Πρόκειται για το σκάνδαλο με την παραχώρηση του εμπορικού σήματος του ελληνικού γιαουρτιού σε ιαπωνική πολυεθνική, που έγινε ξαφνικά το 2018 στην Ιαπωνία. Κάτι που με λίγα λόγια σημαίνει απώλειες εκατομμυρίων ευρώ για τους Ελληνες εξαγωγείς. Αν και η χώρα μας υπέβαλε ένσταση κατά της παραχώρησης του σήματος και την κέρδισε –μάλιστα η σχετική απόφαση αναρτήθηκε και στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών–, εντούτοις στη συνέχεια η ανάρτηση κατέβηκε, ενώ ερωτήματα εγείρονται για τη στάση του Ελληνα πρέσβη που υπηρετούσε τότε στο Τόκιο αλλά και για τους τωρινούς χειρισμούς του υπουργείου Εξωτερικών.
Με την υπογραφή του πρέσβη
Το 2018 ο τότε επικεφαλής της ελληνικής πρεσβείας στο Τόκιο Λουκάς Καρατσώλης, όπως είχε αποκαλύψει η εφημερίδα «Βραδυνή», εκχώρησε στην ιαπωνική πολυεθνική εταιρεία γάλακτος Meiji Co πιστοποιητικό αυθεντικότητας του ελληνικού γιαουρτιού. Στην ουσία με αυτό η ιαπωνική γαλακτοβιομηχανία θα μπορούσε να παράγει και να εμπορεύεται το ελληνικό γιαούρτι σαν να πρόκειται για δικό της προϊόν.
Ο πρέσβης προέβη σε μια τέτοια κίνηση δίχως να έχει λάβει άδεια από την κεντρική υπηρεσία του ΥΠΕΞ και χωρίς να έχει ενημερώσει το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης. Μάλιστα σε συνεντεύξεις Τύπου που παραχωρούσε φέρεται να είχε εξάρει την ποιότητα του ιαπωνικού γιαουρτιού, σύμφωνα με το ίδιο δημοσίευμα. Επιπλέον σε συνέντευξή του στους «The Japan Times» ο πρέσβης είχε υπεραμυνθεί της απόφασης του αυτής. Oπως ανέφερε, με την κίνηση αυτή «προσέβλεπε σε μελλοντική ανάπτυξη με το branding ενός από τα πιο διάσημα τρόφιμα της Ελλάδος». Λίγες μέρες μετά με απόφαση της τότε πολιτικής ηγεσίας ο πρέσβης ανακλήθηκε από το Τόκιο δύο χρόνια προτού λήξει η θητεία του στην Ιαπωνία. Μια κίνηση που εξέφραζε τη δυσαρέσκεια της πολιτικής ηγεσίας.
Η ιαπωνική εταιρεία ξεκίνησε στη συνέχεια μεγάλη καμπάνια για το συγκεκριμένο προϊόν με βασικό σύνθημα ότι το γιαούρτι είναι ελληνικό και διαθέτει την έγκριση και πιστοποίηση της ελληνικής πρεσβείας στο Τόκιο. Μάλιστα στη συγκεκριμένη συσκευασία κάτω από την ελληνική σημαία υπάρχει στα ιαπωνικά η φράση «παραδοσιακή συνταγή ελληνικού στραγγιστού γιαουρτιού».
Στην ετήσια έκθεσή της το 2018 η εταιρεία είχε μάλιστα ειδική αναφορά στο Greek yogurt και υποστήριξε ότι ξεκίνησε να λανσάρει το συγκεκριμένο προϊόν τον Απρίλιο του 2018. Ακόμη και σήμερα εάν ανατρέξει κανείς στο διαδίκτυο μπορεί να δει φωτογραφία του συγκεκριμένου προϊόντος και την ένδειξη «The Greek Yogurt».
Η ένσταση και η θετική απόφαση
Η ελληνική πλευρά αποφάσισε να κινηθεί για να προστατέψει τα συμφέροντα του ελληνικού γιαουρτιού κυρίως μέσω του αρμόδιου γραφείου Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων (ΟΕΥ) στο Τόκιο. Συγκεκριμένα κατέθεσε αίτηση ακύρωσης της κατοχύρωσης του εμπορικού σήματος «The Greek Yogurt» από την εταιρείας Meiji Co στον αρμόδιο ιαπωνικό οργανισμό κατοχύρωσης εμπορικών σημάτων (Japan Patent Office – JPO). Ο οργανισμός πραγματοποίησε αυτεπάγγελτη έρευνα. Στα συμπεράσματά του μεταξύ άλλων κατέληξε πως υπάρχει κίνδυνος να δημιουργηθεί λανθασμένη αντίληψη για την ποιότητα του προϊόντος. Με λίγα λόγια σε κάποιο βαθμό δικαίωνε την ελληνική πλευρά.
«Τα γράμματα “GREEK YOGURT” και “Γκρικ Γιόγκουρτ” με ιαπωνικούς χαρακτήρες εντός της σύνθεσης του παρόντος εμπορικού σήματος, όταν χρησιμοποιούνται σε “γιαούρτι ελληνικού τύπου, γιαούρτι που χρησιμοποιείται κυρίως σε ελληνικά φαγητά” εκτός από το “γιαούρτι από παραδοσιακή μέθοδο παραγωγής της Ελλάδας, γιαούρτι που παράχθηκε με μέθοδο παραγωγής που προέρχεται από την Ελλάδα”, από τα προσδιορισμένα προϊόντα που αφορούν το παρόν εμπορικό σήμα, εμπεριέχουν τον κίνδυνο να δημιουργήσουν λανθασμένη αντίληψη για την ποιότητα του προϊόντος, ωσάν να πρόκειται για “γιαούρτι από παραδοσιακή μέθοδο παραγωγής της Ελλάδας, γιαούρτι που παράχθηκε με μέθοδο παραγωγής που προέρχεται από την Ελλάδα”» επισημαίνεται στην απόφαση του ιαπωνικού οργανισμού που δημοσιεύει σε μετάφραση το Documento.
Οπως επισημαίνεται, η αίτηση εγγραφής στον ιαπωνικό οργανισμό για την κατοχύρωση της εμπορικής ονομασίας είχε γίνει τον Φεβρουάριο του 2018. Ως «προσδιορισμένα προϊόντα» στην αίτηση αναφέρονταν τα «γιαούρτι ελληνικής παραγωγής, γιαούρτι ελληνικού τύπου, γιαούρτι από παραδοσιακή μέθοδο παραγωγής της Ελλάδας, γιαούρτι που παράχθηκε με μέθοδο παραγωγής που προέρχεται από την Ελλάδα, γιαούρτι που χρησιμοποιείται κυρίως σε ελληνικά φαγητά» τονίζεται χαρακτηριστικά. Ο ιαπωνικός οργανισμός αναγνώριζε δηλαδή άμεση σύνδεση με το ελληνικό προϊόν.
Εξαφανίστηκε από το σάιτ του ΥΠΕΞ
Η είδηση της θετικής για την Ελλάδα απόφασης αναρτήθηκε και στην ιστοσελίδα του υπουργείου Εξωτερικών και αναπαράχθηκε από το Εμπορικό και Βιομηχανικό Επιμελητήριο Θεσσαλονίκης και άλλους φορείς. Στην ανάρτηση γινόταν λόγος για «απρόσμενα θετική απόφαση» από τον ιαπωνικό οργανισμό.
«Είναι η πρώτη φορά, σύμφωνα με πληροφορίες του γραφείου ΟΕΥ στο Τόκιο, που ένας επίσημος φορέας εκτός ΕΕ αναγνωρίζει τη διακριτή και ιδιαίτερη ποιότητα του ελληνικού γιαουρτιού ως ιδιαίτερο χαρακτηριστικό γνώρισμα του ελληνικού προϊόντος, το οποίο, σύμφωνα με τους Ιάπωνες κριτές, έχει αναγνωριστεί στην ιαπωνική αγορά ότι παράγεται με χρήση παραδοσιακού ελληνικού στελέχους» αναφερόταν χαρακτηριστικά, καθώς και ότι «η ανωτέρω επίσημη ιαπωνική θέση ανταποκρίνεται πλήρως στις ελληνικές και αποτελεί πρόκριμα για τη διεκδίκηση της αναγνώρισης της «ιδιαίτερης ποιότητας του ελληνικού γιαουρτιού» και σε άλλες χώρες εκτός ΕΕ.
Επιπλέον επισήμαινε πως η συγκεκριμένη απόφαση «αποτελεί σημαντικό επιχείρημα στην προσπάθεια της Ενωσης Ελλήνων Κτηνοτρόφων και του ΥΠΑΑΤ για να κατοχυρώσουν την ονομασία “ελληνικό γιαούρτι” στο πλαίσιο των προγραμμάτων ποιότητας τροφίμων της ΕΕ».
Στη συνέχεια ωστόσο η είδηση εξαφανίστηκε από το σάιτ του υπουργείου Εξωτερικών. Μάλιστα ακόμη και σήμερα δεν γίνεται αναφορά πουθενά στην ιστοσελίδα του υπουργείου. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένες πηγές του ΥΠΕΞ, η ανάρτηση φέρεται να κατέβηκε για δύο λόγους. Ο πρώτος έχει να κάνει με τη γενικότερη προσπάθεια του υπουργείου να υποβαθμίσει το θέμα. Ο δεύτερος λόγος είναι ότι υπήρξε δυσαρέσκεια για το περιεχόμενο της ανάρτησης με το σκεπτικό ότι δεν ανταποκρινόταν πλήρως στην πραγματικότητα. Ωστόσο μέχρι και σήμερα δεν έχει γίνει νέα ανάρτηση για το ζήτημα.
«Εγκληματική η πράξη του πρέσβη»
H απόφαση του ιαπωνικού οργανισμού δικαίωσε σε πρώτη φάση τη χώρα μας σε κάποιο βαθμό. Ωστόσο η συγκεκριμένη υπόθεση δεν έχει τελειώσει. Το ελληνικό δημόσιο έκρινε ότι θα πρέπει «να συνεχιστεί η διεκδίκηση της διεύρυνσης εφαρμογής της συγκεκριμένης απόφασης και για τις υπόλοιπες χρήσεις του εμπορικού σήματος», καθώς η απόφαση δεν αφορούσε όλες τις χρήσεις του εμπορικού σήματος αλλά μόνο τον συγκεκριμένο τύπο προϊόντος.
Ηδη η ελληνική πλευρά έχει αναθέσει το θέμα σε ένα από τα μεγαλύτερα δικηγορικά γραφεία στην ιαπωνική πρωτεύουσα. Ενσταση όμως κατά της απόφασης έχει υποβάλει στον ιαπωνικό οργανισμό κατοχύρωσης εμπορικών σημάτων και η ιαπωνική εταιρεία. Παρά την ένσταση και τις αντιδράσεις της ελληνικής πλευράς η εταιρεία εξακολουθεί να λανσάρει προϊόν με την επωνυμία «The Greek yogurt».
Ηδη οι μέχρι τώρα εξελίξεις έχουν προκαλέσει μεγάλη δυσαρέσκεια στους Ελληνες παραγωγούς. Η αλήθεια είναι ότι το ελληνικό γιαούρτι δεν είναι κατοχυρωμένο πουθενά στον κόσμο για την ελληνική πλευρά, αυτό όμως δεν δικαιολογεί σε καμία περίπτωση την κίνηση του πρέσβη Καρατσώλη.
«Η άποψή μας είναι ότι προσβάλλεται ο καταναλωτής με την απόφαση αυτή που ελήφθη το 2018, καθώς του δίνονται λάθος πληροφορίες με αποτέλεσμα να παραπλανιέται» τονίζει στο Documento ο πρόεδρος του Συνδέσμου Ελληνικών Βιομηχανιών Γαλακτοκομικών Προϊόντων (ΣΕΒΓΑΠ) Χρήστος Αποστολόπουλος και συμπληρώνει: «Δεν υπάρχει καμία απολύτως δικαιολογία γι’ αυτή την εγκληματική πράξη του πρέσβη». Σημειώνεται ότι μέλη του ΣΕΒΓΑΠ είναι μεταξύ άλλων μεγάλες εταιρείες όπως η ΦΑΓΕ, η ΜΕΒΓΑΛ και η Δωδώνη.
Κίνδυνος απώλειας εκατομμυρίων
Σε περίπτωση που δικαιωθεί η ιαπωνική πολυεθνική εταιρεία ελλοχεύει ο κίνδυνος απώλειας εσόδων δεκάδων εκατομμυρίων ευρώ για τις ελληνικές εταιρείες παραγωγής. Αφενός διότι η συγκεκριμένη εταιρεία θα μπορέσει να επεκταθεί και σε άλλες αγορές όπως η Κίνα, η Ιαπωνία και η Ινδία, αφετέρου διότι ανοίγει ο δρόμος για τη χρήση της ονομασίας και σε άλλες περιπτώσεις διεθνώς ή καλύτερα για τη νομιμοποίηση της χρήσης της συγκεκριμένης ονομασίας.
Να σημειωθεί ότι ο κλάδος του γιαουρτιού είχε καταγράψει αύξηση πωλήσεων 10% το 2019, ενώ το προϊόν χαρακτηρίζεται ως ένα από τα πλέον δυναμικά εξαγωγικά της χώρας μας. Είναι χαρακτηριστικό ότι το 2019 η Ελλάδα κατέλαβε την τέταρτη θέση παγκοσμίως σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές γιαουρτιού, κάτι που σημαίνει μερίδιο αγοράς της τάξης του 7%.
Σύμφωνα με τα στοιχεία, οι εξαγωγές υπολογίζονται σε περίπου 160-180 εκατ. ευρώ τον χρόνο. Το ποσό αυτό, όπως λένε καλά πληροφορημένες πηγές, ίσως να ήταν ακόμη μεγαλύτερο αν δεν κυκλοφορούσε στην ΕΕ πλήθος κωδικών που χαρακτηρίζονται παράνομα ως «ελληνικό γιαούρτι». Το παράξενο είναι βέβαια πως ενώ ήδη κυκλοφορούν εντός ΕΕ τέτοιου είδους προϊόντα ένας πρέσβης, ένας κρατικός υπάλληλος, χειρίστηκε με τον τρόπο που χειρίστηκε την υπόθεση ελληνικό γιαούρτι στην Ιαπωνία.
Επίσης σε έρευνα της βρετανικής εταιρείας Technavio επισημαινόταν πως η αγορά του ελληνικού γιαουρτιού μέχρι το 2021 θα αναπτύσσεται με ετήσιο ρυθμό 9%. Πιο αναλυτικά, οι λιανικές πωλήσεις γιαουρτιού ελληνικού τύπου ανέρχονται στη Γαλλία σε 577 εκατ. ευρώ, στη Μεγάλη Βρετανία σε 205 εκατ. ευρώ, στην Ιταλία σε 80 εκατ. ευρώ και στη Γερμανία σε 127 εκατ. ευρώ.
Ποιος είναι ο ιαπωνικός κολοσσός
Η Meiji Co. Ltd είναι πολυεθνική εταιρεία στον κλάδο των τροφίμων η οποία μετρά πάνω από 100 χρόνια ζωής, καθώς ιδρύθηκε το 1917. Οι ετήσιες πωλήσεις της ξεπερνούν το 1 δισεκατομμύριο γεν, ενώ απασχολεί συνολικά περί τους 10.810 υπαλλήλους. Το μερίδιό της στην αγορά του γιαουρτιού στην Ιαπωνία το 2018 ανερχόταν σε 43,5%, ενώ 24,3% ήταν το μερίδιό της στην αγορά της σοκολάτας, 53,9% στις αθλητικές πρωτεΐνες και 44% στην αγορά τροφίμων που απευθύνονται σε μεγαλύτερες ηλικίες.