«Οταν ένας παραβάτης σκοτώνει για τα χρέη που οφείλει, η εκτέλεση ονοµάζεται ξεκαθάρισµα λογαριασµών, ενώ όταν η διεθνής τεχνοκρατία αποφασίζει να κάνει εκκαθάριση σε µια υπερχρεωµένη χώρα, η εκτέλεση ονοµάζεται πρόγραµµα µακροοικονοµικής προσαρµογής».
Τάδε έφη Εντουάρντο Γκαλεάνο. Ο Ουρουγουανός συγγραφέας και δηµοσιογράφος γνώριζε πολύ καλά τις νεοα-ποικιοκρατικές πρακτικές και µεθοδεύσεις των διεθνών τεχνοκρατών, βλέπετε ∆ΝΤ, Παγκόσµια Τράπεζα και λοιπά ευαγή ιδρύµατα. Το όπλο τους για το καλιµπράρισµα των οικονοµιών στις νεοφιλελεύθερες επιταγές –το πλιάτσικο προς όφελος των λίγων, για να το πούµε ξεκάθαρα– ήταν και είναι το χρέος, το οποίο έχει αποδειχτεί πολύ πιο αποτελεσµατικό από τανκς και βοµβαρδιστικά στην ουσιαστική υποδούλωση µιας χώρας.
Το λαµπορατόριο του χρέους
Το 2008 το παγκόσµιο χρηµατοπιστωτικό σύστηµα κλυδωνίστηκε συθέµελα. Οι κατά τόπους χρηµατοπιστωτικές φούσκες, που έφτασαν στην κορύφωσή τους στα τέλη της δεκαετίας του 2000, κατέρρευσαν µοιραία και ταυτόχρονα. Αρκούσε να πέσει το πρώτο ντόµινο, η Lehman Brothers. Η κρίση χρέους λοιπόν ήταν ante portas για την καταχρεωµένη ευρωζώνη –πλην Γερµανίας–, µε το ιδιωτικό κυρίως χρέος της Ισπανίας, Πορτογαλίας και Ιρλανδίας να βρίσκεται σε δυσθεώρητα ύψη λόγω της καταναλωτικής και στεγαστικής φούσκας που µόλις είχε σκάσει. Η Ελλάδα, µε το αµελητέο οικονοµικό της µέγεθος και το σχετικά δυνατό όµως brand name, ήταν ιδανική για να καταστεί λαµπορατόριο του χρέους. Ο µηχανισµός στήριξης EFSF –που µετεξελίχθηκε στο ευρωπαϊκό ∆ΝΤ, τον ESM– δηµιουργήθηκε µε αφορµή την Ελλάδα. Οι διαπραγµατεύσεις δηλαδή που κατέληξαν στον σχηµατισµό του πλαισίου, των όρων και των µηχανισµών για τους τρόπους µε τους οποίους η ευρωζώνη θα αντιµετώπιζε την επερχόµενη βαθιά κρίση χρέους έγιναν µεταξύ των ισχυρών –οι τράπεζες των οποίων είχαν το πρόβληµα– και µιας ανίσχυρης, αµελητέας ποσοτικά οικονοµίας, της Ελλάδας. Τον Μάιο του 2010 πρώτη εντάχθηκε η Ελλάδα στον Ευρωπαϊκό Μηχανισµό Σταθερότητας και ακολούθησαν κατά σειρά: Ιρλανδία 11/2010, Πορτογαλία 5/11, Ισπανία 7/2012. Από το 2010 τα λόγια του Εντουάρντο Γκαλεάνο έπαυσαν να αποτελούν την περιγραφή µιας µακρινής κατάστασης και έγιναν βίωµα. Η χώρα µας µπήκε σε εκκαθάριση: περικοπές σε µισθούς και συντάξεις, ξεπούληµα δηµόσιας περιουσίας, απορρύθµιση εργασίας, καταστροφή του περιβάλλοντος, εµπορευµατοποίηση της υγείας και της παιδείας. Ολοµέτωπος ταξικός πόλεµος µε αφορµή και όχηµα το ΜΗ ΒΙΩΣΙΜΟ ΧΡΕΟΣ.
Χρεοδουλοπαροικία
Η χρεοδουλοπαροικία είναι νεολογισµός, αλλά µόνο ένας τέτοιος µπορεί να περιγράψει αυτό που βιώνουµε από το 2010 στην Ελλάδα. Εχουµε γίνει δουλοπάροικοι µε µέσο εξανδραποδισµού το χρέος. ∆ιά του λόγου το αληθές δεν θα αναφέρουµε τις τόσες «µεταρρυθµίσεις» που έγιναν στο όνοµα των «προγραµµάτων προσαρµογής» ως προαπαιτούµενα για τις περιβόητες δόσεις, τις έχουµε βιώσει όλοι στο πετσί µας. Αρκεί η αναφορά στα εξωπραγµατικά πρωτογενή πλεονάσµατα για να φανεί το πόσο ακριβής είναι αυτός ο νεολογισµός στην περιγραφή της κατάστασης από το 2010. Οπως οι δουλοπάροικοι του Μεσαίωνα απέδιδαν στους αφέντες φεουδάρχες ένα ποσοστό της παραγωγής τους, έτσι κι εµείς σήµερα αποδίδουµε κάθε χρόνο, και θα αποδίδουµε µέχρι το 2060 –τέταρτο µνηµόνιο– το 3,5% αρχικά της παραγωγής µας στους δανειστές και το 2,2% µέχρι το 2060. Σε απόλυτους αριθµούς, γύρω στα 4-5 δισ. ευρώ τον χρόνο µεσοσταθµικά. Είµαστε χρεοδουλοπάροικοι και µε τον «νόµο», οι µνηµονιακές κυβερνήσεις µας έχουν δεσµεύσει στην υποχρέωση καταβολής αυτού του δυσβάσταχτου ετήσιου κεφαλικού φόρου. Και µη µας ξεγελά η πανδηµία και το προσωρινό πάγωµα των δεσµεύσεων, ο λογαριασµός δυστυχώς δεν θα αργήσει να έρθει. Η βάση του εξουσιαστικού οικοδοµήµατος, το µη βιώσιµο χρέος, ζει και βασιλεύει.
Το εγχώριο πολιτικό προσωπικό
Η οικονοµική κρίση προκάλεσε και πολιτική. Το ΠΑΣΟΚ, το κόµµα που έβαλε τη χώρα στον µηχανισµό στήριξης (των γαλλογερµανικών τραπεζών, όχι των πολιτών), καταποντίστηκε. Η Ν∆ βίωσε φθορά, αλλά ακριβώς επειδή οι δεξιοί εµπορεύονται πολιτικά τον φόβο, κατόρθωσε να επιβιώσει, εγκολπώνοντας την ακροδεξιά ρητορεία που µε τόση ζέση αβάνταραν τα ΜΜΕ στις αρχές της κρίσης ως ανάχωµα στην πολιτική χειραφέτηση των πολιτών. Ο ΣΥΡΙΖΑ από την άλλη εµπορεύτηκε την ελπίδα, η οποία όµως συνετρίβη µε πάταγο τον Ιούλιο του 2015 από τον ίδιο. Η ελπίδα για απόδραση από το καθεστώς της χρεοδουλοπαροικίας ονοµάστηκε «αυταπάτη» από τον Αλέξη Τσίπρα, εδραιώνοντας ο ίδιος το δόγµα της µη εναλλακτικής. Το µέγα ερώτηµα λοιπόν είναι: υπήρχε εναλλακτικός τρόπος διαχείρισης; Αλλά και στον ενεστώτα χρόνο, επειδή το χρέος εδώ είναι, ολόκληρο, 220% του ΑΕΠ, υπάρχει εναλλακτικός τρόπος διαχείρισης; Γιατί φτάσαµε στη χρεοκοπία; Και πού µας οδηγεί ως κοινωνία η επιλογή της εσωτερικής υποτίµησης, της λιτότητας, της απορρύθµισης και των πρωτογενών πλεονασµάτων; Ο φάκελος της χρεοκοπίας επιβάλλεται να ανοίξει. Τα κόµµατα που χρησιµοποίησαν το χρέος για να επιβάλουν τις πιο ταξικές, τις πιο αντιδραστικές πολιτικές, ασχέτως αν το χαίρονταν ή αν πονούσε η καρδούλα τους όταν τα νοµοθετούσαν, δεν δικαιούνται να κωφεύουν σε αυτή την πρόταση. Εµείς στο ΜέΡΑ25 θα τους το θέτουµε συνέχεια· έχουµε ψύχωση µε το χρέος βλέπετε.
Ο Αλέξης Σμυρλής είναι διευθυντής Κοινοβουλευτικής Ομάδας ΜΕΡΑ25