστημόνων απ’ όλο τον κόσμο, βυζαντινολόγων, αρχαιολόγων, ιστορικών, προέδρων ακαδημιών, φιλελλήνων, προέδρων των εθνικών επιτροπών βυζαντινών σπουδών προς τον πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη. Η έκκλησή τους να μην υλοποιηθούν τα σχέδια απόσπασης δημοσιεύτηκε στον διεθνή τύπο. Την υπογράφουν, μεταξύ άλλων, οι καθηγητές Άγγελος Χανιώτης, καθηγητής Αρχαίας Ιστορίας και Κλασικών Σπουδών στο Institute of Advanced Studies του Πανεπιστημίου Princeton και αντεπιστέλλον μέλος της Ακαδημίας Αθηνών, Dimiter Angelov, καθηγητής Βυζαντινής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Χάρβαρντ, Sharon Gerstel, καθηγήτρια Βυζαντινής Τέχνης και Αρχαιολογίας στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, Λος Άντζελες και Μαρία Μαυρουδή, καθηγήτρια Βυζαντινής Ιστορίας, Κλασικών Σπουδών και Σπουδών Εγγύς Ανατολής, στο Πανεπιστήμιο Καλιφόρνιας, Μπέρκλεϊ.
Οι προσφεύγοντες επισημαίνουν επίσης ότι, παρά τις προβλέψεις του νόμου, η διαγωνιστική διαδικασία διενεργήθηκε από την ιδιωτική ανώνυμη εταιρεία, ανάδοχο κοινοπραξία (ΑΚΤΩΡ – SALINIIMPREGILO – HITACHIRAILSTS – HITACHIRAIL) του κατασκευαστικού έργου και την αξιολόγηση έκανε η ίδια η κοινοπραξία της εταιρείας ΑΚΤΩΡ, προκρίνοντας το ανύπαρκτο έως τότε σχήμα ΑΚΤΩΡ – KORRES ENERGINEERING, στο οποίο συμμετέχει η ίδια…
Μάλιστα η KORRES ENERGINEERING είναι στην πραγματικότητα ο Δημήτρης Κορρές (αδελφός του μέλους του ΚΑΣ Μανώλη Κορρέ), ο οποίος είχε παραστεί τον Δεκέμβριο του 2019 στη συνεδρίαση του ΚΑΣ ως δήθεν ανεξάρτητος εμπειρογνώμονας, αλλά όπως αποδείχθηκε είχε παραστεί για την υποστήριξη του αιτήματος της Αττικό Μετρό ως ο εργολάβος του έργου σε χρόνο προγενέστερο της έγκρισης του αιτήματος ανακατασκευής του σταθμού με υπουργική απόφαση.
Επιπλέον οι προσφεύγοντες επισημαίνουν πως ο ισχυρισμός που έχει ήδη χρησιμοποιηθεί ως επιχείρημα από την κυβέρνηση Μητσοτάκη και βουλευτές ότι με την αλλαγή του σχεδιασμού το έργο θα επιταχυνθεί έχει καταρριφθεί. Η υπουργός Πολιτισμού, απαντώντας σε επίκαιρη ερώτηση του Βουλευτή του ΚΙΝΑΛ Χάρη Καστανίδη στις 7.6.2021, παραδέχτηκε στη Βουλή ότι το χρονοδιάγραμμα του έργου έχει μετατεθεί για την άνοιξη του 2025.
Πηγή: https://kosmodromio.gr/2021/09/10/thessalonikh-kai-pali-sto-ste-gia-ta-arx/
