Πάνω από 30 χρόνια η Νέα Καληδονία διαπραγματεύεται τον αυτοπροσδιορισμό και την ανεξαρτησία της από τη Γαλλία, με δύσκολους συμβιβασμούς και υποχωρήσεις ανάμεσα σε εκείνους οι οποίοι θέλουν τη χώρα μέρος των υπερπόντιων εδαφών της πάλαι ποτέ Γαλλικής Αυτοκρατορίας και τους αυτονομιστές. Στις 12 Δεκεμβρίου θα λάβει χώρα το πολυσυζητημένο δημοψήφισμα που σκοπό έχει να βάλει τέλος στη μακρά πορεία των διαβουλεύσεων, με τον ένα ή τον άλλο τρόπο. Οι ιθαγενείς πληθυσμοί Κανάκ δείχνουν ωστόσο απρόθυμοι να συμμετάσχουν στη διαδικασία, υπονομεύοντας έτσι την αξιοπιστία του δημοψηφίσματος.
Μεταξύ πανδημίας και κρίσης
Το Σοσιαλιστικό Μέτωπο Κανάκ για την Εθνική Ανεξαρτησία (FLKNS) πρότεινε την αναβολή του δημοψηφίσματος για τον Σεπτέμβριο του 2022 καθώς η πανδημία έχει στοιχίσει ακριβά στο αρχιπέλαγος των 270.000 κατοίκων. Και οι παραδόσεις των ιθαγενών θέλουν οι νεκροί να τιμηθούν πριν και πάνω από οποιαδήποτε πολιτική εκστρατεία. Ο υπουργός των Υπερπόντιων Υποθέσεων της Γαλλίας Σεμπαστιάν Λεκορνού δήλωσε στη «Liberation» ότι ελπίζει να κλείσει αυτός ο κύκλος διαβουλεύσεων για το θεσμικό μέλλον της χώρας, θυμίζοντας ότι αναμένεται νέο δημοψήφισμα τον Ιούνιο του 2023, ώστε να επικυρωθεί το νέο στάτους της Νέας Καληδονίας. Η πολιτική αβεβαιότητα σε συνδυασμό με την πανδημία έχουν αναγκάσει 9.000 ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα τελευταία χρόνια τη χώρα που παλεύει να ορθοποδήσει οικονομικά.
Πολλοί φοβούνται ότι η Γαλλία μπορεί να υπερβεί τα εσκαμμένα ως οργανώτρια του δημοψηφίσματος, αρνούμενη την αναβολή για τον Σεπτέμβριο, αποκλείοντας έτσι τη συμμετοχή σε νέους που είναι συντριπτικά υπέρ της ανεξαρτησίας. Επίσης, η νησιωτική χώρα μόλις τώρα αρχίζει να βλέπει σημάδια ανάκαμψης από την πανδημία, γεγονός που σε εννέα μήνες μπορεί να έχει μετουσιωθεί σε δυσαρέσκεια απέναντι στο Παρίσι, το οποίο επέβαλε περιοριστικές πολιτικές και υποχρεωτικούς εμβολιασμούς. Εάν συνέβαινε αυτό, η γεωπολιτική πλάστιγγα στην περιοχή θα έγερνε καταλυτικά υπέρ της Κίνας, σύμφωνα με τους υποστηρικτές του «όχι» στην ανεξαρτησία και τη γαλλική Δεξιά.
Το γεωπολιτικό πλαίσιο
Η Γαλλία έχει σε «προτεραιότητα» την περιοχή του Ινδικού και Ειρηνικού ωκεανού, όπως αναφέρεται χαρακτηριστικά στον ιστότοπο του υπουργείου Εξωτερικών της, αφού βρίσκεται «στην καρδιά του οράματος [της Γαλλίας] για μια σταθερή πολυπολική τάξη πραγμάτων». Εχει 1,5 εκατομμύριο πολίτες και 8.000 στρατιώτες στην ευρύτερη περιοχή, ενώ το 93% των αποκλειστικών οικονομικών ζωνών της βρίσκεται εκεί. Επίσης, για να επιβεβαιώσει τον ρόλο της ως δύναμης στην περιοχή προωθεί το αφήγημα της «συνεχούς ασφάλειας» από τις ανατολικές ακτές της Αφρικής μέχρι τις δυτικές της αμερικανικής ηπείρου.
Μετά τη συμφωνία AUKUS μεταξύ ΗΠΑ – Ηνωμένου Βασιλείου – Αυστραλίας και το ναυάγιο της συμφωνίας με την Αυστραλία για την προμήθεια υποβρυχίων, η Γαλλία αναγκάζεται να προσαρμοστεί στο νέο γεωπολιτικό σκηνικό που βάζει σε προτεραιότητα την περιοχή του Ινδοειρηνικού. Εχει στόχο να διευθετεί περιφερειακές κρίσεις για να κρατά ασφαλείς τους εμπορικούς θαλάσσιους δρόμους από την τρομοκρατία και το οργανωμένο έγκλημα, ειδικά στη Νότια Σινική Θάλασσα από όπου περνά η πλειονότητα του διαμετακομιστικού εμπορίου. Φυσικά επιθυμεί τη συνεργασία με την Κίνα, τόσο σε εθνικό όσο και σε ευρωενωσιακό επίπεδο, τη στιγμή που η «ασιατική τίγρη» αυξάνει τον έλεγχό της στην περιοχή τόσο με οικονομικά όσο και με στρατιωτικά μέσα. Δεν είναι τυχαία η προτροπή του Σι Τζινπίνγκ προς τον Εμανουέλ Μακρόν να διατηρήσει αυτόνομη εξωτερική πολιτική.
