Μία τεράστια συζήτηση γύρω από το ύψος της κρυμμένης περιουσίας του Μπασάρ αλ Άσαντ έχει ανοίξει από τα ΜΜΕ της Δύσης, μετά την πτώση του καθεστώτος, με αναλύσεις, σχόλια και εκτιμήσεις για το πού βρίσκεται η περιουσία του και πώς την απέκτησε.
Η πλησιέστερη και πιθανότατα πιο αντικειμενική εκτίμηση δόθηκε από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ σε μια έκθεση του 2022 προς το Κογκρέσο. Αυτή πρότεινε ότι η προσωπική περιουσία του Άσαντ και της συζύγου του, Άσμα, ήταν πιθανότατα κάπου μεταξύ 1 και 2 δισεκατομμυρίων δολαρίων (950 εκατομμύρια ευρώ και 1,5 δισεκατομμύρια ευρώ).
Η οικογένεια Άσαντ, σύμφωνα με την dw.com, κατέχει ακίνητα στο Ντουμπάι, τη Μόσχα και το Λονδίνο και διαθέτει δεκάδες μυστικούς τραπεζικούς λογαριασμούς.
Για παράδειγμα, τα βρετανικά μέσα ενημέρωσης ανέφεραν ότι όταν ξέσπασε ο συριακός εμφύλιος πόλεμος, οι αρχές του Ηνωμένου Βασιλείου δέσμευσαν έναν λογαριασμό του Άσαντ που περιείχε 40 εκατομμύρια λίρες (50 εκατομμύρια δολάρια, 48 εκατομμύρια ευρώ) σε υποκατάστημα της διεθνούς τράπεζας HSBC στο Λονδίνο.
Ο εκτιμώμενος συνολικός πλούτος των 1 δισεκατομμυρίου δολαρίων είναι πιθανότατα μόνο ένα μικρό μέρος του πλούτου της οικογένειας Άσαντ. Άλλες εκτιμήσεις αναφέρουν ότι η οικογένεια διαθέτει επίσης 200 τόνους χρυσού και περιουσιακά στοιχεία αξίας περίπου 22 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ορισμένοι σχολιαστές έχουν προτείνει ακόμη και ότι το κρυφό δίκτυο περιουσιακών στοιχείων του Άσαντ θα μπορούσε να αξίζει έως και 122 δισεκατομμύρια δολάρια, αφού αθροιστούν όλα.
Και αυτό παρά το γεγονός ότι οι εμπειρογνώμονες λένε ότι ο Άσαντ καλλιεργούσε μια «λαϊκή προσωπικότητα» και οι ντόπιοι δήλωσαν στην Washington Post ότι η οικογένεια οδηγούσε συνηθισμένα αυτοκίνητα και φοιτούσε σε συνηθισμένα σχολεία.
Οι πληροφορίες σχετικά με τα χρήματα και τα περιουσιακά στοιχεία που κατασχέθηκαν από τις αρχές και οι δικαστικές υποθέσεις που αφορούν μέλη της οικογένειας, όπως τα ξαδέλφια του Άσαντ, οι Makhloufs, αποτελούν περαιτέρω ενδείξεις για το πόσα χρήματα απέσπασαν από τη συριακή οικονομία.
Για παράδειγμα, μέχρι να έρθει σε ρήξη με το καθεστώς, ο ξάδελφος του Άσαντ, ο Rami Makhlouf, θεωρείται ότι ήταν ο πλουσιότερος άνθρωπος της Συρίας μετά τον ίδιο τον Μπασάρ Άσαντ. Η αξία του υπολογιζόταν μεταξύ 5 και 10 δισεκατομμυρίων δολαρίων.
Ένας άλλος ξάδελφος του Makhlouf, ο Hafez, είχε έναν τραπεζικό λογαριασμό που περιείχε περίπου 3,2 εκατομμύρια δολάρια και είχε δεσμευτεί από τις ελβετικές αρχές το 2016, λόγω υποψιών για ξέπλυμα χρήματος.
Και το 2017, οι ισπανικές και γαλλικές αρχές κατέσχεσαν ακίνητα αξίας περίπου 600 εκατομμυρίων ευρώ που ανήκαν στον θείο του Άσαντ, Ριφάατ Άσαντ. Πρόκειται για ξενοδοχεία, εστιατόρια και άλλα ακίνητα.
Πώς έβγαλαν τα χρήματά τους οι Άσαντ;
«Οι Άσαντ εμπλέκονται άμεσα ή έμμεσα σε όλες σχεδόν τις οικονομικές δραστηριότητες μεγάλης κλίμακας στη χώρα», εξηγεί η έκθεση του Στέιτ Ντιπάρτμεντ των ΗΠΑ του 2022.
Ασχολούνται επίσης με τη διακίνηση ναρκωτικών, το λαθρεμπόριο όπλων και τους εκβιασμούς και διακινούν τα έσοδα από αυτές τις δραστηριότητες μέσω «φαινομενικά νόμιμων εταιρικών δομών και μη κερδοσκοπικών οντοτήτων», σημειώνεται στην έκθεση.
«Λόγω της αδιαμφισβήτητης κυριαρχίας του [Άσαντ] στον δημόσιο τομέα ως αρχηγού του κράτους, έχει ανεξέλεγκτη εξουσία να κατευθύνει και να κατευθύνει τις κρατικές επιχειρήσεις προς τις επιχειρήσεις που ελέγχει μέσω των επιχειρηματικών του μετώπων», εξήγησαν ο Σύρος πολιτικός οικονομολόγος Karam Shaar και ο πολιτικός επιστήμονας Steven Heydemann σε ένα έγγραφο του 2024 για το Ινστιτούτο Brookings.
Ένα παράδειγμα που έδωσαν περιέγραψε τον τρόπο με τον οποίο σε μια εταιρεία που διοικείται από δύο κολλητούς του Άσαντ δόθηκε η κρατική σύμβαση για τη συντήρηση και την ανακαίνιση των δύο μεγαλύτερων σταθμών ηλεκτροπαραγωγής της Συρίας. Αυτά «φέρεται να εξετάζονταν για εξαίρεση από τις δυτικές κυρώσεις, ώστε να μπορούν να ανακαινιστούν».
Τα τελευταία χρόνια, ο Άσαντ είχε εδραιώσει τον έλεγχό του στις πηγές εισοδήματος, συνέχισαν οι Shaar και Heydemann, με τον ίδιο τον δικτάτορα να προσπαθεί προφανώς να συγκεντρώσει τον πλούτο των συμμάχων και των μελών της οικογένειάς του για τον εαυτό του.
Αυτό περιελάμβανε τον αγώνα του 2020 με τον δισεκατομμυριούχο ξάδελφο Rami Makhlouf, εξήγησαν οι εμπειρογνώμονες. Ο Makhlouf παραγκωνίστηκε, φέρεται να τέθηκε σε κατ’ οίκον περιορισμό, ενώ ο Άσαντ ανέλαβε την αυτοκρατορία του.
Πιο πρόσφατα, το καθεστώς Άσαντ ήταν επίσης γνωστό ότι βρισκόταν πίσω από την αυξημένη παραγωγή και το εμπόριο της εθιστικής μεθαμφεταμίνης Captagon.
Τι συνέβη με τα χρήματα των Άσαντ;
Είναι σαφές ότι ο Μπασάρ Άσαντ έφυγε βιαστικά από τη Συρία, χωρίς -σύμφωνα με τις συνεντεύξεις του ειδησεογραφικού πρακτορείου Reuters- να ενημερώσει καν κάποιους από τους στενότερους συνεργάτες του ή την οικογένειά του ότι θα έφευγε. Η σύζυγός του, η οποία υποβάλλεται σε θεραπεία για καρκίνο, βρισκόταν ήδη στη Ρωσία με τα τρία τους παιδιά.
Οι αναφορές για την εσπευσμένη έξοδο και στη συνέχεια τα βίντεο που τράβηξαν Σύροι που μπήκαν αργότερα σε σπίτια και γραφεία του Άσαντ δείχνουν ότι η οικογένεια άφησε πολλά πίσω της, συμπεριλαμβανομένων φανταχτερών επίπλων, επώνυμων ειδών και ενός γκαράζ γεμάτου με πολυτελή αυτοκίνητα – μεταξύ των οποίων μια Ferrari, μια Lamborghini και μια Rolls Royce.
Αλλά δεν θα μείνουν με άδεια χέρια στη Ρωσία.
«Θα υπάρξει ένα κυνήγι για τα περιουσιακά στοιχεία του καθεστώτος διεθνώς», δήλωσε στη Wall Street Journal αυτή την εβδομάδα ο Andrew Tabler, πρώην αξιωματούχος του Λευκού Οίκου, ο οποίος στο παρελθόν εργάστηκε για τον εντοπισμό περιουσιακών στοιχείων της οικογένειας Άσαντ. «Είχαν πολύ χρόνο πριν από την επανάσταση για να ξεπλύνουν τα χρήματά τους. Είχαν πάντα ένα σχέδιο Β και τώρα είναι καλά εξοπλισμένοι για την εξορία».
Αυτή την εβδομάδα, η βρετανική εφημερίδα Financial Times ανέφερε ότι μεταξύ 2018 και 2019 η Κεντρική Τράπεζα της Συρίας πέταξε μετρητά αξίας 250 εκατομμυρίων δολαρίων στο αεροδρόμιο Βνούκοβο, νοτιοδυτικά της Μόσχας.
«Οι ασυνήθιστες μεταφορές από τη Δαμασκό υπογραμμίζουν πώς η Ρωσία, ένας κρίσιμος σύμμαχος του Άσαντ που του παρείχε στρατιωτική υποστήριξη για να παρατείνει το καθεστώς του, έγινε ένας από τους σημαντικότερους προορισμούς για τα μετρητά της Συρίας, καθώς οι δυτικές κυρώσεις την έσπρωξαν έξω από το χρηματοπιστωτικό σύστημα», έγραψε η εφημερίδα.
Οι Financial Times ανέφεραν επίσης στο παρελθόν το γεγονός ότι οι Άσαντ κατείχαν τουλάχιστον 18 πολυτελή διαμερίσματα στη Μόσχα. Η διευρυμένη οικογένεια αγόραζε και άλλα περιουσιακά στοιχεία στη Ρωσία μεταξύ του 2018 και του 2019, επίσης, ανέφερε.
Τι συμβαίνει τώρα;
Ακόμη και αν οι Άσαντ είχαν μόνο ένα μέρος του πλούτου που τους αποδίδεται από διάφορες οργανώσεις, οι αριθμοί εξακολουθούν να έχουν τρομερή διαφορά με την οικονομική κατάσταση στην οποία βρίσκονται οι απλοί Σύριοι.
Από την έναρξη του εμφυλίου πολέμου, το εθνικό εισόδημα της Συρίας, ή αλλιώς το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν (ΑΕΠ), έχει καταρρεύσει σε περίπου 9 δισεκατομμύρια δολάρια και φαίνεται ότι θα συρρικνωθεί περαιτέρω το 2024, σύμφωνα με τους τελευταίους υπολογισμούς της Παγκόσμιας Τράπεζας. «Από το 2022, η φτώχεια πλήττει το 69% του πληθυσμού – που αντιστοιχεί σε περίπου 14,5 εκατομμύρια Σύρους», σημειώνουν οι ερευνητές της Παγκόσμιας Τράπεζας.
Ως αποτέλεσμα, έχουν υπάρξει εκκλήσεις από ορισμένες συριακές οργανώσεις για τα δικαιώματα να βρεθεί και να επιστραφεί ο πλούτος του Άσαντ. Για παράδειγμα, τα 40 εκατομμύρια βρετανικές λίρες – που χάρη στους τόκους έχουν αυξηθεί σε 55 εκατομμύρια λίρες – σε εκείνον τον δεσμευμένο λογαριασμό της HSBC στο Λονδίνο.
Διαβάστε επίσης
Γιάνις Τίμα: Στο «κάδρο» το σενάριο της αυτοκτονίας – Τι γράφουν τα ρωσικά ΜΜΕ