Πρόταση για οδηγία της ΕΕ και νέο διαδραστικό διαδικτυακό εργαλείο
Ενα νέο βέλος στη φαρέτρα όσων δημοσιογράφων δέχονται νομικές επιθέσεις με στόχο τη φίμωσή τους πρόσθεσε η διεθνής οργάνωση Index on Censorship. Πρόκειται για ένα διαδραστικό δικτυακό εργαλείο το οποίο –μέσω ερωτήσεων– επιτρέπει στους δημοσιογράφους να διαπιστώσουν κατά πόσο έχουν πέσει θύματα SLAPP (Strategic Lawsuit Against Public Participation), δηλαδή στρατηγικής αγωγής που έχει στόχο να τους φιμώσει ή να τους εμποδίσει να εκτελέσουν το έργο τους.
Σε πολλές περιπτώσεις οι SLAPPs επιδιώκουν να εξαντλήσουν τους οικονομικούς και ψυχολογικούς πόρους του στόχου, αναγκάζοντας τον δημοσιογράφο να αυτολογοκριθεί και τα ΜΜΕ να παγώσουν τη δημοσίευση θεμάτων που εξυπηρετούν το δημόσιο συμφέρον. Πολλές από τις SLAPPs δεν φτάνουν ποτέ στα δικαστήρια καθώς τελικός στόχος των μηνυτών δεν ήταν ποτέ η δικαστική διαμάχη, αλλά ο εκφοβισμός των θυμάτων ώστε να πάψουν να ασκούν ερευνητική δημοσιογραφία.
Το διαδραστικό εργαλείο που εγκαινίασε η οργάνωση Index on Censorship και το οποίο στοχεύει να σταθεί στο πλευρό των θυμάτων είναι διαθέσιμο στην ιστοσελίδα της και πιο συγκεκριμένα εδώ.
«Οχι σιωπή απέναντι στην αγωγή»
Οπως εξηγεί με αποκλειστικές δηλώσεις της στο Documento η Τζέσικα Νι Βαϊνίν, ερευνήτρια πολιτικής και υπεύθυνη υποστήριξης της οργάνωσης, η Index on Censorship αποφάσισε να δημιουργήσει αυτό το εργαλείο έπειτα από διαβουλεύσεις με δημοσιογράφους και άλλους οργανισμούς που δραστηριοποιούνται στο πεδίο της ελευθερίας των ΜΜΕ. «Συνειδητοποιήσαμε ότι υπήρχε ανάγκη για ένα εργαλείο όπως αυτό. Ελπίζουμε ότι θα ενδυναμώσει τους δημοσιογράφους και θα τους βοηθήσει να λάβουν σωστές αποφάσεις σχετικά με τις κινήσεις τους σε περίπτωση που τελικά διαπιστωθεί ότι πράγματι βρίσκονται απέναντι σε μια SLAPP» τονίζει. Σύμφωνα με την ίδια, σε τέτοιο ενδεχόμενο η συμβουλή της Index είναι πάντα η γνωστοποίηση της απειλής και η αναζήτηση υπο στήριξης. «Δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι πάντα ο καλύτερος τρόπος για να αντιμετωπιστεί μια τέτοια αγωγή είναι η άρνηση του θύματος να σιωπήσει απέναντί της» υπογραμμίζει.
Το εργαλείο δίνει τη δυνατότητα σε δημοσιογράφους να μοιραστούν ανώνυμα πληροφορίες σχετικά με την απειλή που αντιμετωπίζουν καθώς, όπως διαπιστώθηκε, σε πολλές περιπτώσεις διστάζουν να μοιραστούν επώνυμα πληροφορίες καθώς φοβούνται το ενδεχόμενο αντιποίνων. Αξίζει να σημειωθεί μάλιστα ότι το εργαλείο το οποίο εγκαινιάστηκε στις 26 Νοεμβρίου έχει ήδη δεχτεί 38 επισκέψεις, γεγονός που καταδεικνύει το εύρος του φαινομένου.
Αλλωστε αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο η Index τρέχει εδώ και καιρό ειδική καμπάνια για την καταπολέμηση των SLAPPs. Σε παλαιότερη συνέντευξή της στο Documento η κ. Νι Βαϊνίν είχε τονίσει ότι «τα μικρά ΜΜΕ και οι ανεξάρτητοι δημοσιογράφοι διατρέχουν ιδιαίτερο κίνδυνο καθώς έχουν ελάχιστα μέσα για να απαντήσουν σε αυτές τις αγωγές. Μια τέτοια διαδικασία απαιτεί να δαπανήσουν μεγάλο ποσό χωρίς και πάλι να μπορεί να διασφαλιστεί ευνοϊκό αποτέλεσμα. Μπορεί επίσης να είναι εξαιρετικά χρονοβόρα διαδικασία. Συνεπώς τα ανεξάρτητα μέσα ενημέρωσης μπορεί να αποφασίσουν να κάνουν πίσω και να αποκρύψουν πληροφορίες ή αποκαλύψεις που θα τα έφερναν αντιμέτωπα με τέτοια αγωγή. Φοβούμενα την απειλή μιας SLAPP μπορεί να επιλέξουν να “παίξουν με ασφάλεια”, αποφεύγοντας ευαίσθητες ή αμφιλεγόμενες ιστορίες».
Πρόταση για ευρωπαϊκή οδηγία εναντίον των SLAPPs
Στις αρχές Δεκεμβρίου ένας συνασπισμός περίπου 60 μη κυβερνητικών οργανώσεων από όλη την Ευρώπη δημοσίευσε μια πρόταση για την υιοθέτηση ευρωπαϊκής οδηγίας εναντίον των SLAPPs. Το κείμενο αποτελεί αποτέλεσμα πολλών μηνών εργασίας με τη συμμετοχή οργανώσεων της κοινωνίας των πολιτών, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ομοσπονδίας Δημοσιογράφων (EFJ) και εθνικών συνδικαλιστικών οργανώσεων δημοσιογράφων. Στόχος του είναι να παροτρύνει τους υπεύθυνους χάραξης πολιτικής να προστατεύσουν τους δημοσιογράφους, τους υπερασπιστές των ανθρώπινων δικαιωμάτων και τους ακτιβιστές από πιθανές SLAPPs.
Οπως επισημαίνεται στο κείμενο, επί του παρόντος κανένα κράτος-μέλος της ΕΕ δεν έχει θεσπίσει κανόνες που να προστατεύουν τους δημοσιογράφους συγκεκριμένα από τις SLAPPs. «Οι πανευρωπαϊκοί κανόνες που θα προβλέπουν ισχυρή και συνεπή προστασία έναντι των SLAPPs θα σηματοδοτήσουν ένα κρίσιμο βήμα προς τα εμπρός για τον τερματισμό αυτής της καταχρηστικής πρακτικής στα κράτη-μέλη της ΕΕ και θα χρησιμεύσουν ως σημείο αναφοράς για χώρες στην υπόλοιπη Ευρώπη και πέραν αυτής. Μαζί με άλλα νομοθετικά και μη νομοθετικά μέτρα θα συμβάλουν στη διασφάλιση ενός ασφαλέστερου περιβάλλοντος για τους δημοσιογράφους» επισημαίνεται στην ανακοίνωση.
