Τεράστια αποζημίωση σε ζευγάρι Αμερικανών στους οποίους το δικαστήριο αναγνώρισε ότι προσβλήθηκαν από καρκίνο εξαιτίας του ζιζανιοκτόνου Roundup.
Σε ιδιαιτέρως δεινή θέση και εν μέσω τεράστιου σκανδάλου βρίσκεται η Monsanto. Η αμερικανική πολυεθνική εταιρεία αγροχημικών προϊόντων γνώρισε για τρίτη φορά δικαστική ήττα το τελευταίο χρονικό διάστημα και αναγκάστηκε να καταβάλει υπέρογκες αποζημιώσεις –στην τελευταία περίπτωση παραπάνω από 2 δισεκατομμύρια δολάρια– σε καρκινοπαθείς που χρησιμοποιούσαν το δημοφιλές ζιζανιοκτόνο Roundup, χωρίς να έχουν ενημερωθεί επαρκώς από την εταιρεία για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη χρήση του.
Πλέον το μέλλον της Monsanto –εξαγοράστηκε από την Bayer έναντι 66 δισεκατομμυρίων ευρώ πριν από περίπου έναν χρόνο– φαντάζει αβέβαιο, αφού έχει να αντιμετωπίσει περίπου 13.400 αντίστοιχες αγωγές στις ΗΠΑ.
Σαν να μην έφταναν όμως αυτά, η εταιρεία βρίσκεται στη δίνη ενός τεράστιου σκανδάλου φακελώματος όσων τάσσονταν κατά της χρήσης της γλυφοσάτης, της δραστικής ουσίας που εμπεριέχεται στο Roundup, γεγονός που αναδεικνύει την τεράστια υπόγεια δυναμική της, την οποία χρησιμοποιεί προκειμένου να προωθεί τα συμφέροντά της. Μέχρι στιγμής επιτυχώς.
Αποζημίωση-μαμούθ σε ζευγάρι
Το ζευγάρι που άνοιξε τον ασκό του Αιόλου για την εταιρεία τις τελευταίες ημέρες ονομάζεται Αλβα και Αλμπέρτα Πίλιοντ. Οι ένορκοι του δικαστηρίου της πόλης Οκλαντ στην Καλιφόρνια έκριναν πως το Roundup ήταν ο λόγος που στο ζευγάρι εμφανίστηκε το ανίατο λέμφωμα μη-Χότζκιν.
Ως αποτέλεσμα η εταιρεία οφείλει να καταβάλει στο ζευγάρι συνολική αποζημίωση 55 εκατ. δολαρίων και από 1 δισεκατομμύριο δολάρια στον καθένα ως πρόσθετα τιμωρητικά ποσά. Κι αυτό γιατί η εταιρεία, σύμφωνα με το δικαστήριο, δεν φρόντισε να ενημερώσει επαρκώς τους χρήστες του Roundup για τους κινδύνους που ελλοχεύουν από τη χρήση του στην ανθρώπινη υγεία.
Η εταιρεία θα ασκήσει έφεση υποστηρίζοντας πως το ζευγάρι αντιμετώπιζε για χρόνια σωρεία προβλημάτων υγείας, γεγονός που σημαίνει ότι ο κίνδυνος να εμφανίσουν λέμφωμα μη-Χότζκιν ήταν ανεξάρτητος από τη χρήση του Roundup.
«Η Monsanto ενήργησε κακοβούλως»
Μέχρι να εκδικαστεί η έφεση, όμως, φαντάζει σχεδόν σίγουρο ότι η πρωτόδικη καταδίκη της εταιρείας θα προκαλέσει μεγάλη πτώση της τιμής της μετοχής της, όπως άλλωστε συνέβη και στις προηγούμενες δύο περιπτώσεις.
Να υπενθυμίσουμε ότι η πρώτη αποζημίωση που κλήθηκε να καταβάλει η εταιρεία ήταν στον Αμερικανό αγρότη Ντουέιν Τζόνσον, ο οποίος στράφηκε δικαστικά εναντίον της κατηγορώντας την ως υπαίτια για το γεγονός ότι εμφάνισε το 2016 λέμφωμα μη-Χότζκιν επειδή χρησιμοποιούσε το Ranger Pro –την επαγγελματική έκδοση του Roundup– και κυριότερα επειδή η πολυεθνική εν γνώσει της απέκρυψε την επικινδυνότητα των επίμαχων ζιζανιοκτόνων.
Οι ένορκοι του δικαστηρίου αποφάνθηκαν ότι η Monsanto όντως ενήργησε κακόβουλα, ενώ τα δύο ζιζανιοκτόνα που παράγει συνέβαλαν «σημαντικά» στην εκδήλωση της ασθένειας του κ. Τζονσον.
Ως αποτέλεσμα η Monsanto κλήθηκε να καταβάλει 250 εκατ. δολ. ποινική αποζημίωση στον κ. Τζόνσον και 39,2 εκατ. δολ. σε αντισταθμιστικούς τόκους. Το ποσό της αποζημίωσης έπειτα από την εκδίκαση της έφεσης μειώθηκε στα 78,5 εκατ. δολάρια.
«Να μη βρεθεί κανείς στη θέση μου»
Η Monsanto γνώρισε ακόμη μια δικαστική ήττα από τον Εντουιν Χάρντεμαν που επίσης εμφάνισε λέμφωμα μη-Χότζκιν. Oταν το 2015 ο κ. Χάρντεμαν –και έχοντας μόλις ολοκληρώσει έξι γύρους χημειοθεραπείας– είδε στην τηλεόραση ότι το ζιζανιοκτόνο Roundup που χρησιμοποιούσε και ο ίδιος δύναται να οδηγήσει στην εμφάνιση του ίδιου τύπου καρκίνου που εκδηλώθηκε και σε αυτόν συνειδητοποίησε ότι μπορεί να εντόπισε τον λόγο που άλλαξε η ζωή του.
Κινήθηκε δικαστικά εναντίον της Monsanto και εντέλει δικαιώθηκε, αφού το δικαστήριο επέβαλε στην εταιρεία να τον αποζημιώσει με 80 εκατ. δολ. Οπως δήλωσε σε συνέντευξή του στην εφημερίδα «Guardian», αυτό που επιδίωκε ήταν η εταιρεία να αναγνωρίσει τους κινδύνους, ώστε να βοηθήσει άλλους ανθρώπους να μη βρεθούν στην ίδια θέση με αυτόν.
Η Monsanto βέβαια εξακολουθεί να μην αναγνωρίζει τους κινδύνους, αλλά ο Χάρντεμαν, ο Τζόνσον και το ζεύγος Πίλιοντ αποτελούν τους ηγέτες ενός δικαστικού κινήματος που απειλεί ευθέως τη βιωσιμότητα της εταιρείας-κολοσσού.
«Πιθανώς καρκινογόνα ουσία»
Η γλυφοσάτη χαρακτηρίστηκε τον Μάρτιο του 2015 από τον Διεθνή Οργανισμό Ερευνών για τον Καρκίνο (IARC), που αποτελεί τμήμα του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ουσία «πιθανώς καρκινογόνα για τον άνθρωπο».
Η άποψη αυτή έχει εκφραστεί από πλήθος περιβαλλοντικών οργανώσεων, επιστημόνων, μελετών και έγκριτων ειδησεογραφικών ή επιστημονικών μέσων, τα οποία υπογραμμίζουν ότι η γλυφοσάτη μεταφέρεται και στον άνθρωπο μέσω της τροφικής αλυσίδας.
Ο Αντριαν Μπεμπ, ανώτερος υπεύθυνος στον τομέα τροφίμων και γεωργίας της ευρωπαϊκής περιβαλλοντικής οργάνωσης Friends of the Earth Europe, σε παλαιότερη συνέντευξή του στο Documento επισήμανε πως η χρήση της γλυφοσάτης πρέπει να καταργηθεί γιατί «εμφανίζεται σε υδροφόρες πηγές όλης της Ευρώπης και σε περισσότερο από το 45% των αγροτικών εδαφών με αποτέλεσμα να μεταφέρεται και στον άνθρωπο».
Πρόσφατα, ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν υποσχέθηκε ότι θα σταματήσει η κυκλοφορία του Roundup μέχρι το 2021, με αποτέλεσμα η Γαλλία να αναζητά εναλλακτικά ζιζανιοκτόνα.
Ο ρόλος των ελεγκτικών αρχών και το λόμπινγκ
Ο Γάλλος καθηγητής Μοριακής Βιολογίας στο Πανεπιστήμιο της Καέν Ζιλ-Ερίκ Σεραλινί ήρθε στο επίκεντρο της δημοσιότητας το 2012, όταν δημοσίευσε έρευνα στην οποία μεταξύ άλλων διερεύνησε το Roundup. Ο καθηγητής χορήγησε το ζιζανιοκτόνο σε ποντίκια, τα οποία έπειτα ανέπτυξαν καρκινικούς όγκους και πέθαναν. Η δημοσιοποίηση της έρευνας τον οδήγησε σε δικαστική διαμάχη με τη Monsanto.
Σε συνέντευξη που είχε παραχωρήσει στο Documento σχολίασε πως δεν είναι αυτός που κυνηγάει τη Monsanto, αλλά «η Monsanto κυνηγάει εμένα. Εγώ έκανα αυτό που έπρεπε να κάνω: έρευνα στα πιο διαδεδομένα φυτοφάρμακα και στις επιπτώσεις τους. Δεν φταίω εγώ αν τα παράγει η Monsanto. Εκείνοι μολύνουν τον πλανήτη, εκείνοι πατεντάρουν τα γενετικά τροποποιημένα. Είναι εγκληματικό».
Ο καθηγητής αναφέρθηκε στους μη επαρκείς τοξικολογικούς ελέγχους στα χημικά προϊόντα, αφού οι ελεγκτικές αρχές απλώς «στηρίζονται στις εκθέσεις που τους δίνουν οι εταιρείες», γεγονός που εγκυμονεί τεράστιους κινδύνους: «Ελέγχουν μεμονωμένα την ουσία την οποία οι ίδιες οι εταιρείες παρουσιάζουν ως δραστική σε κάθε φάρμακο.
Ομως εδώ είναι η απάτη. Για παράδειγμα, το Roundup της Monsanto περιέχει σε ποσοστό 40% γλυφοσάτη. Ελέγχουν λοιπόν χωριστά μόνο αυτή την ουσία, ωστόσο το τελικό μείγμα, το οποίο δεν ελέγχεται και περιέχει πλήθος άλλων ουσιών, μπορεί να είναι έως και 100.000 φορές πιο τοξικό».
Σε συνέντευξή του στο Documento ο Kαταλανός ευρωβουλευτής των Πρασίνων Ζόρντι Σολέ, αναφερόμενος στο γεγονός ότι πρόσφατα η επιστημονική επιτροπή του Eυρωπαϊκού Kοινοβουλίου επέτρεψε τη συνέχιση της χρήσης της γλυφοσάτης μέχρι το 2023, σχολίασε ότι «είναι εντυπωσιακό το πώς η Monsanto κάνει λόμπινγκ δαπανώντας απίστευτα ποσά προκειμένου να μην απαγορευτεί η χρήση της γλυφοσάτης…».
Ο πονοκέφαλος της Bayer που δεν σηκώνει ασπιρίνη
Πάνω από 200 ονόματα δημοσιογράφους, ευρωβουλευτές, πολιτικούς και ανθρώπους με βαρύνουσα επιρροή στον δημόσιο βίο είχε φακελώσει η εταιρεία FleismanHillard, ένας κολοσσός των δημόσιων σχέσεων (λέγε με λόμπι…) στις Βρυξέλλες.
Αυστηρώς προσωπικά δεδομένα χόρευαν τανγκό στα φύλλα Εxcel της εταιρείας, με παρτενέρ τις δημόσιες δηλώσεις και τις απόρρητες εκτιμήσεις για το αν οι φακελωμένοι είναι… φιλικοί ή όχι απέναντι στη Monsanto. Μαζί με προτάσεις για το πώς θα αλλάξουν γνώμη αν δεν είναι φιλικοί.
Το σκάνδαλο, το οποίο αφήνει ανοικτή την πόρτα σε εικασίες χρηματισμού, εξυπηρετήσεων, δώρων και τζάμπα ταξιδιών «για ενημέρωση», αποκάλυψε η γαλλική εφημερίδα «Le Monde» όταν δημοσιογράφος της πληροφορήθηκε ότι περιλαμβανόταν στη λίστα.
Το φακέλωμα αποδείχτηκε για την Bayer πονοκέφαλος που δεν σηκώνει ασπιρίνη. Μετά την εξαγορά της Monsanto η Bayer είδε τη χρηματιστηριακή της αξία να μειώνεται κατά 40% και τους δρόμους δεκάδων πόλεων σε κάθε γωνιά του πλανήτη, απ’ το Περθ της Αυστραλίας μέχρι το Σαντιάγο της Χιλής και από τη Λευκωσία μέχρι το Νέο Δελχί, να γεμίζουν διαδηλωτές που απαιτούν την απόσυρση του ζιζανιοκτόνου Roundup.
Διαρρηγνύοντας τα ιμάτιά της («Δεν είναι αυτή η δική μας μέθοδος διαλόγου με τους μετόχους και την κοινωνία, γι’ αυτό ζητούμε συγγνώμη») η Bayer έλυσε άρον άρον τη συνεργασία με τη FleismanHillard και οι νομικοί της σύμβουλοι προετοιμάζονται για να αντιμετωπίσουν τους Γάλλους ανακριτές.
«Ολα αυτά δείχνουν πολλά για το πώς δρουν οι λομπίστες. Ακολουθούν μεθόδους κατασκοπείας και διείσδυσης, επιδιώκουν αποτελέσματα –φαντάζομαι– ακόμη και με καταβολές χρημάτων» δήλωσε η Σεγκολέν Ρουαγιάλ, πρώην υπουργός Περιβάλλοντος της Γαλλίας.
Τα γνώριζε όλα αυτά η Bayer; Είναι δύσκολο να πιστέψει κανείς ότι η γερμανική εταιρεία δεν είχε κάνει φύλλο και φτερό όλα τα στοιχεία της Monsanto και ότι η ηγεσία της στο Λεβερκούζεν δεν είχε υπολογίσει ένα επιπλέον κόστος –οικονομικό και επικοινωνιακό– λόγω της εξαγοράς.
Φαίνεται όμως ότι ίσως έκαναν λάθος εκτίμηση για το μέγεθος των αντιδράσεων. Το φακέλωμα είναι συνήθης πρακτική στους μισοφωτισμένους διαδρόμους όπου κινούνται οι λομπίστες στις Βρυξέλλες.
Το 2013 ανάλογη λίστα είχε καταρτίσει και η καπνοβιομηχανία Philip Morris, χρωματίζοντας μάλιστα με διαφορετικό χρώμα τους φακελωμένους ανάλογα με το πόσο φιλικοί ή εχθρικοί ήταν απέναντι στην εταιρεία.