Την εκτεταμένη έρευνά της για το τραγικό ναυάγιο στην Πύλο που κόστισε τη ζωή σε εκατοντάδες μετανάστες και πρόσφυγες δημοσίευσε το βράδυ της Τετάρτης η αμερικανική εφημερίδα Washington Post, αμφισβητώντας τέσσερις από τους σοβαρότερους ισχυρισμούς του Λιμενικού Σώματος και υποστηρίζοντας ότι «το πιο θανατηφόρο ναυάγιο των τελευταίων ετών στη Μεσόγειο ήταν μια τραγωδία που θα μπορούσε να έχει αποφευχθεί».
Συγκεκριμένα, στο ρεπορτάζ της Washington Post το οποίο υπογράφουν οι δημοσιογράφοι Imogen Piper, Joyce Sohyun Lee, Claire Parker και Ελίντα Λαμπροπούλου τονίζεται ότι η ελληνική οι αντικρουόμενες ιστορίες για τα τελευταία λεπτά του Adriana είναι οι πιο οδυνηρές – είτε το σκάφος ανατράπηκε ως αποτέλεσμα μιας αλλαγής βάρους που προκλήθηκε από πανικό, όπως υποστηρίζει η ακτοφυλακή, είτε ανετράπη ενώ ρυμουλκούνταν από το λιμενικό, όπως κάποιοι επιζώντες αφηγούνται.
The earliest of more than a dozen distress calls came the morning of June 13. On a boat overpacked with migrants, water had run out, and the situation was deteriorating.
Yet the Greek Coast Guard did not call for a high-priority rescue operation. https://t.co/F3DUnb0Zde pic.twitter.com/Iyum2yS8H6
— The Washington Post (@washingtonpost) July 5, 2023
Σε αντίθεση με τον ισχυρισμό της ακτοφυλακής ότι το σκάφος είχε σταθερή πορεία και είχε πρόθεση να φτάσει στην Ιταλία, η Post διαπίστωσε ότι η ταχύτητα του σκάφους κυμάνθηκε δραματικά – σύμφωνα με τις αναμνήσεις των επιβατών για προβλήματα κινητήρα – ενώ πραγματοποιούσε κυκλική διαδρομή.
Διασώστες και νομικοί εμπειρογνώμονες είπαν ότι οι Έλληνες αξιωματούχοι εκμεταλλεύτηκαν ενδείξεις ότι η βοήθεια δεν ήταν επιθυμητή και απέτυχαν στην υποχρέωσή τους να εκκινήσουν μια προσπάθεια διάσωσης αμέσως μόλις εντοπίστηκε το σκάφος που κινδύνευε.
«Είναι εξωφρενικό», είπε ο Άαρον Ντάβενπορτ, απόστρατος ανώτερος αξιωματικός της ακτοφυλακής των ΗΠΑ που διοικούσε θαλάσσιες επιχειρήσεις διάσωσης, συμπεριλαμβανομένων κάποιων που αφορούσαν μετανάστες. «Έστειλαν ένα ελικόπτερο. Έπρεπε να είχαν στείλει ένα σωρό πλοία, να ζητήσουν βοήθεια από όλη την Νότια Μεσόγειο, να πάρουν σωσίβια και να βγάλουν αυτούς τους ανθρώπους».
Ο εκπρόσωπος του Λιμενικού Σώματος Νίκος Αλεξίου είπε ότι στην Ελλάδα θα έπρεπε να αναγνωριστεί η βοήθεια που προσέφερε στη διάσωση 104 ανθρώπων. «Ήμασταν εκεί προσπαθώντας να τους κάνουμε να λάβουν βοήθεια», είπε. «Δεν κατάλαβαν τον κίνδυνο. [Είχε] καλό καιρό, έπλεαν κανονικά».
Η διαδρομή προς τον θάνατο
Το άρθρο της Washington Post συνεχίζει με μια λεπτομερή οπτική και χρονική καταγραφή όλων των κινήσεων του αλιευτικού Adriana, καθώς και των σκαφών που το προσέγγισαν κατά τη διάρκεια των 11 ωρών πριν την ανατροπή και τη βύθισή του.
Με βάση αυτές τις κινήσεις, τις μαρτυρίες των επιζώντων, τις καταθέσεις του πλοιάρχου του σκάφους του Λιμενικού Σώματος, αλλά και των εμπορικών πλοίων, η Washington Post όχι μόνο ανακατασκεύασε τη διαδρομή του Adriana, αλλά προχωρά και σε ευθεία αμφισβήτηση των ισχυρισμών του Λιμενικού.
Οι τέσσερις ισχυρισμοί του Λιμενικού που αμφισβητεί η Washington Post:
Το ρεπορτάζ της Washington Post αμφισβητεί ανοιχτά τέσσερις ισχυρισμούς πάνω στους οποίους βασίστηκε το Λιμενικό για να παρουσιάσει το αφήγημά του περί μη ευθύνης για το ναυάγιο.
Ισχυρισμός 1ος: «Το Αντριάνα δεν ήθελε βοήθεια»
O πρώτος ισχυρισμός που αμφισβητείται είναι η θέση ότι οι επιβάτες του αλιευτικού αρνήθηκαν οποιαδήποτε βοήθεια από το ελληνικό λιμενικό και τα παραπλέοντα εμπορικά σκάφη.
Αναλυτές δήλωσαν στη Washington Post ότι το λιμενικό θα έπρεπε να έχει εξηγήσει ποιος αντιστέκεται και γιατί. Νομικοί εμπειρογνώμονες επέμειναν ότι οι αρχές είχαν υποχρέωση να παρέμβουν, ανεξάρτητα από τις επιθυμίες ορισμένων επιβατών.
«Έριξαν σχοινιά για να πλησιάσουν, αλλά καθώς τραβούσαν σχεδόν αναποδογυρίσαμε. Πέταξαν μπουκάλια με νερό, αλλά καθώς ο κόσμος προσπαθούσε να πιάσει τα μπουκάλια, υπήρχε υπερβολική κίνηση και πάλι σχεδόν αναποδογυρίσαμε. Ένα άτομο φώναξε, «δεν θέλουμε έτσι νερό. Πάρτε μας αλλιώς θα πνιγούμε.» Δεν αρνηθήκαμε ποτέ το νερό. Φοβηθήκαμε ότι θα ανατραπούμε. Γι’ αυτό κόψαμε το σχοινί και απομακρυνθήκαμε».
Ισχυρισμός 2ος: «Είχε σταθερή τροχιά και ταχύτητα»
Ο δεύτερος ισχυρισμός που αμφισβητείται είναι ότι το λιμενικό δεν παρενέβη επειδή διαπίστωσε ότι το αλιευτικό Αντριάνα είχε σταθερή πορεία και ταχύτητα.
Η Post παρείχε σε φυσικούς και ωκεανογράφους τις εκτιμήσεις της για την ταχύτητα και την κατεύθυνση του Adriana, τις γνωστές συντεταγμένες του σκάφους και δεδομένα για τις καιρικές συνθήκες που επικρατούσαν στο σημείο.
Σε αντίθεση με τις αναφορές του BBC και των New York Times ότι το Adriana παρασύρθηκε για 6 ½ ώρες ή περισσότερο προτού ανατραπεί, η ανάλυση της Post κατέληξε στο συμπέρασμα ότι το σκάφος ταξίδευε με δική του πρόωση, αν και αργά, για κάποιες χρονικές περιόδους. Ωστόσο, οι αναλυτές είπαν ότι η αλλαγή κατεύθυνσης του σκάφους προς τα νοτιοανατολικά κατά τη διάρκεια τουλάχιστον δύο σημείων του ταξιδιού του – μετά την αλληλεπίδρασή του με τον Lucky Sailor και την τελευταία ώρα πριν την ανατροπή του – έδειχνε ότι υπήρχαν με προβλήματα κινητήρα, καθώς το σκάφος φαινόταν να παρασύρεται από τοπικά ρεύματα και ανέμους.
Η ελληνική ακτοφυλακή αρνήθηκε να απαντήσει σε λεπτομερείς ερωτήσεις σχετικά με τα ευρήματα της Post, επικαλούμενες ότι η έρευνα βρίσκεται σε εξέλιξη.
Ισχυρισμός 3ος: «Πώς θα μπορούσαμε να το ρυμουλκούμε;»
Για τον τρίτο ισχυρισμό που αμφισβητείται σχετικά με τη ρυμούλκηση του σκάφους, η Washinghton Post επικαλείται μεταξύ άλλων και τις αποκαλύψεις για την πρώτη ένορκη κατάθεση του κυβερνήτη του σκάφους του λιμενικού που είχαν κάνει οι εφημερίδες Καθημερινή και Documento.
Η εφημερίδα επικαλείται μαρτυρίες που επιβεβαιώνουν τα όσα είχε πει ο συγκεκριμένος αξιωματικός και αναφέρει συγκεκριμένα: «Το τι ακριβώς αποσταθεροποίησε το Αντριάνα παραμένει άγνωστο.
Η ακτοφυλακή λέει ότι η κίνηση του πλήθους στο σκάφος, που πιθανότατα προκλήθηκε από πανικό, προκάλεσε μια ξαφνική μετατόπιση του βάρους, με αποτέλεσμα το σκάφος να κλυδωνιστεί στη μία πλευρά και μετά στην άλλη, προτού ανατραπεί.
Ορισμένοι επιζώντες ισχυρίζονται ότι το περιπολικό προσπάθησε να τους ρυμουλκήσει προς την Ιταλία, με αποτέλεσμα το σκάφος να ανατραπεί.
Στον αρχικό απολογισμό του λιμενικού, στις 14 Ιουνίου, δεν γινόταν καμία αναφορά σε σχοινί και είπε ότι το περιπολικό «παρέμεινε σε απόσταση». Αφού προέκυψαν οι ισχυρισμοί επιζώντων, το Λιμενικό είπε ότι το περιπολικό σκάφος είχε χρησιμοποιήσει ένα «μικρό σχοινί» – αλλά μόνο για να σταθεροποιήσει το σκάφος κατά τον έλεγχο του και μόνο όταν έφτασε για πρώτη φορά πολλές ώρες νωρίτερα.
Τρεις επιζώντες του Adriana όμως που μίλησαν στην Post ανέφεραν ότι είχαν συνδέσει σχοινιά στο αλιευτικό λίγο πριν ανατραπεί. Δύο από αυτά τα άτομα έκαναν λόγο για ρυμούλκηση.
Η μηχανότρατα είχε λάβει οδηγίες να ακολουθήσει την περίπολο της ακτοφυλακής προς τα ιταλικά ύδατα, αλλά δυσκολεύτηκε να συμβαδίσει και τελικά ο κινητήρας απέτυχε, είπε ο 30χρονος Σύρος Αμπού Χουσεΐν.
Είπε ότι η ακτοφυλακή προσάρτησε ένα σχοινί στο μπροστινό μέρος της μηχανότρατας υπό γωνία. Το πρώτο σχοινί έσπασε υπό πίεση. «Στη συνέχεια προσπάθησαν ξανά και τράβηξαν δυνατά. Το σκάφος μας έγειρε προς τα δεξιά. Φωνάξαμε «Όχι. Όχι. Όχι.» και συνέχισαν να μας ρυμουλκούν μέχρι που αναποδογυρίσαμε. Στη συνέχεια έκοψαν το σχοινί και απομακρύνθηκαν περισσότερο».
Ένας 20χρονος Σύρος επιζών, ο οποίος μίλησε ανώνυμα υπό τον φόβο των επιπτώσεων για την οικογένειά του στη Συρία, είπε επίσης ότι η ακτοφυλακή άρχισε να ρυμουλκεί το σκάφος υπό γωνία.
«Φωνάζαμε να σταματήσουν, αλλά πήγαιναν πολύ γρήγορα», είπε. «Έπεσα στο νερό και οι άνθρωποι έπεσαν πάνω μου».
Ισχυρισμός 4ος: «Κάναμε ό,τι έπρεπε αν κάνουμε»
Η ακτοφυλακή υποστηρίζει ότι εκπλήρωσε όλες τις υποχρεώσεις της στην περίπτωση του Adriana — εντοπισμός του πλοίου, στρατολόγηση εμπορικών σκαφών, αποστολή του δικού της περιπολικού σκάφους. «Κάναμε αυτό που έπρεπε να κάνουμε», είπε ο Αλεξίου.
Ωστόσο, οι ναυτικοί και νομικοί εμπειρογνώμονες είπαν στη Washington Post ότι με βάση τις πληροφορίες που είχε από νωρίς, η ακτοφυλακή θα έπρεπε να είχε ξεκινήσει μια επιχείρηση διάσωσης ευρείας κλίμακας. «Δεν είσαι υπεύθυνος για τη διάσωση κάθε ζωής», είπε ο Ευθύμιος Παπασταυρίδης, ερευνητής διεθνούς ναυτικού δικαίου στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης. «Αλλά πρέπει να καταβάλεις όλες τις προσπάθειές σου».
Η Ελλάδα «έπρεπε να ζητήσει βοήθεια από άλλα πλοία», συμπεριλαμβανομένων των ιταλικών σκαφών έρευνας και διάσωσης και ενδεχομένως περιουσιακών στοιχείων της Frontex, είπε ο Παπασταυρίδης.
Μια άλλη μοιραία παράλειψη της ελληνικής ακτοφυλακής, είπαν οι ειδικοί, ήταν η μη παροχή συσκευών επίπλευσης το συντομότερο δυνατό. Σε αντίγραφα μαρτυριών που έλαβε η The Post, ο καπετάνιος του περιπολικού σκάφους αναφέρει αρχικά ότι πέταξε σωσίβια αφού οι άνθρωποι ήταν ήδη στο νερό. Ο καπετάνιος του Mayan Princess IV, που έφτασε περίπου 45 λεπτά αργότερα και διέσωσε 15 άνδρες, είπε σε μαρτυρία που έλαβαν τα ελληνικά μέσα ενημέρωσης ότι κανείς δεν φορούσε σωσίβιο – κάποιοι από αυτούς που σώθηκαν είχαν προσκολληθεί σε ξύλα που επέπλεαν.
